Vikan - 11.08.1977, Blaðsíða 13

Ég sá t.d. vel á Kúbu, að þar hefur margt
breysttilhinsbetra. Krakkarnireru velaldirog vel
að þeim búið á margan hátt. Skólakerfið er gott
og heilsugæsla er góð. Á Kúbu tilheyra hins
vegar aðeins 8% þjóðarinnar kommúnista-
flokknum. Það þýðir, að þeir, sem tilheyra
honum, fá betri laun, ískápa, bíla. Krakkarnir
þeirra ganga í betri skóla o.s.frv.
Í Bandaríkjunum hafa 7-8% þjóðarinnar
meira en 20 þúsund dollara í árstekjur og í
Bretlandi hafa um 8% þjóðarinnar gengið í
,,PublicSchools"o.s.frv. Éggerðieinhverntíma
yfirlit um 70 þjóðir og fann þá út, að milli 6 og
8% þeirra tilheyra svokallaðri yfirstétt.
Yfirstéttin er misjöfn. i sósíalískum iöndum
skipta peningar litlu máli, en þar er lítið af
vörum. i kapítalískum löndum er hins vegar
nóg af vörum, en einstaklingurinn á takmarkað
af peningum. Þannig er staðan mismunandi,
en þó mjög svipuð. Á Kúbu eru í dag 100 menn
í miðstjórn kommúnistaflokksins. Þessir menn
voru flestir í stjórn árið 1958, þ.e.a.s á 18 árum
hefur ekkert breyst. Um 80% kúbubúa eru
svartir, en það eru aðeins einn eða tveir svartir í
stjórninni. Það er ekki þar með sagt, að á Kúbu
séu eins mikil kynþáttavandamál og í
Suður-Afríku eða í Bandaríkjunum, en ég held
að þetta sýni, að það gengur hægt að breyta
kerfinu. Gallinn er sá, að það eru alltaf
einhverjir, sem halda í sitt, skipa öðrum fyrir.
Alveg sama, hvaða stefna er. Það er alltaf
hægt að spyrja: „Hvers vegna í ósköpunum vill
fólk hafa völd?" Anarkisti getur sagt: ,,Ég vil
ekki hafa stjórn." En það þýðir lítið að segja
það,ef maðurinn þarf á völdum að halda.
ÞAÐ ER SKRÍTIÐ MEÐ BREYTINGAR
Ég átti marga góða vini í Chile, sem voru
góðir hugsjónamenn og þeir studdu málstað
verkalýðsins. Svo kom Allende og fékk þeim
embætti, bíl o. fl. og þá gleymdu þeir
hugsjónum sínum. Þá vaknar sú spurning,
hvernig á þessu standi. Var þessi hugsjón
svona sterk til að byrja með, eða getur verið að
þessi hugsjón hafi bara verið ímyndun ein. Ef
einhver þarf á völdum að halda til þess að vera
öruggur, þá þýðir ekkert að segja við hann:
„Heyrðu vinur! Leggðu völdin niður!" Ef
mannskepnan er þannig gerð, að hún er
óörugg og þarf á völdum að halda, þarf á
peningum að halda til þess að finna sitt eigið
öryggi, þá eru alltaf einhverjir, sem segja
öðrum til. Einhverjir, sem ráða. Þetta er eitt
helsta vandamál mannkynsins í dag.
Það horfir allt öðruvísi við, ef menn, sem
ekki þurfa á völdum að halda, eru við völd. Þá
geta þeir ef til vill gefið eitthvað. Margt fólk,
sem hefur reynt alls konar stefnur, hefur
komist að þeirri niðurstöðu. Það skiptir ekki
máli, hvort menn eru vinstri-, hægri- eða milli-
sinnaðir. Það sem skiptir máli er, að maður
finni öryggi innra með sér.
Ég held að hugmyndafræði skipti ekki svo
Chile var á sínum tíma í rauninni eins og rann-
sóknarstofa fyrir félagsfræðinga, hagfræðinga
og þessháttar... skemmtilegur jarðvegur til að
sjá hvernig hægt er aö breyta þjóðfélagi..."
miklu máli á heimsmælikvarða. Fræðilega séð
er það fáránlegt, að kommúnistaland eins og
Kína sé aðalstuðningsland Chile, því að Chile
er andkommúnískt land. Það er líka skrítið að
Rússland skuli veita Bólivíu fjárhagsaðstoð.
Bólivía er andkommúnískt land. Flestar slíkar
ákvarðanir eru ekki teknar á fræðilegum
grundvelli heldur á valdagrundvelli. Hug-
myndafræði er til þess að skrifa um og rífast
um.
Það er ekki hægt að leysa þau vandamál,
sem við eigum við að etja I dag, með einni eða
annarri hugmyndafræði. Það er ekki hægt að
leysa vandamál þróunarlands með því að búa
til áætlun og koma á fót nýrri stjórn. Það
leysist eingöngu með því að gjörbreyta
hugsunarhætti fólksins. Sá breytti hugsunar-
háttur er það, að líta á þennan litla hnött okkar,
sem sveimar hér um í sólkerfinu, sem eina
heild. í rauninni vitum við að þetta efnahags-
kerfi okkar gerir það að verkum, að við erum
óskaplega háð öðrum löndum. Það er ekki
hægt að vera með þessa eigingirni, sem ríkt
hefur. Þetta er sú breyting, sem verður að
gerast og hún verður að gerast innra með
okkur sjálfum. Þetta gengur ekki lennur með
sama áframhaldi.
32. TBL. VIKAN 13