Vikan - 26.09.1968, Blaðsíða 25

'téfr
Síðustu árin sem John Lennon var í skóla fékk hann
áhuga á dægurlagatónlist og skeytti því engu, þótt
Mimi hefði alla tíð verið mótfallin henni. Kornungur
lærði hann dægurlög með því að hlusta á þau í út-
varpi og söng þau hástöfum. Mimi bannaði honum það
og reyndi að kenna honum barnavísur og sálma í stað-
inn.
John naut ekki tónlistarmenntunar af neinu tagi. Hins
vegar lærði hann sjálfur að spila á munnhörpu, sem
einn af stúdentunum sem var í fæði hjá Mimi hafði
gefið honum.
„Eg stakk einu sinni upp á, að Jolin lærði að leika á
eitthvert hljóðfæri, til dæmis píanó eða fiðlu,“ segir
Mimi. „Hann var þá kornungur. En hann vildi það ekki.
Hann vildi ekki læra neitt, sem krafðist stöðugrar ein-
beitingar og erfiðra æfinga. Hann vildi gera allt strax,
en hafði ekki þolinmæði til að læra smátt og smátt á
löngum tíma.
Einu sinni hlaut hann þó uppörfun á sviði tónlistar.
bað var í strætisvagninum á leiðinni frá Liverpool til
Edinborgar. Hann var vanur að heimsækja á hverju ári
frænkur sínar, sem bjuggu í Edinborg. Hann lck á gömlu
munnhörpuna sína alla leiðina, farþegunum til sárrar
gremju og leiðinda.
En bílstjórinn varð hrifinn af leik hans. Ilann sagði
honum að koma til sín á stöðina morguninn eftir og þá
skvldi hann gefa honum nýja og góða munnhörpu. John
var svo spenntur, að hann gat varlá sofið um nóttina
og fór í bvtið morguninn eftir niðnr á stöðina. John
mun hafa verið um tíu ára gamall, þegar þetta gerðist.
Og munnharpan var splunkuný og gljáandi falleg. John
var í sjöunda himni. Þetta var fyrsta uppörfunin, sem
hann hafði hlotið. Bílstjórinn vissi svo Sannárlega ekki
hverju hann var að koma af stað!“
Dæ gurlög voru á þessum árum í litlum tengslum við
daglegt líf fólks í Bretlandi. Þau voru öll upprunnin í
Ameríku. Þetta voru mestmégnis væmnir ástarsöngvar,
sungnir af velklaeddum stjörnum með tannburstabros
á vör. Astfangnar heimasætur og ungar mæður hrifust
af þeim.
1954 kom Bil! Hayley fram á sjónarsviðið og lék hið
fræga lag sitt „Rock around the Clock“. Lagið barst
ekki til Englands fyrr en ári síðar. Á samri stundu
greip rokkæði um sig í Bretlandi og raunar um allan
heim.
Ari síðar komst skiffle-tónlistin í tízku. Hún hafði
þann kost. að allir gátu leikið hana, j)ótt þeir kvnnu
lítið sem ekkert að leika á ldjóðfæri og hefðu enga hæfi-
leiak ásviði tónlistar. Þeir sem kunnu aðeins fáein grip
á gítar g'átu leikið í skiffle-hljómsveit, og önnur hljóð-
færi voru ennþá auðveldari viðfangs, eins og til dæmis
])vottabrettið, sem hvaða bjáni sem var gat leikið á.
Sama árið hóf Elvis Presley frægðarferil sinn, en hann
kemst næst sjálfmn Bítlunum hvað vinsældir snertir í
heimi dægurlaganna.. Rokkið var sú tónlist, sem ungl-
ingar þessara ára kunnu að meta, og Elvis Presley gat
sungjð ]>að á þann hátt sem þeim líkaði. „Dægurlög
höfðu engin veruleg áhrif á mig, fyrr en Elvis kom til
sögunnar,“ segir John.
