Vikan - 15.09.1960, Qupperneq 18

Abreíða eftir endiiöngu
Austurstræti

Dollararnir eru góbir - - -
Fyrir nokkrum vikum talaði dr. Páll Isólfsson í útvarpið og sagði ferðasögu fró
Þýzkalandi. Hann var á. siglingu niður eftir Rínarfljóti og rómaði hann mjög náttúru-
fegurðina þar, sem raunar er heimsfræg. Farþegarnir stóðu og horfðu hugfangnir á
gamla kastala á klettaborgum og hámarki náði fegurðin við Loreleiklettinn. Um leið
og skipið sigldi þar framhjá, var leikið lagið, „Ég veit ekki af hverskonar völdum" og
allir voru hugfangnir yfir stemningunni ut.an fámennur hópur irtanna, sem sat við
borð og spiiaði og gerði ekki svn mikið sem að líta út undan sér á fegurðina. Þeár
voru Ameríkanar.
Þessi frásögn Páls Isólfssonar kemur heim við fjölmargar iýsingar á hátterni Ame-
ríkumanna á ferðalögum í Evrópu. Svo virðist. sem þeir ferðist mest til þess að geta
-agt, að þarna og þarna hafi þeir komið.
Ameríkumenn þykja miklir aufúsugestir i Evrópu og mestmegnis fyrir eitt veiga-
nikið atriði: Þeir eiga sand af doliurum — og þeir eru til í að eyða þeim. 1 verzlunar-
borgum Evrópu er verð á varningi tilgreint í dollurum til þess að gera amerískum
erðamönnum auðveldara að verða af með dollarana sína. Norræna flugfélagið SAS
hefur byggt lúxushótel í Kaupmannahöfn, þar sem verðið yfirgengur allt, sem áður
var þekkt. Á því hóteli gista nálega einvörðungu Ameríkanar.
Enda þótt dollararnir þyki góðir, er almennt gert grín að þessu fólki, sem þykir
fáfrótt, barnalegt og ákaflega „amerískt". Sænska blaðið Se birti nýlega greiW um
ameríska túrista I Stokkhólmi. Þeir voru með geysistóru lúxusskipi, sem sigldi yfir
Atlantshafið og hafði viðkomu í 23 höfnum. Farmiðinn kostaði hálfa milljón; það er
að segja eina milljón fyrir hjón og svo þar að auki, sem með þarf til þess að gera
ferðina ánægjulega á annan hátt. Leiðsögumönnum þessa fólks fannst það vita ærið lítið
í kollinn á sér, hvar það væri statt. Sumir vissu, að þeir voru í Sviþjóð, öðrum kom
það ékki við. Yfirleitt virtist fólkið hafa mestan áhuga fyrir ýerzlunum og það var
iyrirfram sannfært um, að i Svíþjóð ætti maður að kaupa glervörur og ekkert annað
en gler. Og þeir svikust ekki um það. Klyfjaðir af gleri héldu þeir til skips. Annars
voru það einkum frúrnar, sem fóru í land Margir eiginmannanna sátu á barnum á
meðan. Þeir sögðust þá fá frið á meðan. Sumir höfðu aldrei íarið i land; þá varðaði
ekkert um þessi lönd. Sumir höfðu það fyrir reglu að fara í land í annarri hverri
höfn. Þeir mundu þó ekkert, hvaða hafnir það höfðu verið. Meðfylgjandi mynd er af
þessum hóp, sem heimsótti Stokkhólm. Sjálfsagt hafa Svíar verið fegnir. Þeir hafa
fengið nokkur þúsund dollara og þeir hafa bukkað sig og beygt fyrir hinum amerísku
E?n á eftir hafa beír hrosað af meðaumkun
IX
Elzti maður Súgandafjarðar var á ferðalagi um
Suðurland í júní- og júlímánuði s.l. Hann heitir
Guðmundur Ág. Halldórsson, er fæddur á IIóli í Ön-
undarfirði árið 1871 og er nú kominn á 90. árið. Guð-
mundur var á yngri árum i hákarlalegum og mun nú
vera einn af fáum, sem uppi standa frá hákarlatíma-
bilinu á skútunum. Síðar var hann lengi bóndi í
Botni í Súgandafirði. Á síðari áruni hefur hann lengi
átt heima' á Suðureyri. Hefur hann stundað ýmsa
atvinnu, einkum smiðar. Hann er nú leikvallarvörð-
ur á Suðureyri.
Guðmundur leit inn í skrifstofu Vikúnnar og átti
tilaðamaður þá tal við hann.
— Hvernig hefur þú hagað ferðum þínum að þessu
sinni, Guðmundur?
