Vikan - 26.09.1968, Blaðsíða 39

það alþjóðleg íþróttabandalög,
sem ráðska að vild með íþrótta-
greinar þær, sem þau hafa áhuga
fyrir, þrjú af hverjum fjórum
árum, en fjórða hvert ár verða
þau að gera svo vel að beygja
sig fyrir duttlunum Alþjóðlegu
Ólympíunefndarinnar. Síðast en
ekki sízt má nefna skipulags-
nefnd borgar þeirrar, sem hlýtur
þá náð að mega eyða peningum
eins og vatni í fimm ára undir-
búning fyrir íþróttamót, sem
stendur í fimmtán daga.
Sem fyrr er getið, þótti valið
á Mexíkóborg nokkuð vafasamt
vegna hæðarinnar. Mexíkanar
sjálfir töldu þetta smámuni eina,
en rannsóknir hafa leitt annað
í ljós. Nú er talið að íþróttamenn
þurfi að minnsta kosti fjög-
urra vikna þjálfun í álíka hæð
til að geta gert sér vonir um að
vera í toppformi á leikunum.
Annað vandamál, sem komið
hefur til kasta Ólympíunefndar-
innar undanfarið, eru eiturlyf,
en í Mexíkóborg yrðu þau enn
hættulegri en ella vegna marg-
nefndrar hæðar. Það olli dauða
hjólreiðamanns að nafni Tom
Simpson síðastliðið ár, er hann
var að hjóla upp á hátt fjall.
Og á leikunum 1960 uppgafst
danskur hj ólreiðakappi, sem
reyndist vera undir dópáhrifum.
Nú hefur notkun eiturlyfja og
allra örvandi meðala verið harð-
lega bönnuð. í sambandi við
leikana. Einnig hefur verið
bönnuð notkun lyfja sem hjálpa
mönnum til að verða að vöðva-
fjöllum, en þesskonar jakar hafa
öðrum betri líkur á góðum ár-
angri í kúluvarpi, sleggjukasti
og lyftingum. Hafa margir af
þeim sökum tekið nefnd lyf og
unnið það til að verða náttúru-
lausir, en sú hliðarverkun fylgir
einmitt þessu kraftaverkameðali.
Sannist notkun einhvers bann-
aðs lyfs á keppanda á leikun-
um, þá er hann ekki einn gerð-
ur ábyrgur, heldur og allur
íþróttaflokkur lands hans.
Alþjóðlega Ólympíunefndin
hefur staðið af sér marga storma
um dagana. Kommúnistum og
nýfrjálsum Afríkönum þykir
hún of gamaldags og íhaldssöm
í sniðum, gervallur gyðingdóm-
ur veraldar hamaðist gegn henni
fyrir að trúa Berlín fyrir leik-
unum 1936, hörkuskeyti beindust
að henni út af vandamálinu um
þátttöku Suður-Afríku að
ógleymdu valinu á Mexíkóborg,
svo sem þégar hefur verið drep-
ið á. Margir þakka þennan dugn-
að nefndarinnar einmitt stífni
hennar og íhaldssemi; væri hún
lýðræðisleg samkunda í stíl við
nefndir og ráð Sameinuðu þjóð-
anna, næðist aldrei samkomu-
lag um neitt.
Ein harðasta keppnin í
Mexíkóborg verður um for-
mennsku nefndarinnar. Núver-
andi formaður er Bandaríkja-
maðurinn Avery Brundage og
hefur verið það síðan 1952. Með-
al þeirra, sem sagðir eru glaðir
vilja leysa hann af hólmi, eru
Bretinn Exeter lávarður- og
Mexíkaninn Jose Clai'k. En sá
fyrrnefndi gengur við tvær
hækjur og hinn er stuttur og
digur, handfeitur og með mæði,
svo að allteins líklegt er talið
að Brundage verði enn endur-
kosinn fyrir fjögur ár. Því þótt
hann hafi tveimur vetrum fátt
í nírætt, er hann enn lítt þrot-
inn að kröftum. Jafnvel er ekki
talið útilokað að hann verði
enn við stjórnvölinn 1976, en
leikai'nir þá verða áreiðanlega
haldnir í Bandaríkjunum — á
tvöhundruðasta ári þeirra sem
sjálfstæðs ríkis.
Leikarnir í Mexíkóborg verða
þeir fyrstu í rómansk-amerísku
landi. Má segja að það sé að
mörgu leyti vel til fundið.
Mexíkó er með nokkrum rétti
kallað merkasta Ameríkuríkið
að fornu og eitt þeirra merkustu
að nýju. Það er nú fjölmennast
spænskumælandi ríkja; íbúar
eitthvað á fjórða tug milljóna. í
höfuðborginni sjálfri búa um
sjö milljónir manna, svo að hún
er í röð heimsins stærstu staða.
