Vikan - 09.02.1984, Page 50

Hvers vegna er dimmt að nóttu til?
Það ættu að vera fjórfalt fleiri
stjörnur i fjarlægð 2A en A, þær
ættu að gefa einn fjórða af Ijósinu
til jarðar og þyngdaraflið við 2A
ætti að vera 1/4 af þyngdarafli við
A. Í óendanlegum geimi væru Ijós
og þyngdar afl óendanlega mikil.
Spurning:
Ef geimurinn er óendanlega stór, ættum við
þá ekki að finna fyrir óendanlega miklu
þyngdarafli?
Svar:
Svarið væri jákvætt ef sama
gilti um þyngdaraflið og ljósið,
það er að segja að magnið legðist
saman. En það eina sem er
sameiginlegt með þyngdarafli og
ljósafli er aö hvort tveggja dofnar
eftir því sem fjarlægðin er meiri.
Isaac Newton sýndi fram á það
fyrir þrem öldum að hlutur sem
væri inni í miðjunni á hnetti úr ein-
hverju efni (svo sem jarðhnetti)
mundi vera þyngdarlaus.
Þyngdarafl annars helmings
þessa hnattar vegur út þyngdar-
kraftinn sem togar hinum megin
frá. Ef geimurinn væri óendanleg-
ur (sem hann er í sumum fræði-
kenningum) og stjörnur og vetrar-
brautir dreifðust jafnt um allt, þá
mundi þyngdaraflið sem verkar á
jörðina vega gegn óendanleikan-
um, það væri ekki neitt.
Ljósið vegur sig ekki út á sama
hátt. Ljósbylgjur sem koma
saman úr tveim andstæöum áttum
vega ekki hver aðra út, þær bætast
hver við aðra. Þessi staðreynd
hefur leitt af sér Olbers-ráögát-
una.
Wilhelm Olbers, þýskur læknir
og áhugamaður um stjörnufræði,
var uppi á fyrrihluta síðustu ald-
50 ViKan 6. tbl.