Vikan - 30.10.1980, Síða 46

Framhaldssaga
„Hvilik hálsfesti,” sagði ég.
„Égerstoltaf henni."
Ég kyssti hana á kinnina. Hún var
hrædd. Við vorum það öll. En við
vorum búin að læra að sýna það ekki.
Við myndum aldrei þiðja um miskunn.
Við myndum deyja fyrr en við gæfumst
upp.
Sasha frændi sperrti eyru í áttina sem
lestin átti að koma úr. Hann virtist
áhyggjufullur.
„H vað er að?” spurði ég.
„Ég held að þeir séu að nema staðar.”
Við lögðum öll við hlustir. Handan
við sveig á sporinu heyrðist shug-shug-
shug - járnbrautarvél að hægja á sér. Svo
þagnaði hljóðið og vélin virtist and-
varpa.
Við biðum. Ég hef sjaldan séð Sasha
svona æstan. Hann kinkaði kolli til min.
„Rúdi, laumastu þangað og gáðu hvað
er á seyði.”
Ég skreið á maganum, hélt vélbyss-
unni I fanginu og náði að sveignum á
sporinu. Eftir skamman spöl enn kom ég
auga á lestina. Hún hafði numiðstaðar.
Á þaki fremsta vagnsins var vélbyssa
og hópur manna. Þeii skimuðu i
kringum sig. Lestin var góðan spöl frá
sprengihleðslunum sem ég hafói koniið
fyrir. Eitthvað hafði vakið grun þeirra.
Kannski voru þetta þara öryggisráðstaf-
anir — þeir vissu af skæruliðum I
héraðinu.
Þá kom ég auga á hermannahóp sem
kom út úr lestinni, allir I fullum her
klæðum. Þeir tóku að ganga hægt eftir
sporinu en lestin haggaðist ekki.
Ég skreið aftur til Sasha og þeirra
hinna.
„Þeir eru búnir að senda menn á
staðinn,” hvislaði ég.
Sasha yggldi sig. „Þeir hafa fengið
ábendingu. Við skulum konia okkur
burt eins hratt og við komumst.”
„Við ráðum við þá,” sagði ég.
„Ráðumst á þá úr launsátri. Látum þá
koma.”
„Nei. Ekki nema við stöndum betur
að vígi. Þeir gera út af við okkur með
vélbyssunum. Allir fari burt.”
Við lögðum af stað I gegnum skóginn.
Þjóðverjana grunaði greinilega eitt-
hvað þvi við heyrðum skipanir gjalla.
menn hlaupa eftir mölinni. Lestin
mjakaðist líka áfram en komst ekki að
sprengjunum.
Svo tók vélbyssan að gelta fyrirvara
laust.
Greinar og sprek brökuðu og
kvörnuðust upp allt umhverfis okkur:
„Dreifið ykkur!” hrópaði Sasha
frændi.
Ég greip um handlegg Helenu og við
hlupum gegnum skóginn. Greinarnar
smullu í andlit okkar, gripu i föt okkar.
Mig langaði að snúa mér við og skjóta,
reyna að stöðva þá, því ég heyrði þé elta
okkur — stígvélasmelli, hrópað á þýsku,
rifflagelt, hærri hvelli frá upphækkuðu
byssunni.
Og skyndilega varð Helena fyrir skoti.
Hún hneig niður orðalaust og hélt enn i
hönd mína.
Ég stansaði og kraup hjá henni.
Andlit hennar var rólegt, fölt. Þar sást
enginn sársauki. Kúlurnar höfðu hitt
hana í bakið og drepið hana þegar i stað.
Hún lá þarna og virtist minni en nokkru
sinni fyrr. enn fegurri, og ég grúfði
andlit mitt að brjósti hennar.
Ég veit ekki hvers vegna þeir skutu
mig ekki lika. Riffilskefti skall á höfði
minu og ég missti meðvitund.
Suniir úr flokknum sluppu. Fjórir, þar
með talin Yúri og Helena, voru drepnir.
