Vikan - 20.06.1985, Qupperneq 6

Tilraunir standa yfir með ræktun eggaldina, en íslendingar virðast ekki hafa al-
mennt komist á bragðiö enn.
Að Reykjum hafa bananar löngum dafnað vel.
ræktun á ferðum sínum erlendis
upp úr 1960 en um það leyti hófst
tilraunaræktun papriku í
nágrannalöndum okkar,” sagði
Grétar Unnsteinsson. „Um 1970
var framleiðslan hér orðin nær því
2 tonn og Garðyrkjuskólinn var
eini ræktunaraðilinn. Ýmsir höfðu
vantrú á þessari framleiðslu og
töldu hana ekki vænlega til
árangurs. Af þessum tveim tonn-
um tókst okkur að selja annað yfir
sumarmánuðina en hitt geymdum
við fryst og seldum aðallega hótel-
um og veitingahúsum að vetri til.
Um þetta leyti ákváðum við að
gefa okkur tíu ár og sjá hve langt
við hefðum náö árið 1980 við að
kenna neytendum að meta
papriku, nemendum og bændum
að rækta hana,” sagöi Grétar.
Skemmst er frá því að segja að
Garðyrkjuskólanum tókst
ætlunarverkið því aö fyrir nokkr-
um árum var hann orðinn stór-
framleiðandi. Ræktun og neysla
papriku hafði aukist í stórum
stökkum á áttunda áratugnum
þannig að 1982 ræktuðu íslenskir
garðyrkjubændur alls 55 tonn af
papriku og inn voru flutt önnur 50
tonn.
„En þegar við sáum að garð-
yrkjubændur voru búnir að taka
upp þráðinn steinhættum við
papriku-framleiðslunni — jafnvel
þótt það væri súrt í broti að missa
af þeim tekjum sem við vorum
famir að hafa af ræktuninni,”
sagði Grétar. „Þaö samrýmist
einfaldlega ekki hugmyndum okk-
ar um starfrækslu Garðyrkjuskól-
ans að stunda slíkan rekstur.”
Tilraunastarfsemi meö papriku
heldur hins vegar áfram. Hún er
ræktuö í litlum mæli til að leita að
nýjum afbrigðum. Til dæmis er
veriö að gera tilraunir með bragð-
sterk afbrigði, svonefndan „hot-
pepper” sem sumir hafa eflaust
reynslu af. Grétar Unnsteinsson
náði í þetta afbrigði í Ungverja-
landi þegar hann var þar á ferða-
lagi fyrir fjórum árum.
Fjölbreytt
tilraunastarfsemi
„Ýmislegt af því sem við höf-
um fengið erlendis frá erum við að
reyna við hinar séríslensku að-
stæður — veðráttu, jarðveg og
annað,” sagði Grétar. „Garð-
yrkjuskólinn á að vísa veginn fyrir
framleiðendur og neytendur —
þeir geta komið hingað og séð
hvemig okkar tilraunir og
athuganir koma út.
Að loknu þriggja ára tilrauna-
skeiði erum við oftast búnir að fá
vísbendingu um það hvort nokkur
ástæða sé til að reyna frekar að
rækta þær plöntur og afbrigöi sem
tilraunir hafa beinst aö.
Þegar ég tók við skólanum
hafði ég sérstakan áhuga á ræktun
krydd- og krásjurta. Sumir töldu
það erfitt viðureignar eins og trjá-
ræktina. En reynslan hefur sýnt
annað. Ég veit aðeins um 2—3
tegundir af krydd- og krásjurtum
sem ekki hafa þrifist hjá okkur.
Við höfum haft nær 40 tegundir af
krydd- og krásjurtum í ræktun og
yfirleitt gengið ótrúlega vel. I
flestum tilfellum höfum við fengið
alveg viðunandi uppskeru eftir
sumarið.
Maöur skyldi aldrei varpa nein-
um hugmyndum fyrir róða, það er
mín reynsla í garðyrkjunni. Það
er alltaf eitthvað að gerast og við
þurfum að vera opin fyrir öllum
nýjungum. Til dæmis nýtist okkur
ágætlega margt af því sem
nágrannaþjóðimar eru að gera.
Ég þykist fullviss að á öllum
sviðum garðyrkju bíði okkar
miklir möguleikar. Viö getum
stóraukið fjölbreytni í trjám og
runnum, bæði nýjum tegundum og
kvæmum. Fjölbreytni eykst sífellt
í fjölærum plöntum og sumar-
blómum. En — það tekur okkur
sárt aö því miður hafa stjómmála-
menn ekki enn áttað sig nægilega
vel á þeim möguleikum sem stofn-
un eins og Garðyrkjuskólinn
býðuruppá.”
Útiræktun
„Við höfum reynt fyrir okkur
meö ýmsar veðurfarsbætandi að-
gerðir í sambandi viö útiræktun-
ina,” sagði Grétar. „Sem dæmi
má nefna skjólbelti og skjól-
girðingar, jarðvegshitun og
notkun plasts í yfirbreiðslur af
ýmsum gerðum. Tilgangur þess-
ara tilrauna er að lengja
ræktunartímann og gera hann
öruggari. Meö slíkum aðferðum
höfum viö getað ræktað ýmsar
nýjar tegundir og afbrigði sem
varla var hægt að rækta undir ber-
umhimniáður.”
Ýmsar aðferðir hafa verið
prófaðar við jarðvegsupphitun.
Ein byggir á því að koma fyrir
rörum á 50—60 sentímetra dýpi í
jarðveginum, með ákveðnu milli-
bili eftir jarðvegsgerð og hitastigi
á rörunum. önnur aðferð byggist
á lekum slöngum, það er aö segja
slöngum úr gúmmíraspi meö ör-
smáum holrúmum sem ná út um
slönguveggina, þannig að vatn
nær að seytla út úr þeim. Upp-
runalega voru þetta vökvunar-
slöngur sem voru hafðar niöur-
grafnar en á síðasta ári voru þær
prófaðar til upphitunar og
reyndust vel.
„Þegar ég var á ráðstefnu í
Ungverjalandi fyrir fjórum árum
kynntist ég enn einni aöferðinni til
jarðvegsupphitunar,” sagði
Grétar. „Rörin eru einfaldlega
lögð ofan á jarðveginn, meðfram
plönturöðunum, þannig að
geislunarhitinn frá rörunum hitar
plöntumar jafnframt jarðvegin-
um. Mér þótti þetta fráleitt þegar
ég heyrði það fyrst. En
Ungverjamir sögðu við mig:
„Prófaðu þaö, prófaðu þaö samt.”
Skemmst er frá því að segja að ég
held að þarna séu fólgnir miklir
möguleikar.
Aðsókn að skólanum
Garðyrkjuskóli ríkisins tekur
við nemendum annað hvert ár og
fyrir nokkrum árum var aðsókn
orðin þaö mikil og umsækjendur
yfirleitt það vel menntaðir að
allar grunnnámsgreinar — efna-
fræði, eðlisfræði, stærðfræði,
tungumál og jarðfræöi — voru
færðar á fyrsta námsárið af
þremur.
Árangurinn varð sá að fyrsta
bekkjar námið fer ekki fram við
Garðyrkjuskólann. Fyrsti bekkur
er í námsskrá sem krafa um
ákveðna grundvallarmenntun og
til leiðbeiningar þeim sem hyggja
á nám við Garðyrkjuskólann.
Fyrsta bekkjar námið fer í raun
fram við aðra skóla, til dæmis f jöl-
brautaskólana, og veldur þetta því
6 Víkan 25. tbl.