Fyi'ir daga Evrópumanna í
Ameríku bjuggu í Mexíkó marg-
ar stórmerkar menningarþjóðir:
Toltekar, Sapótekar, Mixtekar,
Astekar, Majar. Voru tvær hin-
ar síðastnefndu enn í fullu gengi
er spænski konkistadórinn
Hernando Cortez kom til lands-
ins með fámennan flokk og
braut það undir sig. Var landið
síðan spænsk nýlenda og harð-
lega leikið þangað til snemma á
síðustu öld, er það náði sjálf-
stæði. Langflestir landsmanna
eru Mestísar (kynblendingar
hvítra manna og Indíána) og
Indíánar; menn af hreinum
stofni Evrópskum munu aðeins
vera um tíu til fimmtán prósent
þjóðarinnar. Sumir Indíánar
tala enn forntungur sínar, en
spænska er opinbert mál og dag-
leg tunga langflestra Mexíkana
núorðið.
Mexíkönsk saga eftir að sjálf-
stæði fékkst héfur að mörgu
verið svipuð sögum annarra róm-
ansk-amerískra þjóða; í henni
hefur verið enginn hörgull á
Uppi'eisnum og byltingum, ein-
ræðisherrum og stigamönnum;
meira að segja var landinu eitt
sinn fenginn keisari, bróðir
Frans Jósefs í Ausurríki. En
tímamót urðu 1910, þegar aftur-
haldssömimi einræðisherra Por-
firio Díaz, sem ríkt hafði í stífa
þrjá áratugi, var steypt af stóli.
Síðan má segja að flestu hafi
þokað fram á við í landinu í
atvinnu- og félagsmálum, svo að
miðað við önnur rómansk-ame-
rísk ríki má það kallast fram-
þróað land. Lífskjör eru heldur
góð, miðað við það sem gerist í
þeim heimshluta, þótt mikið
vanti á að þau samræmist þeim
kröfum sem fólk í vestrænum
velferðarríkjum gerir til lífs-
ins.
í fagux’menningu stendur
Mexíkó í fremstu röð meðal
þjóða heims. Þar hefur á hríf-
andi hátt blandazt innflutt
menning Spánverja, ívafin ara-
bískum áhrifum, og Indíánanna
sem fyrir voru. Hvað snjallastir
þykja listamenn Mexíkana í
arkitektúr, málaralist og ljóð-
list. Listmálarar þeirra, menn
eins og Rivera, Siqueiros og
Orozco, eru meðal hinna þekkt-
ustu í heimi. Af skáldunum mun
Octavio Paz einna kunnastur.
í samræmi við þetta hyggjast
Mexíkanar leggja sérstaka rækt
við hina menningarlegu hlið
leikanna. Stórfenglegasti við-
burðurinn á því sviði verður
listsýning í mannfræðisafni
Mexíkóborgar, sem er eitt merk-
asta safn heimsins af þjóðminj-
um og fornminjum. Hvei'ju
þátttökuríki hefur verið boðið
að senda á sýninguna tvo muni,
einn klassískan og annan úr
samtíðinni. Mexíkóborg er, sem
þegar er sagt, ein hinna stærstu
í álfunni og mjög nýtízkuleg að
mörgu leyti. Efnaðra fólkið býr
margt í útborgum sem minna á
glæsihverfi bandarískra stór-
borga, þar sem hver maður á
bíl. Umferðin er mikil og æsi-
leg, enda telja Mexíkanar það
karlmennskumerki að sýna bí-
ræfni og fífldirfsku í akstri.
Engu að síður er viðhaldið í
borginni ýmsum gömlum venj-
um, svo sem næturvörðum sem
gefa endrum og eins hljóðmerki
til að gefa borgarbúum til kynna
að ekkert háskalegt sé á seyði.
Sem ferðamannaland nýtur
Mexíkó mikils álits, svo að þeir,
sem leggja þangað leið sína í
sambandi við Ólympíuleikana í
haust, ættu varla að verða fyrir
vonbrigðum, hvort sem þeir hafa
meiri eða minni áhuga á íþrótt-
um. Þar eru miklir baðstaðir,
frægstur þeirra Acapulco sunn-
arlega á Kyrrahafsströnd, en
þar munu kappsiglingar Ólym-
píuleikanna fara fram. Fyrir þá
sem hafa áhuga á náttúru og
landslagi eru tígulegir fjallgarð-
ar, einkxun um miðbik landsins,
norðan til víðlendar dramatískar
auðnir, vaxnar risakaktusum sem
laða fram í hugann myndir af
ekta mexíkönskum stigamönnum
með barðastóra sombreros, kú-
rekum og berum ýlfrandi Indíán-
um með fjaðrir í hárinu: syðzt
38. tbl. VIKAN Si)