Elvis Presley varð fyrstur dægurlagasöngvara til að
hasla sér völl meðal táninganna, löngu áður en nokkur
gerði sér ljóst, að það sem réði úrslitum hvað vinsældir
og eftirspurn dægurlaga viðkom, var einmitt, hvort
táningunum féllu þau í geð eða ekki. Hingað til hafði
engum dottið í hug að framleiða hljómplötur og föt,
sem eingöngu voru ætluð táningum.
Þetta þrennt: rokkið, skiffle-tónlistin og Elvis Presley,
hafði áhrif á alla Bítlana, á sama hátt og milljónir ann-
arra unglinga á þeirra reki. Þeir minnast allir á skiffle-
hljómsveitirnar, sem spruttu xipp eins og gorkúlur á
haug. Hver bekkur í hverjum skóla, jafnvel hver gata
i Liverpool átti sína eigin skiffle-hljómsveit. Dægurlaga-
tónlistin var ekki lengur sérgrein örfárra atvinnusöngv-
ara. Nú gátu allir tileinkað sér hana og tekið þátt í
hcnni. Tþ>p úr þessum iarðve n spruttu Bítlarnir.
John Lennon átti hvorki gítar né neitt annað hljóð-
fau'i, ef munnharpan er undanskilin, þegar betta dægur-
lagaæði hófst. Eitt sinn þreif hann gítar af skólabróður
sínum, en þegar hann komst að raun um, að hann gat
ekki leikið á hann. fleygði hann honum frá sér strax
aftur. En hann vissi, að móðir hans, Júlía, kunni að
leika á banjo, og j>ess vegna fór hann til hennar. ITún
keypti handa honum notaðan gítar á tíu pund. Hann
fór í nokkra tíma, en lærði ekekrt. Hins vevar kenndi
Júlía honum fáein banjo-grip, sem hann gat notazt við.
Hann varð að æfa sig án ]>ess að Mimi vrði vör við
]>að. Hún bannaði lionum að spila inni í húsinu. Hann
varð að láta sér lvnda að standa úti á tröpoum og
spila og syngja. ,.Mér er svo sem sama. bótt þú soilir á
gítar, John,“ var Mimi vön að segia \ ið hann. ,.En j)ú
verður að gera bér ljóst, að j)ú getur aldrei unnið fyrir
þér með j>ví móti.“
„Við stofnuðum hljómsveit í skólanum,“ segir John.
„Sá sem ájtti hugmvndina að stofnun hennar, tók aldrei
bátt í henni. Samt hittumst við fvrst heima hjá honum.
Við lékum í fvrsta skinti úti á götu, á Rose Street, á af-
mælisdegi Viktoríu drottningar. Auðvitað gerðum við
bað siálfviljugir og fengum ekkert borgað fyrir það.
Síðan lékum við í samkvæmum og nokkrum sinnum í
brúðkaupsveizlum. Stundum fengum við ofurlitla þókn-
un, en oftast ekkert. Við gerðum þetta bara að gamni
okkar.“
Vinir Johns, Tvan og Pete Shotton voru báðir í
hliómsveitinni. Þótt enginn kynni neitt. j)á var Tvan j)ó
svó gersnéýddur allri tónlistargáfu, að það var varla
hægt. að hafa hann með. Hann var þó látinn spila á
bvottabretti öðru hvérju, en varð aldrei fastur félagi
í hliómsveitinni.
Þeir kölluðu sig Quarrymen og klæddust, leðurjökk-
um og greiddu hárið beint aftur eins og Elvis Preslev.
Jolm var sannkallaður Teddv-boy og vakti mesta at-
hvgli þeirra félaga. Flestar mæður vöruðu syni sína við
að umgangast hann. Þær þurftu ekki að sjá hann til
jæss. Þcim nægði að heyra sögurnar af honum.
38. tbi. VIKAN 25