Vikan - 12.12.1985, Blaðsíða 18

fyrst, þaö kitlar hégómagirndina,
en það eykur manni líka skilning á
hvaö þetta er mikið hjóm. Því
þekktari sem maöur verður þeim
mun meira hjóm finnst manni
þetta. Hvaö bisness viðvíkur get
ég ekki haldið ávísanahefti. Þaö
var verið að segja mér í gær að ég
ætti að selja íbúöina mína og
kaupa veröbréf. En ég skil ekki
bisness, mig langar ekkert til að
verða ríkur. Ég held að Island sé
eina landið í Evrópu þar sem þú
hefur ekki efni á að vera fátækur.
Vídeó og dót og svona fulloröins-
legókubbar eru kannski ekki ódýr-
ari annars staðar en þar er hægt
að eiga fyrir nauðþurftunum, fólk
hefur efni á að éta. Ég veit það
ekki en er þetta ekki mjög mann-
f jandsamleg pólitík? Það er orðin
aum verkalýðsbarátta þegar ASI
dótið kemur alveg í vinkil inn á
teppi hjá VSI til þess að fá afrit af
samningsuppkastinu þeirra, það
yrði upplit á VSI ef þeir þyrftu að
dansa eftir nótum ASl. Svo eru
þessir kallar saman í nuddi og
gufu og úti að éta. Þetta er bara
tvíhöföa þurs. Samt er þetta svo
einfalt, fólk getur bara tekið sig
saman og sagt stopp! Við borgum
ekki! Ekki er hægt að selja alla
þjóðina á nauðungaruppboði.
Þetta er eins og í sögunni af Gosa,
manstu, um demóralíseringuna í
gotteríslandinu? Daginn eftir
sukkið eru allir komnir með asna-
eyru og hala og bara rymja á leið í
galeiðuna.”
Þeir eru lúðar
Eru Þór og Danni i Nýju lífi og
Dalalífi kannski ádeila á þetta fjör-
uga þjóðlíf, geturðu útskýrt þá?
„Þetta eru gæjar sem. . .
sko. . .” Eggerti finnst þetta aug-
sýnilega djúp spurning. „Ef þeir
ættu íbúð myndu þeir ekki hika við
að selja hana og kaupa verðbréf.
Þeir eru lúöar. Mottóið er að
leggja sem allra minnst á sig og fá
sem allra mest fyrir. Ég veit nú
ekki hvort maður hugsaði þá svo
djúpt, hvort þeir voru alvarleg
ádeila, viö reyndum aö velta þeim
fyrir okkur í fyrstu myndinni. Viö
skrifuðum hver fyrir sig niður lífs-
hlaup þessara manna áður en
kemur að sjálfri myndinni, það
var nú það eina. Búningurinn
minn er lítið breyttur í myndun-
um. Hann er alveg markviss,
þetta er búningur. . . sko, það er
áreiöanlega bindi í vasanum svo
það er hægt aö stinga sér inn á bar
hvenær sem er. Þetta er búningur
sem gengur alltaf þó hann sé ótrú-
lega púkalegur. Þór er ómerkileg-
ur en hann er svo neðarlega í
pýramídanum að þetta brölt hans
gengur engan veginn. Hann er
enginn uppi.”
Þarftu að leggja mikið á þig við
að leika Þór eða þekkirðu gœjann?
„Já, ég þekki þessa týpu og
landinn virðist kannast vel við
þessar týpur báðar, fólkið flykkist
að sjá þetta. Ég veit ekki hvort
þetta er auðvelt eða erfitt. Ég hef
lent í hlutverkum sem ég gefst upp
í af því ég finn mig ekki í þeim.
Dæmi? Ég lenti í því aö leika í
Rómeó og Júlíu, átti að leika
kvennamanninn París greifa,
aðalkótelettuna í Veróns fögru
borg! Ha, en ég var náttúrlega
bara sautján ára. En þetta hefur
oft gerst síðan, ég hef kviðið fyrir
sýningunni allan daginn eins og
ósyndur krakki sem þorir ekki að
sleppa sér. Þá líður mér hræðilega
illa.”
Þú ert ekki leiklistarskólageng-
inn, ertu fullgildur i leikarafélaginu?
