Vikan - 30.10.1980, Blaðsíða 45

Helena (i miðlð) er gefin Rúdi
Welea er þeu hafe gengið til liðs
vKJ endspymuhreyfingu Sesha
frssnda.
hvern tima i ágúst 1943. Ég hef ekki
getað komist að nákvæmri dagsetningu.
Einhvern tima um miðjan mánuðinn
voru hann og Max Lowy vinur hans.
sem hafði verið með honum í Berlin og
Varsjá. og allur vinnuflokkur þehra
sendir fyrirvaralaust frá vinnu sinni og i
gasklefana.
Pabbi og Lowy og þriðji maðurinn —
náungi sem lifði af og sagði mér frá
þessu — voru að vinna viðflokkunarvél.
Þriðji maðurinn hafði fregnað það hjá
nýkomnum manni að Varsjárgettóið
hefði gert uppreisn. Margir Þjóðverjar
voru drepnir. Þeir höfðu beitt skriðdrek-
um og flugvéium og stórskotaliði til að
sigrast á skæruliðum gyðinga. Báðir
spurðu hann hvort einhverjir vinir
þeirra hefðu tekið þátt í þessu, en hann
vissi afskaplega lítið. Andspyrnu-
hreyfingin var þurrkuð út en Þjóðverjar
Þurftu sjö þúsund manns til að þeim
taekist það.
Meðan þeir ræddu þannig saman sáu
þeir SS-foringja ganga til Kurts Dorf og
rétta honum blað með fyrirmælum. Þeir
deildu eitthvað en þar sem Dorf var
óbreyttur borgari hafði hann takmörkuð
völd. Þeir heyrðu foringjann segja skýrt
og greinilega: ,Það kemur annar vinnu-
flokkur I staðinn.”
Nú birtist hópur SS-manna.
Gyðingunum, sem unnu fyrir Kurl
Dorf. var skipað að mynda tvær raðir.
Þeim var sagt að það ætti að fara með þá
i aflúsun. Það var hætta á nýjum tauga
veikifaraldri.
Það varð þögn. Svo hópuðust
mennirnir saman. Sumir tóku að gráta.
Einn maðurinn féll á kné og faðmaði
stigvél SS-foringjans.
„Þetta ætti hann ekki að gera." sagði
faðir minn. „Við getum þó að minnsta
kosti haldið i stoltið.”
Lowy saup hveljur: „Þessu er vist
lokið, doksi."
„Já, við erum búnir að fara langt
saman."
„Það er nú ekki beinlínis búið að vera
skemmtireisa, doksi.”
Þeir- voru látnir ganga af stað í áttina
að steyptu byggingunum og reykháf
unum.
„Þú hefur verið góður vinur, Lowy,"
sagði faðir minn. „Og ef ég mætti bæta
þvi við. prýðilegur sjúklingur. Þú
greiddir alltaf reikningana þína á réttum
tima og kvartaðir litið.”
Lowy deplaði tárunum burt. Hann
leit á verðina. „Doksi . . . hvers vegna
ráðumst við ekki bara á þá? Við deyjum
hvort eð er. Tökum fáeina með okkur.
Hvaðeraðokkur?”
„Alla okkar ævi hefur okkur verið
kennt að gera það ekki.”
Þeir gengu yfir heitt og rykugt
svæðið, eftir veginum sem þeir unnu við
að leggja. Þeir sneru sér einu sinni við.
Verkfræðingurinn stóð einn sér með
krosslagða handleggi og horfði á eftir
þeim.
„Réttu mér höndina, Lowy,” sagði
pabbi.
„Mér líður eins og krakka. Fyrsti
skóladagurinn."
Faðir minn reyndi að gera að gamni
sinu til að létta á óttanum. „Lowy, léstu
einhvern tima lita eftir gallblöðrunni
þinni? Ég er búinn að vara þig við henni
árum saman, alveg siðan þú komst fyrsl
á stofuna til mín í Groningstrasse.”
„Kannski læt ég gera það í haust.”
Þeir gengu áfram. Menn hrösuðu.
Þeir vissu hvað til stóð.
„Það er þokkalegt að deyja svona eða
hitt þó heldur,” sagði Lowy.
Einhver fyrir aftan þá kallaði:
„Kannski er þetta bara það sem þeir
segja — aflúsun.”
Lowy kinkaði kolli. „Já. Aflúsun."
Hann horfði á knýttar hendur sínar.
prentarahendur. „Skollinn sjálfur, það
er svart blek undir nöglum minum,
doksi. Jæja, kannski komu dreifiritin að
gagni.”
„Ég er viss um það," sagði pabbi.
Fáeinum stundum siðar voru þeir
aflifaðir með gasi ásamt tveim
þúsundum annarra.
í september bárust Sasha frænda
fréttir af fullri lest af Luftwaffe-flug-
mönnum sem áttu að fara yfir járn-
brautarspor skammt frá nýjustu búðum
okkar. Hann ákvað að reyna að sprengja
brautina i loft upp og gera á þá árás úr
launsátri.
Þegar þar var komið sögu höfðum við
gert margar árásir, bæði á úkrainska
hermenn og Þjóðverja, og okkur fannst
þetta vera besti fengur okkar hingað til.
Við höfðum misst menn en fjölskyldu-
búðirnar höfðu haldist undir traustri
stjórn Sasha frænda. Við áttum fleiri
byssur en nokkru sinni fyrr og meiri
mat. Það var furðulegt hvað bændurnir
tóku að bera mikla virðingu fyrir okkur
þegar þeir sáu okkur vopnaða
og ögrandi.
Helena krafðist þess að koma með.
Hún hafði tekið þátt I nokkrum árásum
— þvert gegn vilja mínum — en ég hafði
sérlega miklar áhyggjur af henni í þetta
sinn. Þetta var of hætlulegt. Lestirnar
voru alltof vel búnar vopnum, með vél-
byssur bæði að framan og aftan.
Sasha sendi mig til að binda dinamitið
við járnbrautarteinana. Það var hræði
lega heitt þennan dag. Kakískyrtan mín
var rennandi vot af svita. Tylft skæru-
liða var falin I trjám og runnum til hliðar
við veginn, þar með talin Helena, Yurí
og Nadya.
Ég var búinn að læra lalsvert um
sprengiefni. Það er ekkert erfitt að læra
neitt af þessu. Það sem er erfitt er að
safna nægilegum kjarki til að notfæra
sér þekkinguna. (Tamar segir að
gyðingar verði hermenn á einni nóttu i
ísrael. Vopnaðir og þjálfaðir komu þeir
heiminum til að gleyma að þeir hafi ein-
hverju sinni verið óttaslegnir gettóbúar).
Við heyrðum lest flauta I fjarska.
„Flýttu þér," sagði Sasha.
„Það er nógur timi," kallaði'ég til
baka. Ég gekk úr skugga um að dinamíl
stangirnar væru tryggilega festar og að
hvellhetturnar væru á slnum stað.
Þung höggin frá hjólunum myndu gera
þær virkar. Um leið og sprengingin yrði
myndum við láta skothrið og hand-
sprengjur dynja á vögnunum. Þetta
voru stærstu aðgerðir okkar fram að
þeim tima.
Ég batt síðustu hnútana og gekk siðan
inn I kjarriðog sótti vélbyssuna mína.
Helena stóð við hliðina á mér. Hún
virtist smávaxin og varnarlaus. En hún
var lika með vélbyssu og það héngu
handsprengjur um hálsinn á henni.
44- tbl. Vlkan 45