Vikan - 26.01.1961, Blaðsíða 29

Aukið blæfegurð hársins . ..
með hinu undraverða
VVHITE RAIN fegrandi Shampoo . . . petta
undraverða shampoo, sem gefur hárinu
silkimjúka og blæfagra áferð.
petta ilmríka WHITE RAIN shampoo . . .
gerir hár yðar hæft fyrir eftirlætis hár-
greiðslu yðar.
Petta frábæra WHITE RAIN shampoo
. . . lætur æskublæ hársins njóta sín og
slær töfraljóma á pað.
Hvítt iyrir venjulegt hár —
Blátt fyrir purrt hár —
Bleikt fyrir feitt hár.
WHITE RAIN shampoo-hæfir yðar hári.
HEILDVERZLUNIN HEKLA H.F.
Hverfisgötu 103 — Sími 11275.
Kapphlaupið um
Norðurpólinn
Framhald af bls. 11.
sen, sem varð vinur hans ævilangt.
Framlag hans i belgiska leiðangr-
inum var svo framúrskarandi, að
ekkert af því, sem seinna skeði, gat
skert virðingu Amundsen fyrir hon-
um, þó Amundsen legði ekki trúnað
á að hann hefði komizt á Norður-
lieimskautið. Þegar skipið „Belgica“
lá innifrosið i ísnum, segir Amund
sen að Coolr hafi verið sá eini af
þeim, sem aldrei gaf upp alla von.
Hann var þeirra hugrakkastur og
bjartsýnastur og var ávallt vin-
gjarnlegur við alla. Hugkvæmni
hans átti sér engin takmörk, og ef
hans hefði ekki notið við, hefðu, að
öllum líkindum, örlög leiðangursins
orðið allt önnur. Það var þvi ekki
að undra, að hann hafði áunnið sér
virðingu og þakklæti Amundsens.
En það, að Amundsen skyldi ekki
l>reyta um skoðun slðar meir, sýnir
vel skapferli Amundsens. Þess vegna
var það enn þá sárgrætilegra, að
Cook skyldi ekki halda betur á mál-
unum en raun varð á seinna.
1901 var Cook aftur skipslæknir
i lciðangri Pearys og 1903 og 1906
var hann foringi fyrsta og annars
Mount McKinley leiðangranna. í
annarri þeirri ferð kleif hann, að
eigin sögn, Mount McKinley, og varð
hann fyrstur manna til þess. Eftir
heimskautaleiðangurinn var þessi
frásögn athuguð nánar og ekki tek-
in trúanleg. Árið 1907 fór hann svo
norður til Grænlands með það mark-
mið að komast á Norðurheim-
skautið, en án nokkurra áætlana um,
hvernig hann ætti að fara að þvi.
Það var furðulegt að hann skyldi
velja Thomas Hubbardhöfða til að
leggja upp frá, þvi með þvi móti
varð hann að vera langan tima án
þess að hafa nýtt kjöt og varð að
hafa meiri birgðir með sér. Þar að
auki varð liann að flytja allt frá
Bandaríkjunum þennan langa veg
og eyða meiru af birgðunum en ef
hann liefði valið heppilegri og ná-
lægari stað til að leggja af stað frá,
sem hefði átt að vera hægðarleikur.
Saga Cooks valdi stórkostlega at-
hygli og umtal. Koma lians til Kaup-
mannaliafnar var stórviðburður og
það var tekið á móti honum eins
og hetju. En hann gat ekki lagt fram
neinar sannanir fyrir því, að hann
befði komizt á skautið, en sagði að
ferðadagbækur sínar kæmu seinna.
Nokkrum dögum eftir að Cook
kom til Kaupmannahafnar og þegar
hátiðahöldin stóðu sem hæst, kom
Peary tit Indiánahafnar í Labrad-
or. Þaðan sendi liann stutt en ör-
lagaríkt sfmskeyti til Peary-heim-
skautafélagsins: „Komst á heim-
skautið. Skipið „Roosevelt“ heilt.
Peary.“
Vegna bilunar á móttökustöðinni
í Indiánahöfn fékk Peary ekki fyrr
en 8. september fréttir af þvi, sem
var að gerast úti í heimi vegna frá-
’sagnar Cooks. Sama dag fór
allt í bál og brand vegna simskeyt-
is Pearys til United Press: „Það
er ekki rétt að taka sögu Cooks trú-
anlega. Tveir Eskimóar, sem voru
með honuiu, segja að hann hafi ekki
farið langt í norður og aldrei horfið
sjónum manna í landi, og aðrir
Eskimóar taka í sama streng.“
Að öllum líkindum gerði Peary
sjálfur sér ekki ljóst, hvaða ófriðar-
öldur ]>etta mundi leiða af sér, öld-
ur, sem ekki hefur lægt enn í dag.
Cook hafði betri aðstöðu, þar sem
hann hafði orðið fyrri til að til-
kynna sinn fund, og segja má,
að betra hefði verið fyrir Peary
að sýna dálítið meiri varkárni. En
það er vel skiljanlegt, að hann liafi
verið of hneykslaður til að fara
varlega i sakirnar. En skynsam-
legra hefði verið, ef hann hefði
beðið með mótmælin þangað til hann
kom heim og látið þá einhverja
opinl>era aðila hafa um það for-
göngu. Það liefði ekki komið eins
miklu róti á hugi manna. Þó að
allir gætu vel unnt Peary þess að
verða fyrstur á Norðurheimskaut-
ið, eftir allt sem hann hafði lagt
á sig til að ná þvi marki, vakti
framkoma hans andúð um allan
heim. Það var eins og honum fynd-
ist heimskautið vera sín einkaeign
og enginn annar ætti þangað crindi.
