Vikan - 14.05.1987, Side 38

okkar forgangsmál. Við ætlum ekki að dingla í
ríkisstjóm bara til þess að vera þar. Hinu má
heldur ekki gleyma, að stjómarandstaða er líka
ábyrgðarmikið starf. Góð stjómarandstaða er
mjög mikilvæg. Úrslit kosninganna em á vissan
hátt áfellisdómur yfir Alþýðubandalaginu sem
tapar og Alþýðuflokknum sem gerir ekki meira
en að standa í stað frá þvi sem var fyrir tíð Banda-
lags jafnaðarmanna. Annars fmnst mér þetta tal
um ábyrgð hálfhjákátlegt. Það er eins og við
höfum verið algerlega ábyrgðarlausar hingað til.
Þetta endurspeglar óneitanlega skilgreiningu karla
á hugtakinu ábyrgð."
Við skulum gefa okkur að þið farið í stjóm.
Þar neyðist þið til að koma með lausnir og taka
á erfiðum málaflokkum, eins og til dæmis efna-
hagsmálunum. En hvemig ætlið þið að standa
að þessu? Hvemig ætlið þið til dæmis að hækka
launin?
„Alþingi á ekki að standa í kjarasamningum
og laun hljóta að ráðast í kjarasamningum. En
auðvitað gæti ríkið gengið á undan með góðu
fordæmi og reynt að breyta þessu, til dæmis með
því að breyta launum ríkisstarfsmanna og þar
með gætu aðrir fylgt á eftir.“
Það er oft jneira atriði
að sjá til þess að þeim
lögum, sem fyrir eru, sé
framfylgt en að setja ný.
- Hvaðan á að taka peningana?
„Það er Ijóst að ákveðnir fjármunir em til og
það er alltaf spuming um það hvað á að ganga
fyrir hveiju sinni.“
- En launamisréttið, hvemig ætlið þið að leið-
rétta það?
„Ef til væri einhver patentlausn þá væri hún
að sjálfsögðu löngu komin fram. Við göngurn
ekki inn í ráðuneyti með lausnir á öllum vanda-
málum í vasanum. Við þurfum auðvitað að byija
á því að kynna okkur stöðuna. Síðan getum við
farið að vinna að því að finna lausnir. Það held
ég að eigi við um alla flokka, þó þeir veifi slagorð-
um og patentlausnum í kosningum."
- En nú gefum við okkur að þið séuð í að-
stöðu til að gera það.
„Já, þá byijum við á að reyna að hækka laun-
in, það verður að gera það. Ef þarf að lögbinda
þau, þá það. Það em til dæmis til í landinu lög
um launajafnrétti. Þeim er bara ekki framfylgt.
Það er oft meira atriði að sjá til þess að þeim
lögum, sem fyrir em, sé framfylgt en að setja ný.
Atvinnurekendur virðast líta á kvennastörfin sem
ómerkilegri störf en önnur.“
- Hvemig ætlið þið að breyta því?
„Til dæmis með endurmati á störfum kvenna.
Til dæmis með því að reyna að útrýma þeirri
bábilju að kvennastörf séu ekki ábyrgðarstörf.
Það er sú viðhorfsbreyting sem skiptir mestu
máli."
- En heldur þú að breytt forgangsröð á ríkis-
framkvæmdum nægi til að rétta af slagsíðuna á
ríkissjóði?
„Víst er hallinn á ríkissjóði hrikalegur. Búið,
sem næsta ríkisstjóm verður að taka við, er óglæsi-
legt. Verðbólgan var greidd niður á kostnað
launafólks og þetta nrargfræga góðæri er fokið
út um gluggann. Það varð enginn var við það
nema kannski verslunin og atvinnufyrirtækin, alla-
vega ekki láglaunafólkið og launafólk almennt.
Þegar við höfum ílutt breytingartillögur við fjárlög
höfum við jafnan reynt að láta fylgja með hvaðan
við ætlum að taka peningana. Mér finnst bráð-
fyndið að hlusta á Ijármálaráðherra og yfirlýsingar
þeirra um hvemig á að reka hallalausan ríkissjóð.
Okkar áætlanir em öllu skýrari en hans. Við
höfum verið að basla við að finna einhver göt sem
við vildum loka fyrir. Við til dæmis margbentum
á flugstöðina og seðlabankabygginguna, orku-
framkvæmdir, risnukostnað ríkissjóðs og ýmsar
offjárfestingar.“
- En varla myndi það duga til?
„Nei, að vísu, en það væri þó í áttina. Og við
höfum bent á þetta sem möguleika sem er meira
en til dæmis fjármálaráðherra hefur gert. Hann
er aldrei krafinn um afdráttarlaus svör. Þegar við
fluttum fmmvarp um fæðingarorlof lögðurn við
til hvaðan ætti að taka peningana. Við ætluðum
að leggja eitt prósent lífeyristryggingagjald á at-
vinnurekendur og þá á alla, ekki bara þá sem
hefðu konur í vinnu. Það var hins vegar ekkert
fyrir því hugsað í fmmvarpi heilbrigðisráðherra
hvaðan peningamir ættu að koma.“
- En hvað um atvinnufyrirtækin og verslunina?
Finnst ykkur raunhæfur kostur að auka skattaá-
lögur á þessa aðila?
„Mér fyndist ekkert óeðlilegt við að verslunin
legði meira til samneyslunnar en hún hefur gert,
sérstaklega með tilliti til þess hvemig fjármagni
hefur verið beint til hennar á undanfömum ámm.
