Vikan - 13.07.1961, Blaðsíða 34

ORUSTAN VIÐ GETTYSBURG.
Framhald af bls. 9.
í stríðinu við Mexíkó, og vel hafði þeim gengið
í það skiptið.
Hinum megin við dalverpið var annar maður
úr Mexíkóstriðinu einnig að kanna lið sitt. Það
var Gordon Meade hershöfðingi, gamall vinur
Picketts. Hann var 46 ára að aldri og gekk með
gleraugu. 1 aðalstöðvum sinum bak við Kirkju-
garðshvolinn gekk hann frá áætlunum sínum í
samræmi við afstöðuna. Herfræði hans var einföld
og óbrotin: Látum óvinina heimsækja okkur, og
þá skulum við taka á móti þeim.
Vel vissi hann, að eftir stundarbið mundi hann
standa augliti til auglitis við sinn gamla vopna-
bróður, en nú yrðu endurfundir allt annað en
vingjarniegir. Hins vegar taldi hann víst, að Lee
hershöfðingi mundi senda vorulegan 'iðsafla gegn
meginher hans, og var þó ekki gott að segja. Til
vonar og vara tók hann þetta til nákvæmrar at-
hugunar.
Enginn fékk séð, hvað í huga hins unga her-
stjóra bjó, er fyrir einum fimnr dögum hafði
tekizt á hendur forystu yfir Norðurhernum, hetj-
unum frá Pótómac.
Hitinn jókst í sífellu. Pickett reyndi að finna
sér forsælu, en honum var of órótt t.il þess að
geta haldið kyrru fyrir. Og samtímis því, að hann
gekk órólegur um og beið þess, að stórskotaiiðið
upphæfi sönglist sína, settust Meade og menn hans
að góðum málsverði. Hvorki Meade né hans mikli
andstæðingur, Lee hershöfðingi, gerðu sér Ijóst,
er hér var komið sögu, að fyrír dyrum stóð úr-
slitaorustan í borgarastyrjöld Bandaríkjamanna.
Báðir höfðu þeir fengið mjög takmarkaðar fregn-
ir frá njósnurum og könnunnarsveitum.
En stórorusta verður til af sjálfu sér. Hún
brýzt fram eins og náttúruafl, höfuðskepna. Meade
hershöfðingi hafði 105.000 manna undir vopnum á
Kirkjugarðshvoli, en Lee hershöfðingi hafði ekki
nema 78.000 manna alls. Hins vegar var Lee þaul-
vanur að berjast við ofurefli og átti sigra sína
oft að þakka bráðsnjallri herkænsku. Að þessu
sinni hafði hann sjálfur valið bæði stund og stað,
og með slíkan mann sem Pickett i broddi fylking-
ar taldi hann hægt að vinna bug á hersveitum
Meades, þótt vel væru vopnum búnar og stór-
skotalið hans geigvænlegt.
Þegar það hefði tekizt, lægi leiðin opin til höf-
uðborgar þeirra Norðanmanna, Washington.
STEINSNAR FRÁ SIGRI SUÐURRlKJANNA!
Meade hershöfðingi tyllti sér á kassa og kveikti
í vindli sínum. Liðsforingjarnir umhverfis hann
gerðu slikt hið sama.
— Ég hygg, að Lee muni leggja til atlögu við
miðherinn, mælti hershöfðinginn. — Mér finnst
hann muni imynda sér, að við höfum styrkt hlið-
arálmurnar á kosnað miðsveitanna. Við sjáum nú
til.
Liðsforingjarnir kinkuðu koili og tottuðu vindl-
ana með ánægju.
Klukkan 1,07 var hleypt af tveimur fallbyss-
um hjá Lee. Skothríðin var hafin. Sprengikúla
þaut inn í tjaldið til Meades og liðsforingja hans.
Hún tók þjón hans sundur í tvo hluta. Hefði
sprengjan farið nokkrum sentímetrum lengra til
hægri eða vinstri, mundi hún að öllum likindum
hafa molað miðtaugakerfi Norðurhersins. Þá hefði
orustan við Gettysburg og þar með borgara-
styrjöldin í heild farið á annan veg.
Pickett skyggði hönd fyrir auga og starði yfir
til Kirkjugarðshvols. Hann sá mold og legsteina
þeytast upp i loftið, en gráan reykjareim tók að
ieggja upp frá stöðvum Norðanmanna. Allur hvoll-
inn skalf og nötraði, er skeyti Sunnanmanna
sprungu. Var nú allt stórskotalið þeirra komið
í hríðina, með hundrað og tuttugu fallbvssur. Or-
ustan var hafin.
Flestar sprengikúlur Sunnanmanna flugu þó
of langt. Lentu þær að baki sjálfrar herlínunnar
og ollu þar hinu mesta uppnámi. Særðir menn
veinuðu, hestar hlupu um allt, og mannfallið var
geysilegt.
En á næsta andartaki hófu fallstykki Norðan-
manna að svara í sömu mynt. Hverju kúlnaél-
inu eftir annað ringdi yfir hersveitir Sunnan-
manna. Herstjórninni var beitt af banvænni
kænsku, —- með þeim hætti, að mörgum fallbyss-
um var beint gegn hverri einni í einu. Þannig
var hvert byssustæðið af öðru gereyðilagt.
Jafnskjótt sem eitt stæði var óvígt gert eða
skyttur þess felldar, beindu Norðanmenn byssum
sínum að næsta marki. Voru fallbyssudrunurnar
svo geigvænlegar, að orustugnýrinn heyrðist i
tíu mílna fjarlægð.
SKAL LEGGJA TIL ATLÖGU,
HERSHÖFÐINGI?