Samúð fólks var þvi i fyrstu hjá
Cook. Öðru megin var um að ræða
næstum óþekktan lækni, sem ró-
legur og aleinn hafði boðið ísbreið-
um norðursins byrginn og hafði svo
tilkynnt þetta á hógværan hátt einu
ári seinna. Það var óhjákvæmilegt
að þetta örvaði imyndunarafl fólks-
ins og vekti aðdáun þess. Á hinn
bóginn var Commander Peary,
frægur fyrir hinar mörgu ferðir sín-
ar. Sjálfur forseti Bandarikjanna
Tlieodor Boosevelt, hafði kvatt
hann mcð mikilli viðhöfn þegar
hann lagði af stað á skipi, sem bar
nafn forsetans. Hann hafði haft
marga hjálparmenn og mikinn út-
búnað til þess að sigrast á erfiðleik-
nnum við að komast á heimskautið.
t meðvitund fólksins var Cook lítil-
magninn, og hafa margir efalaust
tekið málstað hans af þeim sökum.
Cook notaði timann vel. Strax og
hann lcom til Bandaríkjanna fór
hann í fyrirlestraferð og skrifaði
um ferð sína. Dagbækurnar ætlaði
hann að senda til háskólans í Kaup-
mannahöfn strax og þær bærust
honum í hendur. Hann hafði skilið
þær og öll tæki sín eftir i vörzlu
Harrys Whitney, en það var
bandarískur veiðimaður, sem hann
hafði liitt á Grænlandi, áður en hann
fór sjálfur til Kaupmannahafnar. En
Peary hafði neitað Whitney, sem
tók sér far með honum, um að taka
farangur Cooks og var liann því
skilinn eftir á Etah. Þetta varð ekki
til þess að auka vinsældir Pearys.
Iiann hafði áður komið fram á svip-
aðan hátt, þegar hann neitaði Otto
Sverdrup að taka af honum póst og
skjöl frá Smith Sound. Þegar
Whitney kom til New York, neitaði
hann að hafa geymt nokkur skjöl
fyrir Cook, aðeins tæki hans.
Cook svaraði, að þetta breytti engu,
þvi hann ætti afrit af þeim.
Eftir heimkomuna hélt Peary til
heimilis síns í Maine og beið þar
eftir niðurstöðum ýmissa rann-
sóknarnefnda og þar til þær lægju
fyrir neitaði liann að taka á móti
viðurkenningu.
Tíminn leið og loks um haustið
1909 sendi Cook skjöl sín til Kaup-
mannahafnar til athugunar. Nið-
urstöður rannsóknarnefndarinnar
voru þær, að þessi skjöl sönnuðu
bað á engan hátt að Cook hefði
komizt á heimskautið. Knud Ras-
mussen, sem i byrjun hafði stutt
Cook, sagði, að eftir að hann hefði
séð athuganir Cooks, hefði sér skil-
izt, að jietta var reginhneyksli.
Peary fékk aftur á móti sín gögn
viðurkennd að fullu af Félagi land-
könnuða (Explorers, Club) og
Landfræðifél. Bandarikjanna (Roy-
al Geographic Society). Þetta nægði
samt ekki til þess að jafna deil-
urnar.
Komst Peary i raun og veru á
heimskautið? Hann var meira en
fimmtíu ára, ekki lengur maður á
bezta aldri, hann hafði kalið og
misst við það átta tær, og hann hafði
farið þetta á svo skömmum tfma, að
það varð til þess, að orð hans voru
dregin i efa.
En þrátt fyrir aldur sinn var
Peary enn í fullu fjöri, þótt örkuml
hans liæðu honum að sjálfsögðu eitt-
hvað. Ég talaði einu sinni við Knud
Rasmussen um þær vegalengdir, sem
Peary fór á dag, og sagði hann að
þær væru mjög eðlilegar við góðar
aðstæður. Hann sagði að Peary
hefði verið mjög heppinn með veð-
ur á ferð sinni og ísinn hefði verið
greiðfær. En eins og kunnugt er
breytist hann ár frá ári. f mai 1949
flaug ég frá hcimskautinu suður yfir
lil Columhiuhöfða. U. ]). b. 30 mil
ur frá heimskautinu og suður úr
var isinn svo sléttur og laus við
sprungur, að það hefði auðveldlega
verið hægt að aka alla leiðina á
skriðdreka eða svipuðu farartæki
og meira að segja með töluverðum
liraða.
Þar að auki má spyrja: Hvaða
áhuga gat Peary haft fyrir þvi, að
leggja i allan þennan dýra og fyrir-
hafnarmikla undirbúning og fara
svo ekki lengra en á 87° 47‘, en það
var endastöð Bartletts, og setjast
þar fyrir i ró og næði f nokkra sól-
arhringa og látast svo hafa farið
á heimskautið? Þessi síðasti spölur
var aðeins smámunir einir hjá öllu
bvi sem á undan var gengið. Ef á
befði þurft að halda hefði hann
getað verið lengur á leiðinni, því
það hefði engu breytt fyrir Peary,
sem hafði nóg af vistum og öllum
útbúnaði.
„Ég veit það að Peary komst á
Framhald á bls. 31.
VIKAN 29