Vikan - 07.02.1980, Side 36

Vikan og Neytendasamtökin
TAUGALYF
— til góðs og ills
Margir líða einhvern tíma á ævinni af sálrænum
sjúkdómum og þurfa á meðhöndlun að halda.
Oft er hægt að hjálpa fólki með samtölum,
leyfa því að tala út, eins og sagt er. En því miður
eykst lyfjanotkun stöðugt.
Taugalyf hafa hjálpað ákaflega mikið, en ónauð-
synleg lyfjanotkun er að verða mikið vandamál. í
mjög mörgum tilfellum er notkun taugalyfja gjör-
samlega ónauðsynleg.
Sjúklingurinn ætti alltaf að gefa sér góðan tíma
með lækni sínum, ræða við hann um vandamálin
og lækninum ber að reyna að skýra sjúkdóminn
fyrir sjúklingnum á skiljanlegu máli.
Sálrænir sjúkdómar verða
stöðugt meira áberandi í nútíma
þjóðfélögum. Ástæðurnar geta
verið margar. Margt bendir til
þess að hraði, annríki, streita,
síæm vinnuskilyrði — að maður
ekki tali um atvinnuleysi —
sæmur fjárhagur, erfiðleikar
heima fyrir, meðfædd veiklun,
erfiðleikar í uppvextinum
o.s.'frv., séu algengustu ástæðurn-
ar.
i grófum dráttum má skipta
sálrænum sjúkdómum í þrjá
aðalflokka: sálsýki, taugaveiklun
og þunglyndi — en erfitt er að
draga skörp skil. Sá sálsjúki
missir veruleikaskyn og lifir í
sínum eigin heimi. Oftast er
sjúkrahúsvist eina ráðið.
Sjúklingur sem þjáist af þung-
lyndi getur líka orðið svo langt
leiddur að missa að nokkru
samband við veruleikann. Aftur
á móti getur sá sem er tauga-
veiklaöur haldið fótfestu í til
verunni þrátt fyrir erfiðleika
sína.
Sálrænir sjúkdómar eru mjög
útbreiddir. Meðferð slíkra
sjúklinga er mismunandi. Það
þykir gefa góða raun að leyfa
sjúklingunum að tala um vanda-
mál sín. En ástæðan til hinnar
miklu lyf janotkunar er sennilega
sú að sérhæft starfsfólk er of
fámennt til að sinna jafn tíma-
frekum lækningameðferðum.
Taugalyf
Mikið hefur verið ritað og rætt
með og á móti taugalyfjum. Hér
verður ekki farið út í hinar ýmsu
tegundir. Læknar ákveða hverju
sinni hvaða lyf á við í hverju
einstöku tilfelli. Það er algengt
að heyra fólk tala um að taugalyf
séu vanabindandi. Eru þá öll slík
lyf sett undir einn hatt og fá
sama dóm. Þetta er vitaskuld
langt frá því rétt og er nauðsyn-
legt að geta treyst lækni sínum á
þessu sviði, en láta ekki kerlinga-
bækur ráða. Mörg lyf eru vissu-
lega vanabindandi og þau geta
f jarlægt einkenni sjúkdómsins án
þess að lækna hann í raun og
veru. Lyf, sem notuð eru til að
hjálpa sjúklingnum yfir erfiðasta
hjallann, hafa oft þau áhrif að
honum tekst að horfast í augu við
tilveruna og síðan verður
auðveldara að ná til hans og
hjálpa með samræðum. Sjúkling-
ur, sem þjáist af þunglyndi —
eða sálsýki, þarf kannski ekki að
vera lengi á sjúkrahúsi. Bata-
horfur þessara sjúklinga eru i
dag ólíkt bjartari en hér á árum
áður. Þá voru flestir dæmdir til
sjúkrahúsvistar lengri og
skemmri tima. Þau lyf sem
notuð eru fyrir þessa sjúklinga
eru ekki vanabindandi. Eftir að
sjúklingurinn er kominn heim
þarf hann oft að halda áfram að
nota lyf og mikilvægt að hann
36 Vlkan fc.tbl,