Vikan - 22.06.1939, Blaðsíða 10

10
VIKAN
Nr. 25, 1939
JONS
MESSU
NÓTT
I SVIÞJOÐ
1 Svíþjóð fyrir ári síðan. Ég var stadd-
ur á eyjunni Skutu, skamrat frá Stokk-
hólmi, en það mun vera með fegurstu
stöðum á jörðinni. Öll er eyjan vaxin
skógi: björk, greni og eik. Og timburhúsin
með tígulsteinaþökunum eru svo vinaleg
í skjóli skógar og blómlegs gróðrar.
Húsið okkar stendur niður við sundið,
og það stirnir á gljáandi vatnsflötinn gegn-
um limkrónurnar. Þar þjóta hinir skraut-
legustu skemmtibátar fram og aftur. Úr
lofti heyrist gnýr og drunur flugvéla, sem
lenda þarna yfir í víkinni. Þetta er hrein-
asta paradís, húsið okkar og eyjan, og
mér finnast allir dagar hátíðardagar. Og
svo er mér sagt, að fyrir dyrum standi
tveggja daga hátíð, Jónsmessuhátíð, eða
miðsumarhátíð, eins og Svíar nefna hana.
Mér er sagt, að þetta sé hér á landi hin
mesta fagnaðar hátíð, helguð gróandanum,
vaxtarþránni, sólinni — og ástinni. Svo
hófst undirbúningur hátíðarhaldanna, og
loks runnu dagar fagnaðarhátíðarinnar
upp.
Allir, sem vettlingi geta valdið, ríkir og
fátækir, ungir og aldnir, taka að einhverju
leyti virkan þátt í þessum hátíðarhöldum.
Fyrrum voru tengdar við Jónsmessunótt-
ina fjölkyngitrú og töfrasögur margar.
Nú trúir því enginn — en ýmsir fornir
siðir eru tengdir við hátíðarhöld þessi og
setja á þau sérstæðan svip.
Þessi Jónsmessumót eru alltaf haldin
undir berum himni og oftast á hinum feg-
urstu stöðum. Og þeir, sem ekki sækja
þessi opinberu mót halda sínar Jónsmessu-
hátíðir heima fyrir. En hvort, sem fólk
sækir hin opinberu hátíðahöld eða ekki,
skreytir það híbýli sín hátt og lágt lim-
vöndum og öðrum lifandi gróðri, sem sótt-
ur er út í ríki náttúrunnar. Kvöldið fyrir
hátíðahöldin logar allt í undirbúningi, og
liggur þá enginn á liði sínu. 1 húsinu okkar
gerðum við karlmennirnir hreint með
stúlkunum, en nokkrir fóru út í skóg að
rífa greinar og tína blóm til skreytinga.
Ég fylgdi flokki hinna síðarnefndu, og
meðal okkar var hið mesta kapp um, hver
draga mundi stærstan feng til húsa.
Mér var falið að afla einis, en sænski
einirinn er nokkuð stórvaxnari en sá ís-
lenzki. Þegar ég hafði rifið nokkurt knippi
undir hendina, lagði ég það frá mér á þúfu
til hægðarauka. En er ég hafði rifið nokkr-
ar hríslur í viðbót, fann ég til logandi sviða
og fiðrings í höndum og handleggjum. Sá
ég þá, hvar skreið urmull smákvik-
inda upp eftir handleggjum mínum,
og fóru þau með flughraða. Fleygði ég þá
frá mér einihríslunum og snaraði mér úr
jakkanum í mesta ofboði. Félagar mínir
komu aðvífandi og dálítið skelfdir, en er
þeir sáu, hvað um var að vera, skellihlóu
þeir og sögðu: „Mauraþúfa, ísland“. En
mig voru þeir vanir að nefna ísland.
Morguninn eftir hófst skreytingin. Stof-
ur allar voru tjaldaðar dúkum og
skreyttar fánum og lifandi blómum.
Og þetta var engin yfirborðsskreyting, því
blóm varð að láta í hvern krók og kima,
jafnvel inn í skápa og uppundir súðina á
efsta lofti, þar sem kisa gamla hafði að-
setur sitt með kettlingana. Þegar komið
var til að skreyta hjá henni, reis hún leti-
lega á fætur og lét rifa í grænar glirn-
urnar, en lokaði þeim svo aftur og lagðist
niður með hæversklegu tómlæti og skiln-
ingsskorti á þessari virðulegu heimsókn.
Ég varð mjög snortinn af allri þessari
híbýlafágun, af því að mér fannst, að hér
væru að verki einhver frjóari öfl, er jafn-
an felast í fornum siðum. Allir virtust hafa
svo mikinn áhuga á því, að enginn yrði
útundan og sameinast í því að undirbúa
hátíð, er mætti verða öllum til gleði. Þess
vegna varð hið gróandi líf að ná inn í
hvern afkima.
Framan við anddyrið settum við tvær
stórar trjágreinar, er mynduðu dálítil,
laufguð bogagöng. Síðan var útbúin maí-
stöngin, sem er tákn Jónsmessuhátíðar-
haldanna í Svíþjóð. Til þessa var áður haft
heilt tré, er var nefnt maítréð, en nú er
í þess stað notuð stöng, sem er stungið
niður, en að ofan eru negldar á hana þver-
slár. Síðan er stöngin og þverslárnar vafn-
ar og skreytar blómum, og stórir kransar
eru hengdir í ,,greinarnar“. Þegar þessu
verki var lokið var gengið til snæðings og
kaffidrykkju. Síðan var farið að skemmta
sér, fyrst með því að stíga hringdans
kringum stöngina með kvæðasöng og
þjóðvísum. Og svo tók við hver leikurinn
af öðrum: Eitt þar fram fyrir ekkjumann,
og hvað þeir nú heita, allir þessir leikir,
er vekja kátínu í glöðum hóp. Mesta að-
dáun og glaðværð vakti þarna seytján ára
mey. Hún var frá sem hind, full af lífi.
Hana gat enginn hlaupið uppi, þótt til þess
væri allra bragða beitt. Miklaðist hún svo
af yfirburðum sínum, að hún sagði með
ögrandi hlátri, að hver af piltunum, sem
gæti hlaupið sig uppi, mætti eiga sig. Sem
vænta mátti gripu menn nú til fótanna,
og þó einkum einn. Eltingaleikurinn hófst
nú fyrir alvöru. Er hún tók að þreytast af
hlaupunum, hljóp hún að tré einu og varð-
ist við það um stund. Skyldi hún tapa í
þessum lelk? Nei, aftur hljóp hún af stað
og hentist með flaksandi lokkana niður
brekkuna í áttina til sundsins. — Þarna
nær hann henni! hrópuðu allir, því að nú
dró saman með þeim um stund. En í því
lagði mærin skarpa beygju á leið sína' og
sveinninn féll kylliflatur — í sundið.
Og eins og vænta mátti hlógum við
dátt að óförum hans. Hver hlær ekki að
óförum annarra? Er þessum leik var lokið,
var hvítur dúkur breiddur á græna flötina
og drukkin skál alls milli himins og jarð-
ar í ávaxtavíni. Hér tókum við að ræða
um það, hvert fara skyldi í kvöld, því víða
var nú glatt á hjalla. Auðvitað urðum við
Framh. á bls. 22.
Eftir Halldór Pétursson, verkamann.