Ef þarf að taka peningana einhvers staðar frá þá
finnst mér eðlilegt að þeir komi frá jx'im sem em
aflögufærir. Það er alveg Ijóst að launafólk er það
ekki. Sum atvinnufyrirtæki þyldu alveg aukna
skattlagningu en alls ekki öll.“
Kristín talar hratt og af mikilli innlifun. Ég
kemst ekki hjá þeirri hugsun að svarið við næstu
spumingu minni liggi að einhveiju leyti hjá henni
sjálfri. En Jregar ég spyr hana hvort hún hafi átt
von á jressari fylgisaukningu og hvort hún hafi
einhveija haldbæra skýringu á fylgistapi Alþýðu-
bandalagsins og Sjálfstæðisflokksins jregir hún
andartak en segir síðan: „Æ, veistu, það er svo
skrýtið að horfa til baka. Þetta er eiginlega allt
svo óskýrt ennþá. Þessi sigur er auðvitað alveg
stórkostlegur. Sjálf bjóst ég við að við fengjum
fimin til sjö þingkonur en það var hálfpartinn í
laumi, ég jxirði ekki að vera of bjartsýn. Ég held
nú að við tökum ekki bara frá Alþýðubandalag-'
inu, eins og sagt er, heldur frá öllum fiokkum.
Eins vona ég að jretta aukna fylgi sé byggt á
Jreim gmndvelli sem við byggjum á, vegna okkar
baráttumála, sem sagt að þessi atkvæði séu til
okkar komin á réttum forsendum. Við höfum
reynt að vera málefnalegar og vera ekki með fag-
urgala. Ég vona bara að fólk hafi ekki kosið
okkur til jress eins að hefna sín á sínum gamla
flokki. Hvað fylgistap hinna flokkanna varðar hef
ég svo sem engar sérstakar skýringar. Mér finnst
að visu skrýtið að Framsókn skuli standa í stað
eftir það sem sá flokkur hefur kallað yfir launa-
fólk í jressu landi. Ég vona bara að Framsókn
hafi ekki náð jressum árangri í krafti auglýsinga,
það fyndist mér alveg hræðilegt. Ég tel jxi Ijóst
að Alþýðubandalagið höfðar ekki til fólks. Hvað
Sjálfstæðisflokkinn varðar sé ég enga aðra skýr-
ingu en þá að fólk er að hafna fijálshyggjunni
og {reirri ómannúðlegu hugmyndafræði sem hún
byggir á. Úrslitin vom kall á breytingar og fólk
væntirgreinilega engra breytinga frá jxssurn flokk-
um.“
Þegar við neddum saman í fyrra skiptið spurði
ég Kristínu hvort hún ætti sér einhveija óskaríkis-
stjóm ef Kvennalistinn kæmist í þá aðstöðu. Þá
sagðist hún ekki sjá neinn kost vænlegii en annan
en þau mál hefðu lítið sem ekkert verið rædd
rneðal kvennalistakvenna. Hún lagði þó mikla
áhcrslu á að Kvennalistinn myndi aldrei versla
með forgangsmál. Hún sagði Kvennalistann ekki
útiloka neinn flokk, þó sjálf væri hún ósátt við
áherslur Sjálfstæðisfiokks og Alþýðuflokks, eink-
um í utanríkis- og vamarmálum, sem og fijáls-
hyggjuhugmyndir Sjálfstæðisflokksins. Þegar ég
svo minntist á vonbiðilinn Jón Baldvin hló hún
hjartanlega. „Mér finnst nú Jón Baldvin ekki besta
dæmið um vonbiðil. Ég man ekki betur en að
fyrir nokkmm mánuðum hafi hann lýst því yfir
að við væmm fullkomlega óábyrgar vegna jress
að við höfum virkt lýðræði innan Kvennalistans.
Það gerði okkur að hans mati allsendis ófærar
um að taka ákvarðanir. Þess vegna áleit hann
okkur fráleitan kost í stjómarsamstarfi. En eftir
að fór að ganga betur hjá okkur og verr hjá
honum hefur hann greinilega skipt um skoðun.
Annars hafa nú fleiri biðlað til okkar. Ólafur
Ragnar var eitthvað að gera sig til við okkur, þó
hann sé auðvitað langt frá því að vera á þingi
og þar af leiðandi ekki beint marktækur biðill."
Þegar við hittumst í seinna skiptið var það sama
uppi á teningnum. En Kristín brosir stríðnislega
jtegar ég er að reyna að veiða upp úr henni yfirlýs-
ingar um draumaríkisstjómina. „í alvöm talað,“
segir hún, „það er engin drdumaríkisstjóm í sigt-
inu, ekki fyrst við fáum ekki hreinan meirihluta."
Mundir þú vilja fá þing og ríkisstjóm þar seni
konur væm í meirihluta?
Nú hverfur stríðnisbrosið og hún verður hugsi
Það erfullkomlega eðli-
legt að Alþingi endur-
spegli þjóðfélagið.
á svip. „Ég vildi gjaman sjá þing sem endurspegl-
aði hlutfoll þjóðfélagsins, það er að segja helming-
ur konur og helmingur karlar, svona hér urn bil,
með eðlilegum frávikum auðvitað."
- Er það kannski markmið?
„Auðvitað er það markmið í sjálfu sér. Það er
fullkomlega eðlilegt að Alþingi endurspegli þjóð-
félagið."
- Segjum sem svo að þróunin verði sú að í
38 VIKAN 20. TBL