Vikan - 17.11.1938, Blaðsíða 14

14
VIKAN
Nr. 1, 1938
Þegar ég hafði verið hálft ár í Jóhann-
esarskólanum í Málmey, fékk ég atvinnu
hjá úrsmið einum. Launin voru einni
krónu lægri en hjá matvörukaupmannin-
um, en það er miklu léttara verk að send-
ast um bæinn með úr en matvörur. Ég
jók tekjur mínar með því að þvo gólfin
heima hjá húsbónda mínum og bursta skó
á morgnana fyrir fjölskyldu, sem bjó í
sama húsi og hann. Fyrir það fékk ég 25
aura á viku.
Mig minnir, að það hafi verið um þetta
leyti, sem ég var ginntur til þess að reyna,
hve heppinn ég væri í spilum í „Folkets
Park“. Ég átti 30 aura til að leggja í
hættu, og í síðasta slagnum lögðum við 5
aura undir. Þegar ég hafði spilað sex spil,
var féð þrotið. Aldrei sagði ég prestinum,
sem fermdi mig, frá þessu. Annars var
hann duglegur maður og reyndi meðal
annars að koma okkur í skilning úm, að
ef hjónaband ætti að vera hamingjusamt,
yrði konan að vera tíu árum yngri en
maðurinn. Hann kallaði mig fyrstur manna
Per Albin til aðgreiningar frá öðrum Albin,
sem var meðal fermingarbarnanna. Þegar
fermingunni var lokið, lá fyrir að ákveða,
hvað maður ætlaði að verða. Af því ég var
svo pervisinn, fannst pabba klæðskerastað-
an hæfa mér bezt. Samt sem áður lenti
ég í ,,Pan“, sem var nokkurskonar kaup-
félag, en forstjóri þess var þá einmitt mað-
ur, sem minnti einna helzt á skógarguðinn
Pan, bæði á hár og skegg. I fyrstu var
ég í einu af útibúunum og mitt á milli þess
að vera sendisveinn og búðarloka.
Mér mun hafa geðjast vel að erfiðri
vinnu, því jafnvel eftir að ég hafði þokast
upp í aðalverzlunina fór ég oft með hand-
vagninn, ef vinnumaðurinn gat það ekki,
og ég sat mig ekki úr færi að bera mél-
pokana inn. Það var galli á mér við búð-
arborðið, að ég var oft stuttur í spuna.
En konurnar höfðu hinsvegar ekkert á
móti því að verzla við mig, því sagt var,
að ég vigtaði vel. I ,,Pan“ var ég hér um
bil fimm ár, og á þeim tíma var mér með-
al annars falið að annast um þrotabú úti-
bús í Trelleborg. Að lokum lenti ég í deilu
við yfirmann minn út af því, að ég fór að
sletta mér fram í tilraunir hans til að bæta
afkomu félagsins með bókfærslubrögðum.
Hann rak mig burtu, en stjórin réði mig
aftur sama kvöld.
Þegar það svo kom til tals nokkrum vik-
um síðar að reka mig úr vistinni, fór ég
til P. A. Johansson við blaðið „Arbetet“
og fékk að vinna við afgreiðsluna. Hálfu
ári síðar varð ég ritstjóri og framkvæmda-
stjóri fyrir „Fram“, blað sambands ungra
jafnaðarmanna.
Ég var tæplega tvítugur, en hafði samt
í heilt ár reynt blaðamannshæfileika mína.
Meðal annars varð þetta til þess að efna-
hagur minn batnaði stórum. Úr 55 kr. á
mánuði, í „Pan“ og 75 kr. hjá P. A. Johans-
son, hækkuðu laun mín upp í 125 kr. á
mánuði. Ég gat farið að hugsa um að
staðfesta ráð mitt.
Tíminn eftir ferminguna hafði ekki ein-
Bernskuminningar
Per Albin.
Framh. af síðu 8.
ungis farið í það að vinna fyrir mér. Ég
hafði einnig tekið þátt í pólitík. Hvað það
var, sem rak mig til þess, fæ ég ekki skýrt
nánar. Það hefir víst verið mér í blóð bor-
ið. Pabbi var verkalýðssinni, og síoan ég
man fyrst eftir mér var „Arbetet“ lesið
Per Albin og SigfreSur bróðir hans. Sigfreður
var múrari, en er nú dr. phil. honoris causa, fé-
lagsmálasérfræðingur og blaðamaður i Stokk-
hólmi.
heima. Jóhann bróðir minn tók snemma
þátt í stéttarfélagi málara, og Sigfreður
var farinn að hafa áhrif á starfsemi múr-
arafélagsins.
