Vikan - 12.02.1959, Blaðsíða 11

Menn þiggja ekki án
þess að gefa og
stjórna ekki án
þess að þjóna“
Spjallað við
frú Auði Auðuns
forseta bæjarstjórnar
EG er stödd á heimili þeirra hjón-
anna Hermanns Jónssonar lög-
fræðings og konú hans, frú
Auðar Auðuns, forseta bæjarstjórnar
Reykjavíkur. Þau búa við Ægissíðu
og búa vel. tjtsýnið er vitt og fagurt.
IJmferð er hér engin þessa stundina,
allt er friðsælt og kyrrt. Þar sem ég
stend hér við gluggann á áliðnum
degi og horfi út yfir hafið í þverr-
andi dagskímunni hef ég það á til-
finningunni að hjól tímans hægi á
ferð sinni eitt andartak, eins og
heimurinn staldri við og kinki til mín
kolli um leið og hann heldur áfram
á hinni hröðu og óþreytandi ferð
sinni.
Á þessu heimili er ýmislegt, sem
minnir á forna tíð, t. d. gamall kist-
ill, haglega skorinn, sem nú er út-
búinn sem borð. Þennan kistil átti
langamma mín, segir frúin, hann er
nú kominn til ára sinna og hefði ef-
laust frá mörgu að segja ef hann
mætti mæla. Þegar ég eignaðist hann
á unglingsaldri fannst mér a. m. k.
að lokið á honum hefði sína sögu að
segja, en af því var skurðurinn mikið
til afmáður og slitinn eftir ungviði
horfinna kynslóða. Kannske hefur
amma min setið á honum þegar hún
lærðl að bregða bandinu gegnum
lykkjuna á fyrstu íleppunum sinum,
eða hlustað á lesturinn á vökunni.
Svo eru hér foi'láta myndir.
Skileri hafa þær vafalaust verið
kallaðar á þeim tima þegár þær bár-
ust hingað til lands. Ragnhildur
fi'ænka mín i Ögri gaf mér þessar
myndir. Þær héngu fyrst uppi í
gamla bænum í Ögri og eru þær mér
kærar fyrst og fremst vegna þess að
þær eru nátengdar bernskuminning-
um mínum, fyrir nú utan hversu fá-
gætar þær eru, en hjá frænkum mín-
um í Ögi'i dvaldi ég á sumrin þegar
ég var barn.
Hér er gamall silkiklútur, mundlín
eða mundlínur voru þeir kallaðir.
Slíka klúta notuðu einstaka konur,
þegar farið var til kirkju, ég held
jafnvel eingöngu þegar gengið vai'
til altaris, og lögðu þá klútinn yfir
hendur sér. Það var eiginlega nokk-
uð sérstakt, að ég skyldi eignast
þennan klút. Mér gaf hann Evlalía
húsfreyja i Reykjarfirði en þau gistu
oft á bernskuheimili mínu á Isafirði.
Þessi klútur hafði verið gefinn
Evlallu þegar hún var unglingur af
Guðbjörgu langömmu mannsins
míns.
Bemskuheimilið.
Það hefur líklega margur maður-
inn gist á bernskuheimili þínu á Isa-
firði ?
Já þar var gestkvæmt, þar
komu háir sem lágir, vinir og vanda-
menn og margir áttu þangað erindi.
Þú átt við -—? Það áttu margir
erindi við pabba, hann var banka-
stjóri við Landsbankaútibúið og sat
á þingi í nær tvo áratugi, lengst af
fyrir Norður-lsaf jarðarsýslu. Faðir
minn, Jón Auðunn, var ættaður frá
Garðsstöðum í Ögurhreppi, og þar
byrjuðu foreldrar mínir búskap alda-
mótaárið, en fluttu síðar til Isafjarð-
ar og settust að í húsi því er áður
bjó í Hannes Hafstein þegar hann
var sýslumaður í Isafjarðarsýslu.
Var það allmikið húsi'ými, enda sjald-
an færri í heimili en 12—14 manns
þegar ég man fyrst eftir mér, og áður
þó fleira.
Móðir mín Margrét Jónsdóttir
prests á Stað á Reykjanesi, hafði
alltaf 2—3 vinnukonur árið um kring
og veitti ekkert af, því að á þeim
tíma þurfti að hafa fyrirhyggju með
matarforða og annað, sem að heim-
ilishaldinu laut, þótt í kaupstað væri,
og auk þess höfðu foreldrar mínir
smávegis búskap. Nei, það vai' meii'i
vinna og ekki minni fyrirhyggja að
standa fyrir sliku heimili en að
vafstrast í bæjarmálefnum í Reykja-
vík, þótt mér finnist það oft ærið
timafrekt, samhliða húsmóðurstarf-
inu.
Enginn fyrirmyndar mórall
í stjórnmálalífinu.
1 uppvexti mínum leið aldrei svo
'dagur, að ekki bæri gest að garði,
og margt aðkomufólk gisti á heimili
okkar. Það var margt sem bar fyrir
augu og eyru, og mikið var talað um
landsmál og einnig um atburði úti i
hinum stóra heimi, en þá dettur mér
í hug þegar þess var fyrst krafist af
mér að taka afstöðu til heimsmál-
anna. Það var í fyrri heimsstyrjöld.