„I staðinn fyrir próf í skóla er
tekinn einhver ákveðinn hlut-
verkafjöldi á 4—5 árum, ég taldi
saman þessi hlutverk, sótti um og
gekk í leikarafélagið.”
Verðurðu var við afbrýðisemi,
finnst sumum þú hafa sloppið of
vel?
„Já, já, það er soldið níðandi
skóinn hvert niður af öðru þegar
sá þriöji er fjarverandi.”
Hvernig byrjaðirðu að leika?
„Til þess að byrja með var þetta
allt í sambandi við tónlist sem ég
samdi við leikrit. Þá var svo til-
valið að nota mig sem statista í
leiðinni. Þá voru náttúrlega engar
athugasemdir gerðar. Ég sóttist
aldrei eftir því að fá að leika og
hef aldrei gert, ég hafna nú
kannski fleiri hlutverkum heldur
en ég tekaömér.”
Hvað gerðirðu áður en þú stökkst
í að leika?
„Ég var klarínettuleikari, lærði
það í átta ár. Ég var kominn í
þessi hefðbundnu hljóðfæraleik-
aradjobb — að kenna átta ára á
strigaskóm með horinn og fótbolt-
ann með sér og spilaði aðra og
þriðju klarínettu í Sinfó. Ég fór út
til Englands í framhaldsnám og
þegar ég kom aftur var uppselt í
klarínettubransann, orðnir fjórir
um hverja stööu. Kannski var
klarínettan minn leiklistarskóli
því annars heföi ég ekki byrjað að
semja leikhústónlist.”
Ertu hættur að spila?
„Já. Allavega fyrir kaup. Ég
held. . . maður á aldrei að segja
aldrei, ég held ég hafi bara ekki
haft elementið í að æfa mig aleinn
í marga tíma á dag. Einn að æfa
C-dúr! Ég hef ekki hæfileikann til
að tengja C-dúrinn æöri tónverk-
um.”
Hefurðu áhuga á leiklist?
„Það er ekki fyrr en upp á síð-
kastið að ég er farinn að fá svolít-
inn áhuga á leiklist. En ég hef
samt ekki orðið fyrir djúpstæðari
áhrifum af leiklist en þegar ég sá
Kardimommubæinn 9 ára. Leik-
list hefur ekki gefið mér neitt síð-
an. Það er eins og það er, þegar
fólk verður prófessjónal, hvort
sem er í tónlist eða leiklist, þá er
eins og hverfi þessi barnslega upp-
lifun og fólk fari svona meira að
skoða umbúðirnar. Þegar maður
fer í leikhúsið núna þá setur mað-
ur á sig einhver gagnrýnendagler-
augu. Maöur gengur ekkert út í
leiðslu eins og í þrjú bíó, pang,
pang, eöa eins og maður gekk út af
Kardimommubænum í miklu upp-
námi. Þetta finn ég líka í músík-
inni. Nú eru menn að deila um
hvor útgáfan af fjórðu sinfóníu
Brahms sé betri, sú með
London Sinfóní Orchestra og Soltin
eða Berlínarfílharmóní meö
Karajan.”
Hvað hlustarðu á?
„Nú hlusta ég helst á blús sem
er umbúðalaus tjáning þar sem
fólk kemur sér beint að efninu. „I
couldn’t get up this morning, oh I
was so blue. . .”! Eða írska tón-
list, hún hefur þennan sama ein-
faldleika, einfalt form, bein tján-
ing og djammsessjón meö oft og
tíðum yndislegum textum, allt
einhvern veginn svo eðlilegt og
umbúðalaust.”
Þú vilt hafa hlutina hreina og
beina, ertu ekkert fyrir glæsileik?
„Ekki í of miklum umbúöum.
Ég hef ekki áhuga á layouti eða
gjafapappír, tólf flyglum þar sem
einn nægir. Mér finnst Howling
Wolfe miklu betri söngvari en
Dietrich Fisher Diskau þó ekki
skorti hann glæsileikann. Það sem
ég er að segja er að það er allt orð-
iö svo mikil pökkunarvinna. Ég
held maður gleymi þá gjarnan
innihaldinu. Nú er bara tíma-
spursmál hvenær verður farið að
keppa í píanóleik á ólympíuleikun-
um.”
