Vikan - 17.06.1971, Qupperneq 20

SAGA ZEPPELIM*
LOFTEARMMA
Þau voru stærstu
fuglarnir, sem nokkru
sinni höfðu
flogiS um loftin blá.
Ekkert hafði verið
til líkt þeim,
áður en þau komu til
sögunnar, og ekkert
hefur líkzt þeim,
eftir að hið
síðasta þeirra fórst.
Hvað sem um
loftförin má segja,
hljóta þau að
teljast eitt djarfasta
flugafreksögunnar...
Graf Zeppelin var happasælast af loftförunum. Það hélt uppi fastri
flugátælun um sex ára skeið milli Evrópu og Suður-Ameríku. Árið
1936 hafði það flutt 13000 farþega í 575 slysalausum ferðum. Loft-
farið fór einnig víðar um heiminn og kom meðal annars hingað til
íslands. Það var 1. júlí árið 1931 og þótti mikill viðburður. Þessi mynd
er tekin af Graf Zeppelin yfir Reykjavík.
Hið mikla þýzka loftfar,
Graf Zeppelin, kom í
'' gær til Reykjavíkur og
sveimaði um stund yfir bænum
og nálægum héruðum og sneri
síðan aftur heimleiðis. Loftfar-
ið flutti hingað póst, og var
hann látinn síga til jarðar á
Öskjuhlíð, þar sem hún er
hæst. Þótti þetta nýstárleg sjón
og fylgdust Reykvíkingar af
miklum áhuga með ferðum
hins stórfenglega loftfars".
Þessi frásögn er tekin úr
„Öldinni okkar“ og er dagsett
2. júli 1931. Á þeim tíma voru
loftförin álitin stórmerkileg
uppfinning, sem hafa mundi
geysimikla þýðingu fyrir flug-
ið í framtíðinni. Nú eru þau
hins vegar jafn rækilega út-
dauð og geirfuglinn blessað-
ur. Ungt fólk þekkir naumast
orðið Zeppelin, nema sem nafn
á pophljómsveitinni frægu. En
hvernig voru Zeppelin-loftför-
in?
Þau voru svo löng, að skugg-
inn af þeim skyggði heilar
húsaraðir. Þau höfðu nægilegt
gas til að hita upp litla borg
mánuðum saman. Niðri í klef-
um sínum fluttu þau sirkusdýr,
skemmtibáta. jafnvel flugvél-,
ar. Farþegarnir fóru í skemmti-
göngu um þiljurnar eða flat-
möguðu í mjúkumstólumreyk-
salanna.
Loftförin líktust hvölum og
lutu stjórn eins og kafbátar.
Þau voru stærstu fuglarnir,
sem nokkru sinni höfðu flogið
um loftin. Ekkert hafði verið
til líkt þeim, áður en þau komu
til sögunnar, og ekkert hefur
líkzt þeim, síðan hið síðasta
þeirra fórst. Hvað sem um
loftförin má segja, hljóta þau
að teljast eitt djarfasta flugaf-
rek sögunnar, þótt það sé fyr-
ir löngu fallið í skugga síðari
afreka.
Hinn 6. maí árið 1937 sveif
stór grár fugl drynjandi
yfir austurströnd Banda-
ríkjanna. Þetta var Hinden-
burg, stærsta og fullkomnasta
flugfar, sem nokkru sinni hef-
ur tekið sig á loft.
Þetta var hraðskreiðasta og
þægilegasta farartækið á þess-
um tíma. Úthafsskipin, sem
hraðast gengu, voru næstum
helmingi seinni í förum. Enn
voru tvö ár, þar til flugvélar,
sem fluttu farþega og farang-
ur, komu til sögunnar.
Hindenburg hafði lagt af stað
frá Frankfurt hinn 3. maí. Far-
þegarnir gengu um borð oglétu
samtímis af hendi eldspýtur
sínar og vindlakveikjara. Með-
al farþega var Joseph Spah,
frægur fimleikamaður á heim-
leið úr sýningarferð í Evrópu,
skáldkonan Margaret Mather á
leiðinni heim til New Jersey
og 33 aðrir. Áhöfninni stjórn-
aði loftskipstjórinn Max Truss.
Ekki varð vart við neina illa
fyrirboða, þegar skipunin
hljómaði: „Á loft“. Þetta var
ævintýraferð, sem ástæða var
að hlakka til og öll hugsánleg
skilyrði til að njóta.
Stærð flugfarsins var ótrú-
lega mikil. Það var 135 fet á
breidd í miðjunni og 804 fet á
lengd. Og ekki var síður á-
hrifamikið að svipast um inn-
an í því. Enda á milli lá mjór
alúminíum-gangur fyrir ofan
kjölbitann. Ekki var talið
nauðsynlegt að hafa nein hand-
rið, því að farartækið haggað-
ist varla. Aðeins styrktarvírar
og þunn grind var á milli far-
þeganna og Atlantshafsins, 600
fet fyrir neðan. Frá stafni flug-
farsins sá maður aftur eftir
hinni vönduðu, blámáluðu
„beinagrind". — „Þetta líkist
einna helzt dómkirkju", varð
einum farþeganna að orði.
Grindinni til styrktar voru 50
alúminíumhringir. Hringunum
héldu föstum 35 flatir bitar og
þéttriðið net af stálvírum. Það
þurfti fimm og hálfa milljón
hnoðnagla til þess eins að festa
hringana við bitana.
Þetta risaflugfar flaug ekki
eins og fugl eða flugvél. Það
flaut á loftinu. Flothæfni þess
stafaði frá 116 aðskildum gas-
klefum, afarstórum pokum eða
sekkjum, sem voru að lögun
20 VIKAN 24. TBL.