Ég hef verið á áttunda ári þá, og var
yngst okkar fjögurra systkina. Jón
bróðir minn var kominn á þann ald-
ur að vilja hafa sjálfstæða skoðun á
hverju máli og sérstaklega ef mál-
efnið var baráttuvirði. Þegar nú all-
ir í fjölskyldunni voru með banda-
mönnum, var hann á móti. Þótt ég
væri lítil, og þar af leiðandi vesöl í
augum eldri systkinanna, fannst hon-
um ég þó þess virði að fá mig í lið
með sér, og bauð mér að launum vín-
arbrauð með glassúr. Þau voru nú
ekki neinar smákökur vínarbrauðin
á Isafirði í þá daga. Mér hafði heyrst
það á fullorðna fólkinu, að það hlyti
að fara að draga að styrjaldarlokum
og hver vissi nema svo gæti farið, að
vinarbrauðið entist út styrjöldina.
Því betur sem ég hugsaði málið
fannst mér að bandamenn mundu
varla tapa þótt ég gengi í lið með
Jóni, og þar sem vínarbrauðið var
þó alltént vínarbrauð þá mundi
kannske vera hægt að semja.
Ég vona að þú farir nú ekki að
skrifa um þetta, það er bara eitt af
mörgu spaugilegu sem kemur í hug-
ann, þegar litið er til baka til æsku-
áranna, en ekki held ég þetta þætti
neinn fyrirmyndar mórall í stjórn-
málunum.
Árin liðu og haldið var til Reykja-
víkur í Menntaskólann.
Ég lauk stúdentsprófi vorið 1929
og lagaprófi vorið 1935.
Þú ert fyrsta konan, sem lokið
hefur hér lagaprófi?
Já, og þessvegna var að, að Laufey
Valdimarsdóttir, sem ég kynntist á
háskólaárum mínum og sagðist sjálf
sjá eftir því að hafa ekki lesið lög-
fræði svo að hún gæti enn betur
barizt fyrir réttindamálum kvenna,
hvatti mig til að gerast lögfræðing-
ur Mæðrastyrksnefndar, en það hefi
ég nú verið síðan 1940.
Erfið lífsbarátta.
Fyrst þegar ég byrjaði að vinna
hjá mæðrastyrksnefnd höfðu hin
erfiðu lífskjör og margskonar bág-
indi þeirra kvenna, sem til mín leit-
uðu rnikil áhrif á mig. En þegai' ég
lít yfir farinn veg í þessu starfi,
finnst mér þó mikið hafa breytzt til
batnaðar og ýmsar réttarbætur feng-
ist fyrir einstæðar mæður, þótt enn
megi segja að það séu þær sem
erfiðustu lífsbaráttuna heyja.
Þú hefur setið á Alþingi sem vara-
þingmaður Reykvíkinga.
Já, tvisvar, en örstuttan tíma í
hvort skiptið.
Hve lengi hefur þú verið í bæjar-
stjórn Reykjavíkur?
Síðan 1946 og forseti bæjarstjórn-
ar síðan 1945.
Þú hlýtur að hafa ærið að starfa?
O, já þótt bæjarstjórnarfundir séu
að jafnaði aðeins tvisvar í mánuði,
eru auk þess á vegum bæjarstjórnar
starfandi ýmsar nefndir, sem taka
allmikinn tíma, þó aðallega bæjar-
ráð. 1 því eru 5 bæjarfulltrúar og
þar hefi ég átt sæti s. 1. 6 ár. Fastir
fundir eru þar tvisvai' i viku en auk
þess er vinna utan funda, bæði við að
kynna sér ýms gögn varðandi mál,
sem fyrir bæjarráði liggja og ein-
stökum bæjarráðsmönnum oft falið
að athuga og undirbúa fyrir bæjar-
ráð mál, sem á dagskrá eru hverju
sinni. Líka fer mikill tími í að sinna
viðtölum við borgarana vegna ýmis-
konar erinda, sem þeir eiga við bæj-
arráð.
Enginn vandlætingaprédikari.
Hvað finnst þér um að samræma
svo mikil störf utan heimilisins hús-
móðurstarf inu ?
Æ, ég veit ekki hvort ég
mundi ráðleggja konum það,
nema nauðsynlegt sé, a. m. k. ekki
ef þær eiga ung börn, en þó geta
aðstæður vitaskuld verið svo ákjós-
anlegar, að konum veitist mögulegt
að skipta sér milli starfs og heim-
ilis svo vel sé, en frekar mun það
þó vera fátitt. En hvað sem þvl
liður er þó þeim tíma, sem maður
kann að hafa afgöngu, betur varið
til nytsamra starfa utan heimilis en
í skemmtanir eða hégóma, sem er
ekki eingöngu tímaeyðsla heldur líka
sóun á fjármunum einstaklingsins
og þjóðfélagsins, en blessuð skildu
mig samt ekki svo að ég sé neinn
vandlætingaprédikari, sem sé frábit-
in öllum gleðskap og skemmtunum.
Við kveðjum frú Auði og þökkum
fyrir viðtalið og meðan ég geng
á braut kemur í hug mér það sem
Sigurður Nordal segir á einum stað:
„Menn þiggja ekki án þess að gefa
og stjórna ekki án þess að þjóna.“
VIKAN
11