Vikan - 26.01.1961, Síða 11

♦
Fyrir fimmtíu árum var óhugsandi að komast á norðurheimsskautið án
fyrir, að þeir væru jafnvel notaðir til matar, þegar að krepptí.
hunda og hundasleða. Hundarnir gátu dregið ótrúlega mikið og það kom
vegalengdir, og útreikningar hans sýna, að hann hefur ver-
ið svo nærri skautinu, að hann hefur áreiðanlega séð það,
Ferðin til baka var farin á ennþá léttari sleðum, þar
sem þeir höfðu borðað af vistunum og þar að auki hent
öllu ónauðsynlegu, svo sem ónauðsynlegum fatnaði og skóm.
Dýptarmælir hans brotnaði rétt eftir að þeir liöfðu yfirgefið
heimskautið, svo hann kastaði honum, og létti það farang-
urinn um 50 kg. Þeir óku nú eftir merktum vegi og fengu
mat í hirgðastöðvunum og gátu farið inn í tilbúin snjóþús,
Lengstu dagleiðina fóru þeir á milli 8. og 9, apríl, spm
var 13—14 milna vegalengd og það er sú leið, sem hefur
orðið til þess að ýmsir þafa tqrtryggt Peary. En bæði Eski-
rnóar qg þvítir heimskautafarar hafa síðan farið lengri
leið á þessum tíma undir sérstökum kringumstæðum og
má þar nefna Knud Rasnmssen, Shackleton yngri, Seppala
og fieiri, En það má segja, að það hafi ekki vérið skynsam-
legt eða heppilegt af Peary að ferðast þannig og liann varð
að gjalda þess eftir á. >
Peary. kom aftur til Columbíuhöfða þann 23. apríl og
dvaldist þar norður frá alll sumarið.
Síðdegis 1. september 1909 var sent áhrifaríkt skeyti frá
Lerwick á Shetlandseyjum. 1 þvi stóð, að dr. Cook hefði
komizt á Norðurheimskautið 21. apríl 1908 og væri nú á
leið til Kaupmannahafnar á skútunni „Hans Egede“, sem
var eign Grænlandsstjórnar. Daginn eftir birtu blöð alis
staðar í heiminum fréttir af leiðangri dr. Cooks og sögðu
frá því, að hann hefði farið frá Thomas Hubbardliöfða 'á
norðvesturströnd Ellesmeres-lands til Norðurheimskautsins
og til baka, en það er 2000 km vegalengd yfir heimskauts-
ísinn, eða 485 km lengri ferð en sleðaferð Pearys. Áður en
ferðin hófst yfir ísinn, hafði Cook farið frá Græniandi til
Thomas Hubbard-liöfða, en það eru 040 km. Ferðina yfir
heimskautsísinn hafði hann farið án þess að hafa aðstoðar-
flokka og án annars en þess, sem hann hafði sjálfur með
á sleðum. Yið undirbúning ferðarinnar hafði hann notið
aðstoðar Eskimóa og hann ferðaðist á sama liátt og þeir.
Fortið Cooks sem heimskautafara var ekkj eins þekkt
og Pearys. Hann var starfandi læknir í Brooklyn þegar
hann réðst sem skipslæknir í Norður-Grænlandsleiðangur
með Peary. 1894 var hann foringi fyrir Miranda N.-heim-
skautsleiðangri, og 1898 var hann skipslæknir í belgiska
heimskautsleiðangri Gerlachs. Þá hitti Roald Amund-
Framhald á bls. 29,
Fyrir rúmum fimmtíu árum var háS kapphlaup um NorSurpólinn
viS erfiSar aSstæSur. Annars vegar var reyndur heimskautafari,
Robert E. Peary, sem lagt hafSi af staS meS pomp og pragt
og hamingjuóskum forseta Bandaríkjanna. Hins vegar var lítt
þekktur læknir, Frederick Cook. Hvorugur gat sannaS komu
sína á NorSurpólinn, en líklegt var taliS, aS Cook hefSi ekki fariS alla
leiS. Um þetta mál urSu geysilegar deilur á sínum tíma.
<
Á kortinu er leið
Pearys merkt með
punktalínu, en
leið Cooks er
merkt heilli linu.
Hér er miðað við,
að báðir hafi
komizt á pólinn,
en nú er hvort-
tveggja, að ó-
sennilegt er talið,
að mælitæki
þeirra hafi verið
svo fullkomin, að
þeir hafi fundið
pólinn nákvæm-
lega og svo hitt,
að líklega hefur
Cook aldrei farið
alla leið.
VIKAK 11