Léttur kleyfi
Hvaða hæfileika þarf til þess að
leiks geðveikan sveitapilt jafnvar-
færnislega og fallega eins og þú
gerðir sem Einar i Skammdegi?
„Tjahaah! Kannski þarf maöur
að vera síkkópat til að geta leikið
yfirleitt. Að minnsta kosti léttur
kleyfi. . . æ, ég veit það ekki, mér
fannst einhvern veginn. . .púff.”
Hafðirðu mikla samúð með Ein-
ari?
„Já, jahá. Þetta er það hræði-
legasta sem fyrir eina manneskju
getur komið. Ég var alls ekki allt-
af ánægður með frammistöðuna
þegar ég sá myndina. Mér fannst
þetta oft of grunnt hjá mér eða
liggja of framarlega. . . en það
var betra inn á milli. Ég hef aldrei
fyrr eða síðar gert veður út af
stemmningu á tökustað. En ég baö
Þráin um að það væri alger þögn á
staðnum sem var auðsótt mál.
Mórallinn er þannig að þegar leik-
ararnir fara aö leika fer tækniliöið
oft í smók og að geispa. Ég varð að
fá algera einbeitingu, þurfti held-
ur ekki annað en minnast á það og
allt var ílagi.”
Fannst ykkur þið uppskera árang-
ur erfiðisins við þessa mynd?
„Ég veit það ekki. Ég var því
miður ekki ánægður með síðustu
tíu mínútur myndarinnar. Það
væri ekkert tiltökumál ef mér
hefði ekki fundist hún svona helvíti
góð framan af. Jú, þessu var svo-
lítiö erfitt aö kyng ja. ’ ’
Hún hlaut mjög litla aðsókn mið-
að við hinar?
„Já, hún fékk litla aðsókn. Hin-
ar eru ásamt nokkrum öðrum með
metaösókn. Skammdegi ætti, mið-
að viö aðsókn, að vera mikið lista-
verk. Já, það var leiðinlegt hvern-
ig fór með Skammdegi því eins og
þrístökkvarinn sagði snöktandi á
leiðinni í sturtu: þetta var gott til-
hlaup.”
Þú ert týpan i að leika glæpa-
mann, gangster, segja sumir. Hef-
urðu nokkurn tima leikið úrþvætti?
„Nei, því miður. Annars geta
gangsterar veriö alls konar. Flest-
ir gangsterar nú til dags ganga
lausir og eru þ jóöþrifamenn, en ég
hef áhuga á svona. . . óyndisúr-
ræðum lítilmagnans. Mér detta í
hug krimmarnir hennar Patriciu
Highsmith. Sumir glæpamenn
Hitchcocks eru skemmtilegir, þeir
eru ekki bara glæpamenn heldur
líka síkkópatar. En ég hef alla-
vega ekki áhuga á þessari glæpa-
mannaklisju, baráttunni milli
góðs og ills, banalt. Það ætti að
leggja vægið á orsök glæpa frekar
en afleiðinguna, hugsa um sál-
fræðilegar eða þjóðfélagslegar
ástæður fyrir glæpnum, ekki eftir-
leikinn, bílaleik og byssuleik. I
Monsieur Verdoux Sjaplíns er til
dæmis frábærlega flett ofan af tví-
skinnungi þjóðfélagsins gagnvart
glæpum. Vonlausar þjóðfélagsað-
stæður etja vammlausum banka-
starfsmanni út á glæpabraut. Hon-
um er sagt upp starfi sínu og er
lengi atvinnulaus! Hann ræður
átta konum bana, er gripinn,
dæmdur og hengdur eins og geng-
ur. I lokaræðu sinni segir
Verdoux: Fjöldamorð — er ekki
hvatt til þeirra? Ég er bara leik-
maður í samanburði við höfðingj-
ana sem myröa þúsundir og hljóta
oröur og titla að launum. Það hlá-
lega var að þjóð Verdoux var ný-
komin úr stríði og rétt ófarin í
annað. Fyrir þessi orð var Sjaplín
rekinn frá Bandaríkjunum. I 77
kvikmyndum þoldi þessi fátækl-
ingur óréttlætið, stríddi kannski
18 Vikan 50. tbl.