Ég og tveir ungir menn aðrir voruni'
sendir þangað sem Rauða hers föngum
var safnað saman — og enn kann ég
enga skýringu á þvi.
Venjuleg regla um meðferð skæruliða
var að skjóta þá um leið og þeir sáust.
En kannski ælluðu þeir að pynta okkur
og fá á þann hátt upplýsingar um alla
skæruliðahreyfinguna.
Okkur var ekkert gefið að borða,
fengum rétt nægilega mikið af vatni til
að halda í okkur lifinu og skyndilega og
með miklum fyrirgangi skipana og
aðgerða vorum við fluttir upp i gripa
vagn.
Ég hnipraði mig saman i horninu og
fannst verið að flytja rnig til dauða mins.
Ef til vill var ég búinn aðsvíkja dauðann
of lengi. Ég hugsaði um Helenu. hvernig
hún dó hljóðalaust i kúlnaregni. Hún
' vildi koma með í árásarferðir svo við
gætum dáið saman. Nú var hún horfin.
ég var á lifi. Ég fann til sektarkenndar,
l'annst ég vera auvirðilegur og óverðug-
ur. Ég hefði átt að telja hana af þessari
kjánalegu ákvörðun hennar. Ég grét
lengi þar sem ég húkti i skröltandi og
háværum vagninum. Ferðin virtist
engan endi ætla að taka. Einn maðurinn
sagði að við værum á leið til Póllands.
Hann hafði séð vegarskilti.
Það sannfærði mig um að við yrðuni
drepnir. Ef til vill yrðum við settir i
þrælkunarvinnu einhverja hríð.
Loks var lestin tæmd á stað sem hét
Sobibor. Við vorum látnir ganga milu
spöl eða svo i fangabúðir — gaddavir
hékk á steyptum stöplum, leitarljós, há
girðing, hundar. varðmenn. Drunga-
legur. hræðilegur staður. Reykháfar
spúðu reyk í fjarska. Dauðabúðir.
Eftir nokkra hríð var ég sendur í skála
þar sem ég klifraði upp í koju og féll
þegar i þungan, martraðarkenndan
svefn. Mig dreymdi æsku mína i Berlin,
leikina sem ég var vanur að fara í — og
í huga mínum var tími skelfingar og
uppgjafar.
- Þegar ég vaknaði bjóst ég við að
finna Helenu við hlið mér eins og hún
hafði verið árum saman. Kannski
kallaði ég meira að segja nafn hennar.
En ég grét ekki framar. Það var vaxið
með mér djúpt innra holrúm. búið að
naga tilfinningar minar, hjarta mitt.
Hún var dáin. Málstaður okkar var
glataður. _Ég myndi aldrei framar sjá
Sasha eða vini mina meðal skærulið-
anna.
Skálinn var yfirfullur. heitur og daun
illur. Þó undarlegt megi virðast var hann
hljóður. Sumir mennirnir töluðu iágt
saman á rússnesku og ég greip orð og
orð á stangli. Ég þóttist sofa, sneri mér
við og sá fimm eða sex ræfilslega útlit-
andi menn í illa förnum einkennis-
búningum hermanna sitja á bekk. Þeir
horfðu á teikningu á kassaloki.
Einn maðurinn stóð á milli þeirra og
min og átti greinilega að hafa auga með
mér.
„Jarðsprengjusvæði.” heyrði ég hann
segja. „Hér. Hér.”
Ég var búinn að læra talsvert i rúss-
nesku þann tima sem ég var meðal
skæruliðanna og af Helenu. Enn lagði
ég við hlustir.
, „Gaddavir, tvöfaldar raðir.” sagði
maðurinn. „Við þurfum kannski á
vírklippum að halda.”
Annar maður spurði: „Hvað með SS
skálana? Byssurnará vatnsturninum?”
„Við verðuni að rota þá.” sagði fyrri
maðurinn.
Ég áttaði mig brátt á þvi að fyrirliðinn
væri Rauða hers kafteinn sem hét
Barski. Maðurinn sem hann var að tala
við hét Vanya og var undirforingi hans.