Stórskeyta-einvígi þetta hélzt i tvær stundir
sleitulaust. Þá skipaði Hunt hershöfðingi, sem var
yfirmaður stórskotaliðsins, að hætta skothríð-
inni. Hann bjóst við, að fótgönguliðar gerðu á-
hlaup og vildi eiga nóg af skotfærum eftir til
að bjóða þá velkomna. Klukkan þrjú hættu Sunn-
anmenn að skjóta, og reykinn tók að leggja frá.
1 sömu andrá fékk Pickett hraðboð frá stór-
skotaliðsforingjanum:
— 1 guðanna bænum, leggið af stað. Við er-
um að verða skotfæralausir, og eigi þetta að
dragast lengur, get ég ekki ábyrgzt vður aðstoð
fallbyssnanna!
Pickett bölvaði í hljóði, en sveiflaði sér í hnakk-
inn og skipaði liði sínu í stöðu. Ekki var minnsta
tilraun gerð til að villa óvinunum sýn eða nein-
ar öryggisráðstafanir viðhafðar. Trumburnar
kváðu við, og ungir piltar sneru sér til Kirkju-
garðshvols og gengu í raðir.
Pickett sveigði hest sinn til hliðar og hleypti
til Longstreets hershöfðingja.
— Skal lagt til atlögu, hershöfðingi? spurði
hann. Longstreet beygði sig undir örlögin og kink-
aði bara kolli.
Þá sneri Pickett reiðskjótanum að nýju og
reið til manna sinna. Honum féll ósamkomulag
yfirmanna sinna ákaflega þungt.
— Ráðizt til áhlaups! hrópaði hann, og hinir
hraustu Virginíumenn lögðu fram rifflum sínum,
er búnir voru löngum byssustingjum.
Svo lögðu þeir af stað.
Þegar þeir nálguðust óvinina, skiptist herdeild-
in i þrjú fylki, er greiða skyldu atlöguna samtím-
is, en hvert öðru óháð. Sem þeirri skiptingu var
lokið, kváðu trumburnar við að nýju. Hinn ljós-
rauði gunnfáni Picketts biakti þarna langfremst,
og nú var stefnan tekin á trjálundinn uppi á miðj-
um Kirkjugarðshvoli. Þar lágu Norðanmenn og
glottu við tönn.
— Skyldi þeim finnast þeir vera á hersýningu
i West Point? sagði einhver. — Að sjá, hvernig
þeir sækja fram, þessi fífl!
Til þessa hafði Pickett riðið í fylkingarbrjósti
manna sinna. Veifaði hann nú sverðinu og hróp-
aði: — Komið, piltar, og köstum nú bannsettum
Könunum aftur heim til föðurhúsanna!
Klukkan var nokkrar minútur yfir þrjú.
Hinir snjöllu stórskotaliðar Norðanmanna
horfðu á þá koma. Þeir fórum sér að engu óðslega,
en biðu og biðu, þar til grástakkarnir frá Suður-
ríkjunum voru komnir í dauðafæri. 1 fyrstu hafði
Pickett fundizt þögn Norðanmanna spá góðu.
En er frá leið, rann það upp fyrir honum, að
þessi kyrrð var einmitt þrungin helspá fyrir hann
og lið hans.
Annað veifið kom hann auga á riffilskytturnar,
er lágu bak við varnarvirki úr legsteinum og mið-
uðu byssum sínum á þá án þess að hleypa úr
þeim einu einasta skoti. Þeir biðu rólegir, þangað
til þeir voru vissir um að hæfa í mark.
Nú var árásarliðið komið að hliðarfætinum og
hélt af stað upp hallann. Ekki stakt skot frá
fjandmönnunum enn. Þeir nálguðust í sifellu, —
250 metrar eftir, 200 metrar, 150, eitt hundrað,
nær og nær.
Nú voru þeir komnir svo nálægt, að þeir heyrðu
greinilega, þegar bláklæddu liðsforingjarnir uppi
á hæðarkollinum hrópuðu:
SkjótiS! SkjótiS!
FRAMAN VÍÐ FALLBYSSU-
KJAFTANA.
Fallbyssur Norðanmanna blátt áfram þyrluðu
kúlunum, málmrusli og glóandi járni niður yfir
liðssveitirnar, er gengið höfðu þarna í röð og
reglu þráðbeint í opinn dauðann. Byssuliðarnir
æptu og öskruðu, hlóðu að nýju, ruddu kúlum og
brotajárni niður i rjúkandi hlaupin, helltu í þau
púðri, og svo kom skipunin á ný: SkjótiO!
Þetta var ekki nein hertækni lengur, það var
slátrun. Hermenn Suðurríkjanna hrundu niður
eins og strá fyrir ljá. En jafnskjótt og skotnar
voru stórar geilar í raðir áhlaupsmanna, var fyllt
upp í þær af þeim, sem á eítir komu og héldu á-
fram eins og ekkert væri. Um leið og einn merkis-
beri féll til jarðar, var annar þar kominn til að
taka upp merki hans. Gekk sá að jafnaði örfá
skref, áður en hann lyti sömu örlögum, en hinn
næsti tæki við, og svo koll af kolli.
Sprengjubrot tók með sér tvær tennur úr kjálka
ofursta nokkurs, og einn hermannanna spurði,
hvort hann væri illa særður.
— Ónei, drengur minn, bara dregnar úr mér
nokkrar skémmdar tennur! Áfram! Lifi Virginia!
— Ég tók Hansen með mér heim, því hann þorir ekki heim til sín
vegna konunnar sinnar.
34 VUEAN