Vikan - 14.09.1939, Blaðsíða 16

16
VIKAN
Nr. 37, 1939
Ég skal svikalaust nota áhrif þau, sem ég
kann að hafa á æðri stöðum, til þess að
yður verði veitt tignarlegra og ábyrgðar-
meira embætti, þar sem hinir takmarka-
lausu hæfileikar yðar geta notið sín í víð-
áttumeiri verkahring. Jæja, nú skulum við
fara að búast til ferðar. Þér komið með
okkur, minn kæri séra Ágústinus.
Ágústinus hristi höfuðið.
— Þarf að skrifa ræðu, herra biskup.
— Einstaklega satt frá sagt, séra
Ágústinus. Ef þér svo vilduð vera svo hug-
ulsamur að láta gluggann standa opinn,
kæri félagi, á meðan við erum að reka
þetta litla erindi miskunnsama Samverj-
ans, gætum við, þegar við komum aftur,
fundið bólin okkar og komizt í þau, án
þess að gera þjónustufólkinu minnsta
ónæði.
— Allt í lagi, herra biskup.
— Jæja þá í bráðina, dull, dull, dull,
Ágústinus, sagði biskupinn.
— Dull, dull, dull, herra biskup, endur-
tók Ágústinus. Svo tók hann pennaskaftið
og fór að endurbæta niðurskipun efnisins
í ræðunni, sem eitthvað hafði haggazt. IJti
í sætilmandi næturloftinu gat hann heyrt
raddir fjórmenninganna deyja út í fjar-
lægð. Honum fannst, að þeir væru að
syngja gamla enska drykkjuvísu. Hann
brosti góðlátlega.
— Glatt hjarta veitir góða heilsubót,
segir sá vitri maður, Salómon, í orðskvið-
um sínum, 17, 22, raulaði Ágústinus.
JAKÐSKJÁLFTI. Frh. af bls. 10.
í hana. Ef stúlkan hefði ráðið sér sjálf,
hefði hún sent mér hjálp, en hún fengi
vafalaust ekki að vera sjálfráð, ég gerði
mér engar tálvonir í þeim sökum. Ég var
því þarna í þessu kofatetri, með allar von-
ir mínar bundnar við villiönd með hjálpar-
beiðni um hálsinn. Ég skrifaði á miða,
braut hann saman og náði mér í seglgam,
sem var inni í kofa. Síðan borðaði ég það
litla, sem eftir var matarkyns, og fór svo
með plankann niður að vatninu til þess
veiða endur. Og þá skyndilega varð mér
ljós sú hræðilega staðreynd, að endurnar
færu á morgnana af vatninu og flygju út
á sjó, og að það eina land, sem þær kæmu
í námunda við, væri þetta eyðisker, sem
þær kæmu á á hverju kvöldi. Sá mögu-
leiki, að einhver af þessum villiöndum
mundi fljótlega falla fyrir byssu ein-
hvers veiðimanns var alltof fjarlægur til
að hægt væri að reikna með honum í al-
vöm; slíkt átti ekki heima nema í skáld-
skap. Ég var eini maðurinn, sem þær nokk-
um tíma komu nálægt. Nú virtist ekki vera
nema um tvennt að velja, að lifa á kartöfl-
unum á meðan þær entust, eða lifa á önd-
um, sem einnig mundi taka enda fljótlega
eftir að kartöflumar væru búnar, því að
ég hafði engin önnur ráð til að veiða þær.
Mér var fyllilega ljóst, að vitlausi bróðir-
inn mundi fara með Liríu yfir á einhverja
aðra smáeyju, og að ég mundi aldrei heyra
þau eða sjá framar.
Nú, ég var óneitanlega meira gefinn
fyrir endur en kartöflur, en ég vissi, að
það tæki líka enda. Þær héldu ekki áfram
þessu flugi allt árið, og það var orðið á-
liðið sumars. Bráðlega mundi vatnið
skæna, og engin önd sjást á því, ég þekkti
lifnaðarhætti þeirra, ekki svo að skilja, að
það þyrfti mikla þekkingu til að vita, að
endur kæmu ekki til að synda á tjörn, sem
væri ísi lögð.
Já, nú var annað hvort að duga eða
drepast. Ég varð að finna eitthvert ráð.
Og auðvitað kom það. Það var eimblástur,
hvorki meira né minna. Minna hefði held-
ur ekki dugað. Það var engin leið upp úr
dalnum, og ekkert nema þetta eina, þetta
dæmalausa, gat forðað mér frá að bera
beinin í þessum dal. Ég hafði verið að
hugsa um bréfið, sem ég ætlaði að binda
við öndina, og hafði reiknað út, að ein önd
gæti hæglega borið 150—170 grömm, og
þá skyndilega kom eimblásturinn yfir mig
einhvers staðar utan úr geymnum, alger-
lega fyrirvaralaust — þessi fáu, gullnu orð,
sem björguðu lífi mínu: Ef ein önd getur
borið 150 gr., þá geta tvær endur borið
300 gr.
Aldrei fyrr hefir svo dýrðleg hugmynd
fæðst í mínum heila. Vatn á eyðimörku var
ekkert í samanburði við hana, ekki heldur
heimilið fyrir útlagann, né matur fyrir
hungraðann. Hún veitti mér allt þetta, og
líf og frelsi að auki. Og þó var þetta að-
eins óbrotinn, alkunnur sannleikur. Ég á
við, tvisvar tveir eru, þegar öllu er á botn-
inn hvolft, fjórir, og ekkert annað.