Guðmundur er léttur i máli og gamansanmr og
segir:
— Við lögðum af stað tveir af eJztu kvnslóðinni
á Suðureyri og fórum upp í bílinn við húsdyrnar
hjá okkur og lögðum í nýju leiðina suður yfir Vest-
fjarðakjálkann. Þeir sögðu, að við þessir tveir vær-
um milli 170 til 180 ára til samans og var það satt.
Við sátum í bílnum frá því klukkan 7 um morguninn,
þar til klukkan 11 um kvöldið. Þetta var svo sem ekki
mikið fyrir okkur öldungana. Þórður Stefánsson, fé-
lagi minn, ætlaði síðan austur í sveitir á æskustöðv-
ar sínar, en ég hef verið að flakka hér vestanfjalls
milli vina og kunningja.
Rád undir rifi hverju
Þorsteinn Löve er einn okkar harðsnúnasti kringlu-
kastari eins og alþjóð veit Svo harðsnúinn er hann,
að stundum snýst hann í marga hringi eftir að kringl-
an er horfin út í víðáttur himingeimsins. En hún kemur
alltaf niður aftur — bara misjafnlega langt frá hringn-
ijm. Einu sinni kom hún niður 54 metrum og þar að
auki 28 cm frá hringnum. Ef þú, lesandi góður, kastar
kringlunni einum cm lengra við löglegar aðstæður, þá
befur þú sett Islandsmet. En það verður ekki auðhlaupið
að því, þótt þú sért allur af vilja gerður. Þessi mynd er
tekin af Þorsteini á nýja iþróttaleikvanginum í Laugar-
dalnum. Þá var hellirigning — eins og yfirleitt á frjáls-
íþróttamótum og hringurinn var sleipur. En þeir hafa
ráð undir rifi hverju, sem kasta yfir 50 metra. Þeir
helltu bara benzini i hringinn og kveiktu svo í honum.
Að lítilli stund liðinni var hringurinn skraufþurr." Hér
logar eldurinn ennþá, en Þorsteinn stendur með kringl-
una og brosir eins og sá sem valdið hefur.
„Mér er illa við
orðið dægurlag“
—4 Það er mikill munur að ferðast nú eða í þínu ungdæmi.
—-H9já, maður man eftir mörgum erfiðum ferðalögum yfir Vest-
fjaijðaheiðarnar að vetrarlagi, gangandi með poka á baki. Það
þótíi ekki nema hæfilegur baggi að bera fjóra fjórðunga, hvernig
sem færðin var.
GEKK TIL SPURNINGA ÚR VERINU.
— bú stundaðir sjó á yngri árum?
Framhald á bls. 33.
kannski
Þkir mega
gjarnan hafa
skegg
Um daginn rákumst við á unga stúlku,
Guðbjörgu Kristinsdóttur. Hún hvorki
leikur, syngur né dansar eða neitt þvilíkt.
Ilvað gerir hún þá? Ja, hún lifir lífinu
og við skulum sjá hvernig hún fer að því.
— í hvaða skóla varstu í vetur, Guð-
björg?_
— Ég var í Menntaskólanum, 3. bekk.
— Kunnirðu vel við þig þar?
— Já, það var ágætt, en auðvitað mis-
jafnt fólk og misjafnir kennarar eins og
alls staðar.
— Ætlarðu að hglda áfram?
— Já, ef ég fell t-kki.
— Hvað tekur svo við?
— Það er óákveðið,
Jþróttir.
— Já, ertu mikið inni i þeim?
__ Ég var það, en það hefur dott-
ið upp fyrir, vegna skólans, nema
þá leikfimi.
— Hvernig ferðu að þvi að
skemmta þér?
— Ég skemmti mér ekki inikið
núna. Annars er svo fábreytt
skemmtanalifið hér. Það er ekkert
hægt að gera nema að fara á ball
eða í bíó eða flækjast um í hænum.
Og þá er það skást til lengdar að
fara á góðar biómyndir. En thaka
bjargaði mér alveg í vetur, eða rétt-
ara sagt meTintaskólnnemum.
— Iþaka já, segðu okkur eitthvnð
um hana.
— Það er félagsheimili mennta-
skólanema, hefurðu ekki séð kof-
ann við hliðina á Menntó? Þnr er
opið á hverju kvöldi. spilað. sung-
ið, dansað og borðnð. Þar knnn
maður vel við sig, innán um sina
líka.
— Hvað finnst þér, að eigi nð
gera í þessu með skemmtanalífið?
— Ja, reyna að skapa meiri fjöl-
breytni, það er kannski nóg af böll-
um, en þau eru öll cins. Svo eru lika
partýin. ég gleymdi þeim, þau eru
auðvitað bezt, þar skemmtir maður
sér eins og maður vill.
— Ertu annars nnægð með lifið?
— Stundum og stundum ckki. allt
undir skapinu komið.
— Ertu trúlofuð?
— Nei.
— Ætlarðu ekki að gifta þig?
— Ja, ætli það ekki.
