Vikan - 26.01.1961, Qupperneq 33

til að sanna þetta eða þá óttazt
reiði hreppstjóranna, þvi hann bað
lijálmar að leyna þessu og láta
sín aldrei við getið, hvernig sem
færi. Þvi loíaði Hjálmar og efndi
það.
Um vorið tók Hjálmar sér ferð
á hendur norður að Möðruvöllum
til þess að hitta amtmann. llann
kom þar að áliðnum degi og hiður
mann, sem hann hitti að segja
amtmanni, að Hjálmar Jónsson
frá Bólu vilji hafa tal af honum.
Honinn er vísað til stofu. Eftir
litla stund kemur amtmaður inn.
Hjálmar lieilsar honum. Amtmaður
tekur því mjög fálega, en spyr þeg-
ar i yfirvaldstón: „Er þetta sauða-
þjófurinn frá Bólu?“ — „Vill ekki
amtmaðurinn tala við mig sjálfur,
i stað þess að senda á mig aðra
eins djöfla og þig?“ svarar Hjálmar.
Með þessum inngangsorðum hófu
þeir amtmaður og Hjálmar
skaminai-immu, sem hefur orðlögð
verið. 1 þeirri deilu segir amtmaður
einu sinni i spotti:
„Vondir menn með vélaþras
að vinum drottins gera brigzl.“
Hjálmar bætti við:
Iíristur stóð fyrir Iíaifas;
klögumálin ganga á vixl.“
Amtmaður þegir þá stundarkorn,
þangað til hann segir: „Ætli það
sómi ekki betur, að við tölumst
við um sakir þær, sem á þig hafa
verið bornar með meiri stillingu
en liingað til, og að þú talir við
mig sem Bjarna amtmann og ég
við þig sem Hjálmar Jónsson?“ —
Hjálmar kvað svo vera rnega, „og
mundi ég hafa þegið, þó fyrr hefði
verið boðið.“
Úrslitin urðu þau, að amtmaður
lét standa við dóm sýslumanns,
og var það lesið á Stóruakraþingi
um vorið.
Hjálmar var manna orðhvat-
astur og eftir þvi orðheppinn. Vor
eitt var liann staddur i Höfða-
kaupstað, og var hraði á honum,
þvi að illviðri var að skella á. Þá
kemur til lians Björn prestur á
Ilöskuldsstöðum, drukkinn mjög.
Hjálmar vildi hafa hann með sér,
en þess var enginn kostur. Loks-
ins er Hjálmar orðinn svo gramur
við prest, að hann segir: „Og farðu
þarna frá mór mannskratti og éttu
andskotann'*. — „Nú, er það góður
matur, lambið mitt?“ segir prestur.
— „Öll er skepnan góð, ef hún
er með þakklæli meðtekin," svarar
Hjálmar.
Einu sinni liafði Hjálmar farið
í kaupstað, Hofsós eða Grafarós,
með einn hest i taumi, en svo fær
hann ekkert út og verður að fara
með hestinn lausan heim aftur.
Daginn eftir að Hjálmar er kominn
heim, kemur nágranni hans að máli
við hann og segir: „Þú liafðir
liaft iétt á heim úr kaupstaðnum.“
— „Nei,“ svarar Hjálmar, „þá verstu
bagga, sem ég hef nokkurn tima
flutt.“ — „Nú, — hvað var það?“
segir hinn. — „Loforð i öðrum
bagganum, en svik í hinum“. svar-
aði Hjálmar.
í brúðkaupsveizlu i Húnavatns-
sýslu, i Sauðanesi eða Holti á Ásum
mun það hafa verið, var Hjálmari
einu sinni sem oftar boðið. Meðan
að drykkju var setið, sagði einn
af veizlugestunuin við einhvern,
að hann væri „að fara upp til
glötunarinnar“. Að þessu orðatil-
tæki, að fara upp til glötunarinnar,
hlógu menn mjög og hæddu hann,
er það sagði; en Bólu-Hjálmar
mælti: „Nú, — hærri er nú snaran
en höfuðið."
Ekki er laust við að menn fyrir
norðan kölluðu Hjjálmar krafta-
skáld og teldu hann geta kveðið
mönnum hughvarf, eins og eftir-
farandi saga ber ineð sér.