Svo sagði Vanya allt í einu: „Kaft-
einn. við erunt ekki nteð eina einustu
byssu.”
„Við komumst yfir þær.”
Ég reisti mig upp á olnbogann. Það
brakaði í kojunni. Maðurinn sem hafði
auga með mér sagði eitthvað við hina.
Vanya sagði: „Skepnan er búin að
vera vakandi og hlusta á okkur.”
Hann kont að kojunni og dró ntig
niður úr henni. Ég streittist i móti. Það
kom næstum til handalögmála. Aðrir
skildu okkur.
„Haltu lúkunum frá mér.” sagði ég á
slæmri rússnesku.
Vanya reyndiaðslá mig i magann. Ég
bar höggið af mér og réðst aftur á hann.
Hann og nokkrir aðrir ýttu mér í neðri
koju.
„Hvað heyrðirðu?”spurði Barski kaft-
einn.
„Ég skildi það ekki. Ég er þýskur
gyðingur. Rússneskan mín er ekki nægi-
lega góð.”
Barski skipti yfir i jiddisku — nægi-
lega skylda þýsku til að viðgætum talað
saman. „Áfram með þig, um hvað
heldurðu að við höfum verið að tala?”
„Það hljómaði eins og þið væruð að
ráðgera strok.”
Vanya hristi höfuðið. „Hann er hel-
vítis njósnari, Barski," sagði hann. „SS
kom honum hér fyrir. Þýskur. gyðingur.
andskotinn hafi það."
Barski bankaði í öxlina á mér. „Hvað
heitirðu. krakki?”
„Weiss. Rúdí Weiss.”
„Djöfulinn ertu að gera hér i
Sobibor?”
„Sobibor? Ég veit það ekki. Ég var i
lest með hóp annarra fanga. Ég vár
skæruliði i Úkrainu.”
Þeir litu hver á annan. Barski settisl
niður gegnt mér. „Hlustaðu nú á mig,
Weiss. ef þú heitir það þá. Ef þú ert
njósnari verðum við að drepa þig. Þetta
eru dauðabúðir. Það er gasklefi hérna og
ofnar. Við ætlum að komast burt. Ef
Þjóðverjar settu þig hér til að njósna urn
okkur þá kyrki ég þig nteð eigin
höndum.”
Svo ég sagði þeim sögu ntina — frá
flótlanum frá Berlín fyrir mörgum
árum. flakkinu um Evrópu, Tékkó-
slóvakiu, Úkrainu. Þegar ég kom þar
að er ég slóst í hóp með hóp Sasha
frænda Ijómuðu augu Barski.
„Hvað gerði hann áður en hann varð
skæruliði?” spurði Rauða hers foringinn.
„Hann var læknir. 1 þorpi sem heitir
Koretz.”
Hann spurði mig að fleiru — hverjir
væru aðrir í hópnum, hvort það væri
rabbii með þeim. Svör min virtust gera
hann ánægðan. Ég sagði honunt frá
nokkrum átökum sem ég hafði tekið þátt
i — árásinni á aðalstöðvar SS. öðrum
árásunt.
Þegar ég hafði lokið máli rninu leit
hann á hina. „Ég trúi honum.” sagði
Barski. „Þetta hljómar fáránlega.
Berlinarstrákur, þýskur gyðingur i
bardögunt hér, en það hafa gerst fárán-
legri hlutir.”
„Mér finnst við ættunt að drepa
hann,”sagði Vanya.
En Barski hafði látið sannfærast.
Hann hristi höfuðið. „Heyröu mig.
Weiss, veistu hvað gerist i þessunt
búðum? Þeir drepa tvö þúsund á gasi
daglega. SS-mennirnir sofa á koddurn úr
hári af gyðingakonunum sem þeir drepa.
Einkartttur á Islandi — (Gcrald Grcen — Buokman
Agency.)
46 ViKan 44. tbl.
Framh. i ncesta hlaði.