Ég hóf félagsstörf mín í Verdandiregl-
unni, sem ég hafði gengið í, þegar ég var
14 ára gamall. Ég held að það hafi ekki
verið neinn sérstakur áhugi á bindindis-
málum, sem rak mig í þenna bindindisfé-
lagsskap. En ég sóttist eftir félagsskap,
og nokkrir vinir mínir voru þarna meðlim-
ir. Þegar ég hafði verið í stúkunni „Fram-
tíðin“ dálítinn tíma, fór ég að hafa áhuga
á störfunum, og það
leið ekki á löngu áð-
ur en ég komst í
stjórn, varð ritari,
fundararstjóri og
átti að taka við nýj-
um meðlimum og
hvetja þá til að lifa
reglusömu lífi.
Af opinberri á-
róðursstarfsemi
hafði ég aðeins þau
afskipti að halda
einn fyrirlestur, sem
ég endurtók nokkr-
um sinnum. Hann
var samtíningur úr
því, sem aðrir höfðu skrifað og sagt, og
mér fannst sjálfum síðar, hann vera
krítaður nokkuð ; liðugt. Ég man eftir
því meðal annars, að ég vitnaði í orð
Aristotelesar um að þeir, sem hátta
drukknir, eignis dætur; en háðfugl nokk-
ur hélt því fram, að það hefði einmitt ver-
ið þetta, sem olli því, að við fengum sjö
nýja meðlimi á einum fundi mínum.
Þegar ég tíu árum síðar gekk úr stúk-
unni, var það ekki af því að skoðanir mín-
ar á þýðingu bindindismálanna hefðu
breytzt, heldur af því, að ég var búinn að
fá nóg af umræðunum um þigræði og alls-
herjarverkföll, sem ungsócialistarnir voru
alltaf að stagast á í stúkunni, eða réttara
sagt stúkunum, því um tíma var ég líka
í stúkunni „Alvaran“.
Þá var ég einnig farinn að gefa mig að
stjórnmálum. Eg ákvað að ganga í social-
istaflokkinn og tók þátt í félagsstörfun-
um af lífi og sál.
Ekki man ég með vissu, hvort ég komst
í stjórn, en ég veit, af því, sem kom fyrir
tæpu ári síðar, að tekið var mark á mér.
Þá kom það til tals, að Málmeyjarfélagið
gengi úr sambandi ungsocialista og í nýtt
jafnaðarmannasamband, sem stofnað yrði.
Sambandsþing ungsocialista hafði látið í
ljós ýmsar sérskoðanir — meðal annars
'um mál, sem snertu hernað og trúarbrögð
að ógleymdu þingræði — og það gerði það
að verkum, að sambandið varð alveg and-
stætt jafnaðarmannaflokknum. Flestir
Málmeyjarfulltrúarnir vildu ganga úr fé-
laginu. Ég gekk þegar í upphafi í hð með
andstæðingum þessarar tillögu.
í marzmánuði 1903 var nýja sambandið
stofnað, og var ég í fyrstu stjórn þess,
fyrst sem gjaldkeri. Sambandið fékk á sig,
sérstaklega fyrir áhrif Fabians Mánsson,
þjóðlegan blæ, sem Ossiaunilsson hefir
túlkað svo ágætlega í æskulýðsmarzi þeim,
sem hann gaf okkur, og var í svo góðu
samræmi við stjórnmálatilfinningar mín-
ar. I staðinn fyrir önuglyndið og aðgerðar-
leysið í gamla sambandinu, var nú vöknuð
ný, fagnandi löngun til að vinna og gera
gagn. Við vorum haldnir nýjum anda,
sem mátti líkja við trúarhrifningu. 1 hönd
fóru dýrðlegir dagar starfs og baráttu.
Andstaðan var ekki lítil. Eldra sam-
bandið átti mörg örugg vígi á Skáni, sem
Héma megin í þessu húsi lifði Per Albin sín bemskuár.