Eitt hafisvorið rak hval norður
á Skaga. Hvalinu áttu tveir bænd-
ur. Það var um sumarmál. Þyrpt-
ist nú fjöldi manns á hvalfjöruna,
bæði úr Húnavatnssýslu og Skaga-
firði. En er þangað kemur, vilja
hvaleigendur enga láta fá hval,
nema þá, er borgað gátu út i liönd,
eða þá, er þeim þótti borgun vís
lijá. Efnainennirnir fengu nóg á
sína hesta og halda af stað heim-
leiðis, en hinir fátækari fá ekkert
og eru farnir að búa sig til lieim-
ferðar með lausa liestana. Þegar
lestamenn eru búnir að reka hesta
sína saman og farnir að leggja á,
sjá þeir, að Bólu-Hjálmar er að
ganga aftur og fram aleinn þar
skammt frá. Gengur þá einhver
til hans, og spyr Iljálmar hann,
livort þess muni enginn kostur að
útvega sér skriffæri. Þar var sel
eða beitarhús rétt hjá hvalfjörunni
og einhver mannabyggð i; er nú
Hjálmari skotið þarna inn og skrif-
færi útveguð; eftir skamma stund
eru festar upp á fjöl yfir kofa-
dyrum visur nokkrar eftir hann,
og liópa menn sig saman til að
lesa þær, hvaleigendur eins og
aðrir. En svo brá þeim við vísurn-
ar, að þeir lýstu yfir því að vörmu
spori, að allir skyldu fá nógan hval,
hvort sem þeir gætu borgað nokkuð
eða ekkert. Meðal vísnanna, scm
voru allmargir, voru þessar:
Ó, þú guð, sem björg og brauð
börnum gafst án mælingar,
lijálpa oss í hungursnauð,
hér sem stöndum álengdar.
Mildin drottins mikillig
manna höfðum yfir svam;
en nú er tíð, að sýnir sig
satans þjónn i dularham.
Napurt verður nauðastand,
níðingssál er undir bjó;
hlessun drottins barst á land,
byrgir hana þrælakló.
Ef til vill hefur engu skáldi tckizt
að yrkja betur um þennan merki-
lega mann en Einari skáldi Hjör-
leifssyni Kvaran; og get ég ekki
stillt mig um að láta hér fylgja
hið fagra kvæði hans:
BÓLU-HJÁLMAR.
Það dundi svo þungt sem græðis-
gnýr,
er gengur að ofsaveður,
er himinninn yfir hamförum býr,
en hafaldan innganginn kveður;
aldrei það hrein eins og heimsk-
ingjans mál,
þess hljómur var traustur og
styrkur
og læsti sig gegnum líf og sál
eins og ljósið i gegnum myrkur.
Fer um farinn veg
förumaður,
hangir mussa
af herðum niður,
að baki liggur
beiningapoki;
ríkisfólkið þar
roð sín felur.
Tign er á enni —
tötrar á brjósti,
eldur i aúgum —
aflleysi’ í fótum;
fylkis er svipur, —
framrétt er liöndin;
spakmæli’ á vörum
spjátrungar flissa.
Augun sáu’ ekkert,
er ætti liann,
störðu með grátbæn
á gjafir ríkra.
Andinn sá öflugar
undramyndir,
samboðnar honum. —
Þær sjálfur hann átti.
Akrahreppur,
hve má borga
mola þína,
þótt myidir smátt?
Tárin lians heitu
hlýi þeim jarðvcg;
þú færð ekki fleiri
föðurstrá.
Harmastunur lians
hljómi þér við eyra,
ísland, er kvelja vilt
afbragðsmenn.
Þá væri goldið
með góðu hið illa.
Og ég veit, að það Hjálmars
verður hefnd.
Þvi hans orð er þungt sein
græðisgnýr,
er gengur að ofsaveður,
er himinninn yfir hamförum býr,
en hafaldan innganginn kveður;
aldrei það lirin eins og heimsk-
ingjans mál,
þess hljómur var traustur og'
styrkur;
og það læsir sig gegnum líf og sál
eins og Ijósið i gegnum myrkur.
Forhertur
piparsveinn
Framhald af bls. 15.