— Það vitum við, sagði Terbut.
— Nú, já, og tvisvar tvö hundruð eru
fjögur hundruð, hélt Jorkens áfram. —
Það eina, sem gera þurfti, var að ná í
nógu margar endur. Eins og ég sagði áð-
an, var ég tæp 120 pund um þetta leyti, og
með nógu mörgum öndum ætti það að geta
borið sig, ef kartöflurnar bara entust.
— Bera þig! hrópaði Terbut.
— Vandinn var að ná í nógu margar
endur, sagði Jorkens.
— Það var nóg af þeim, og hægur vandi
að veiða þær á kartöflurnar, en það varð
að gerast fljótt, annars entist maturinn
ekki, og þá yrði harla lítið eftir af mér
til að flytja burt úr dalnum. Það mesta,
sem ég þorði að leggja á hverja önd voru
170 gr. eða ríflega reiknað þrjár fyrir
hvert pund, með öðrum orðum 400 til að
bera mig — það var skolli stór hópur. Það
voru raunverulega alltof margar, en ég
þorði ekki að leggja meira á hverja. Ég
hafði, sem betur fer, nóg af seglgarni og
drjúgt af kartöflum, en ég hafði ekki nóg-
an tíma. Annað hvort varð ég að borða
kartöflur, og þá yrði ekki nóg eftir handa
öndunum, eða ég varð að borða endur, en
með því móti næði ég aldrei tilsettri tölu
af öndum. Þetta var skolli snúið.
Nú, ég reiknaði út, að ef ég skyldi eftir
stígvélin, jakkann og vestið mundi ég létt-
ast um ein 8 pund — eða 24 endur, þá
var talan komin niður í 376. Ég tók nú
plankann og fór niður að vatninu, lagði
kartöflu á hann bundna við stein, og fór
svo í felur, þegar hópurinn kom. Þær létu
ekki standa á sér, en flugu rakleitt að
plankanum. Það var auðséð, að mann-
skrattinn hafði ekki haft byssu, ég hefði
reyndar átt að vita það, að hann væri eng-
inn veiðimaður. En þótt þær væru gæfar
og gráðugar í kartöflurnar, mundu þær
ekki vera kyrrar, ef ég gengi niður að vatn-
inu. Því var nú f jandans ver. Ef ég færi til
að draga eina önd upp úr vatninu, mundu
allar hinar fara, og með því að veiða eina
á hverju kvöldi tæki það mig meira en ár
að ná tölunni, en hámarkið, sem ég mátti
reikna með voru þrjár vikur.
Og samt veiddi ég f jórtán fyrsta kvöld-
ið. Aðferðin var þessi: Endur geta lifað
óratíma undir vatninu. Það fyrsta sem
fljúgandi endur gera þegar þær koma að
vatni, er að kafa. Hve lengi þær geta ver-
ið í kafi, veit ég ekki, aftur varð ég að
geta mér þess til, eins og um burðarmagn-
ið. En ég þóttist, að minnsta kosti, viss
um, að þær gætu verið fimm mínútur í kafi,
sér að skaðlausu. Ég beið því fimm mín-
útur eftir, að sú fyrsta fór í kaf og fór
svo niður að vatninu. Að þessu sinni veiddi
ég fjórtán.
*
— Mér tókst sjaldan að veiða fleiri.
Margar komu aftur sama kvöldið, en ég
þorði ekki að veiða fleiri í einu, af ótta
við að fæla þær burtu fyrir fullt og allt.
En ég var ekki iðjulaus á daginn. Ég þurfti
að koma fyrir öndum, sem ég náði. Ég
notaði til þess alla þá kassa, sem ég fann,
og rimlabúr, sem ég klambraði saman. Ég
gróf upp kartöflur handa öndunum og
handa sjálfum mér og í beitu til kvöldsins.
Strax eftir sólsetur hófst svo veiðin að
nýju.
Stundum át ég önd, en oftast kartöflur.
En þegar þessar þrjár vikur voru næstum
liðnar, án þess að mér tækist að auka veið-
ina, fór ég að sjá fram á, að þetta ætlaði
ekki að takast. Að kvöldi tuttugast daginn
hafði ég 283 endur, og ég þurfti 376. Eftir
einn dag væru kartöflurnar búnar, nema
ef ég borðaði endur, og ef ég gerði það
væri ég fjær því en nokkru sinni að ná
tölunni. Ég fann, að það var úti um mig,
og mér þótti það leitt, leiðinlegt að deyja,
og líka leiðinlegt, að ráðagerð mín skyldi
fara út um þúfur, því að enginn hafði, að
því er ég bezt vissi, gert þetta fyrr. Þetta
var fullkomin ráðagerð, gallalaus, en tím-
inn var á móti mér, og hann hafði unnið.
Tuttugasti og fyrsti dagurinn var sá
síðasti, sem ég neytti matar, og ég veiddi
aðeins tólf endur þann dág. Upp frá því
gaf ég öndunum allar kartöflumar og át
sjálfur ekkert í þrjá daga. Ég var fengsæll
þessa þrjá, síðustu daga; veiddi 53 endur
samtals. Alls var ég því búinn að veiða
347 endur, en nú gat ég ekki meira. Ég
leit á tölurnar og sá, að ég var ofurliði
borinn. En hvað haldið þið, að hafi skeð
þessa þrjá síðustu daga? Ég hafði létzt um
tíu pund! 346 endur mundu nægja, og ég
var búinn að veiða einni meira. Ekki ein-