( — Ætlarðu þá að hafa það gotl
og stunda partý?
— Nei, ég gæti alveg eins hugs-
Framhald á bls. 33.
Nú eru líklega um fiinm ár liðin síðan „Tólfti
September“ heyrðist fyrst nefndur á nafn. En
hins vegar er hálfur sjöundi tugur ára síðan eig-
andi þessa títtnefnda dulnefnis var borinn i
þennan heim norður i Eyjafirði. Þetta óvenju-
lega lafn bar upphaflega fyrir eyru i sambandi
við lög, seni verðlaun hlutu í „Danslagakeppni
S.K.T.“, sem haldin hcfur verið i Reykjavik ár-
lega siðan 1950. En lengi var mönnum dulið,
hver liinn raunverulegi höfudur þessara laga
var, sem mörg höfðu þegar öðlast vinsældir um
land allt, en bráðlega varð þó hljóðbært hver
þessi afkastamikli lagasmiður var — Freymóð-
ur Jóliannsson, listmálari, en 12. semtember er
' einmitt afmælisdagur hans.
í tilefni af sextíu og fimm ára afmælinu lit-
um við inn hjá Freymóði á mánudaginn var og
röbbuðum við hann um danslög og annað, sem
ber á góma i sambandi við þau.
— Þú hefur snemma farið að hlusta á tónlist,
Freymóður?
—Ég hef elskað tónlist frá því ég var krakki,
1 og fylgst allvel með þróun hennar siðan um
1920 — verzlaði allmikið með grammófónplöt-
ur á Akureyri um skeið, eða til 1930 og hef
lengi átt tirval ágætra tónsmiða flestra tegunda
á plötum og útvegað öðrum tónlistarunnendum
slikt úrval.
— Hefurðu haft meiri -áhuga fyrir dægurlög-
um en öðrum tegundum tónlistar?
— Ekki get ég nú eiginlegi)
sagt hað, en áhugi minn fyrir
danslögum og tónlist skyldri
beim, hefur farið vaxandi með
nrnnum. — Mér er illa við orð-
ið dægurlng, þó ég hafi sjálfur
notað það nokkuð. Einhver
hvzk-skólngengni áhugamað-
urinn um tónlist hefur senni-
leaa verið að reyna að koma
þýzkn orðinu schliiger inn i
meðvitund íslendinga með
þessari þýðingu, *i1 óvírðing-
ar hessum tónsmiðum. Ég gæti
með sama rétti þýtt þetta með
orðinu sigurlag. Nú er dægur-
lag notað um flest danslög,
einkum cr þau eru sungin, og
er það rangt. Það er talaðv um að
þessi lög fari eins og leiftur yfir
löndin eða eldur í sinu, og deyi
jafnsnögglega, þvi menn fái svo
fljótt leið á þeim. Því sé þveröfugt
farið með liina æðri tegund tónlist-
ar. Rétt er það, að þegar sama lagið
hefur verið leikið á sama hátt 30
til 50 sinnum með litlum hvíldum,
fá flestir leiða á laginu, næstum því
hve vel sem það er leikið og sungið.
En þetta gildir um allar tónsmiðar,
ef þeim er misboðið svo freklega. Ef
þú borðar uppáhaldsrétti þína svo
að segja i Öllum máltiðum, mun ekki
líða á löngu þár til þú færð leiða
á þeim og kastar þeim jafnvel upp,
hversu vel og lystilega sem þeir eru
framreiddir.
Mér finnst réttmætt að dæma gæði
og gildi hverrar tónsmíðar eftir
þvi, hve oft verður þolað, án leiða,
að hlusta á hana — með hæfilega
stuttu millibili. Tökum gott dans-
lag og annað hlutfallslega jafngott
lag svokallaðrar æðri tónlistar, bæði
iafn vel flutt, hvort á sinn hátt,
ieikum bæði jafnoft um nokkurra
vikna skeið og til skiptis hvort eft-
ir annað, og sjáum svo til hvort
endist lengur. Éigum við að stofna
til slikrar keppni?
— Þú hefur lengi barizt fyrir þvi
Framhald á hls. 31.
Olíumálið svonefnda, hefur verið á hvers manns vörum þetta ár og kannski
eru ekki öll kurl komin til grafar ennþá. Mörgum finnst, að aldrei hafi verið
gengið jafnvel fram í því að grafast fyrir rætur meinsemdar af þessu tagi
og sumum ef til vill komið á óvart, að málið skyldi tekið þeim tökum. Guð-
múndur Ingvi Sigurðsson, rannsóknardómari, hefur vakið athygli fyrir ein-
beitni og harðfylgi i rannsókp málsins. Hann er hér hægra megin á mynd-
inni — og brosir ákaflega elskulega. Með honum á myndinni er Pétur
Renediktsson. bankastjóri.
VIKAN
13