„Farangur yðar má vera 66 pund
að þynd. Á mörgum stöðum verðið
þér að sjá um hann sjálf, svo að
ég ráðlegg yður að taka aðeins hið
nauðsynlegasta, og gleymið ekki að
taka með yður lilýja kápu og þægi-
lega skó,“ bætti hann við.
Það var oins og hann héldi, að hún
væri ein þessara óþolandi kvenna,
sem þvældust i tollinum, hlaðnar
hattöskjum, myndavélum og ung-
æðislegum eldmóði.
Næst þegar hún kom á ferðaskrif-
stofuna, hafði snjóað svo mikið, að
sumir kaupmenn höfðu lokað verzl-
unum sinum vegna ófærðar. En eins
og hún átti von á, kunni Kurt Lar-
son vel við sig i kulda og blindbyl.
Hann var í skiðabuxum og dökk-
blárri peysu sem fór honum vel.
Hann leit með fyrirlitningu á þá,
sem voru að panta far til Flórida
og Bermúda. - „Miðstöðvarhitinn og
öll þessi þægindi hafa gert þá að
huglausum aumingjum,“ sagði hann.
„Þeir ættu að fara norður á bóginn
á veturna, þar sem nóg cr af snjó og
hreinu lofti, scm gæti blásið svo-
litlu lífi í þá.“
Sara, sem var ekkert sérlega hrif-
in af kulda og snjó, gat ekki annað
en talið sjálfa sig eina i þessum
hópi, sem hann fyrirleit svo mjög.
En lil þess að hressa svolítið upp á
tilveruna liafði hún farið i hárauða
kápu með skinnkraga, og hún herti
upp hugann og sagði:
„Sumr manneskjur hafa heitt blóð
í æðum, aðrar bara ísvatn.“ — Hún
liorfði á hann og bjóst við ónotalegu
svari, svo að hún varð ekki litið
undrandi, þegar hann hallaði sér
lrani á afgreiðsluborðið og sagði
brosandi: „Kuldinn á vel við yður.
Eruð þér búin að borða? Ég veit
um litinn stað hérna úti á horni, þar
sem hægt er að fá beztu lauksúpu
utan Parisar.“
Hún var hissa, að það skyldi ekki
Stokhólms. — En lauksúpan var
iieit og ljúffeng, og Kurt Larson
varð miklu frjálsmannlegri og lík-
ari venjulegum, ungum manni en
þegar hann var á skrifstofunni.
„Um daginn fékk ég bréf frá
greifafrú, sem á hús i Firenze,“
sagði hann. „Þetta er heilsulítil,
gömul kona, sem er mikið heima við,
og ég býst við, að hún sé stundum
einmana. Ég hugsa, að það mundi
gleðja liana, ef þér dvelduzt hjá
lienni þann tíma sem þér verðið í
Firenze.“
Sara starði undrandi á hann.
„Greifafrúin giftist itölskum
manni fyrir mörgum árurn og hefur
búið þarna siðan,“ liætti liann við.
„Hún er mjög gáfuð og hrifandi
kona, og hjá henni getið þér fræðzt
heilmikið um landið.“
Sara varð alveg orðlaus. Iíurt
Larson misskildi þögnina og hélt,
að hún hefði ekki áhuga á þessu.
„Hún er frænka min,“ sagði hann,
„ef yður langar til að fá frekari upp-
lýsingar, en hún liélt, að þér munduð
ekki telja Jiað nein meðmæli,“ bætti
liann við glottandi.
„En hún þekkir mig ekkert," sagði
Sara ringluð.
„Það er nú öðru nær,“ sagði hann.
„Hún veit, að þér ætlið að. ferðast
einsömul um Ítalíu, og langar til, að
])ér hafið sem mesta ánægju af dvöl-
inni í kjörborg hennar.“
Hann var óútreiknanlegur. Hann
virtist hafa ímugust á öllu Jiessu
ferðalagi liennar, en samt bauð hann
'lienni að lieimsækja greifafrú á
heimili hennar, eins og ekkert væri
sjálfsagðara.
„Hún er mjög vingjarnleg — og
þér lika,“ sagði Sara að lokum.
Hann yppti öxlum. „Mér fannst,
— Hvað koma yður peningamál
mín við? Ég spurði, hvort ég mætti
kvænast dóttur yðar, en ég bað
ekki um lán.
VIKAN 33