Vikan - 19.09.1940, Blaðsíða 4

4
VIKAN, nr. 38, 1940
„Við höfum enga lýðræðisstjórn. Við
höfum aldrei haft hana og ég dirfist að
fullyrða frammi fyrir háttvirtum stjórnar-
andstæðingum, að við munum aldrei fá
slíka stjórn. Það, sem við höfum öðlast
með framförum okkar og endurbótum er
aðeins það, að við höfum skapað breiðari
grundvöll undir hina fámennu stjórn
landsins."
Auðveldasta leiðin fyrir útlendan rithöf-
und til að ná hylli í Englandi, er að skrifa
bók, þar sem hann gerir gys að Englend-
ingum. Ef hún er skemmtileg og illgjörn
á hún vissa mikla útbreiðslu. André Maur-
ois varð frægur í Englandi á þennan hátt,
og nýlega hefir amerísk kona, Margaret
Halsey, hlotið mikið lof fyrir þess háttar
ferðalýsingu frá Englandi.
„Englendingar af æðri stéttum,“ segir
frú Halsey, „sýna svo margbreytilega
kurteisi, að ég hefi aldrei kynnst neinu
því líku, en samræður þeirra eru, að svo
miklu leyti, sem ég þekki til þeirra, inni-
haldslaust form.
Að hlusta á Englendinga, í miðdégis-
veizlu, er eins og að horfa á æfða tennis-
leikara leika með ósýnilegan bolta. Þar eru
engin hlé á, samræðurnar fylgja rólegum,
fastákveðnum leiðum. Menn tala um garð-
inn, hið enska landslag, saklaus og ómerki-
leg dægurmál, veðrið í gær, í dag og á
morgun. Þetta fólk talar ekki, eins og
margir Ameríkumenn, til þess að vekja
eftirtekt og aðdáun á sjálfu sér. Það talar
blátt áfram, af því að því finnst radd-
hljómurinn þægilegri en þögnin.“
Frú Halsey virðist ekki hafa sérlega
mikið álit á klæðaburði enskra kvenna.
„Smekkleysi enskra kvenna í klæða-
burði stafar ekki eingöngu af því, að þær
skorti auga fyrir línum og litum. Aðal
ástæðan er sú, að þær skammast sín fyrir
að hafa fætur, mjaðmir og brjóst og því
hylja þær líkama sinn, eins og það ætti
að smygla honum í gegnum tollinn. Ég
býst við, að Englendingar muni svara því
til, að amerískar konur eyði of miklum
tíma í að hugsa um föt, sem er alveg satt.
En í hvað eyða þá enskar konur tíma sín-
um? Það þætti mér, eftir að ég hefi nú
smakkað mat þeirra, gaman að vita. Skór
enskra kvenna eru einna líkastir því, að
maður, sem heyrt hefði lýsingu á skóm,
en aldrei séð slíka hluti, hefði búið þá til.“
„Englendingar, sem ekki standa okkur
á neinn hátt framar, líta alltaf niður á
okkur, eins og við í menningarlegu tilliti
stæðum á svipuðu stigi og mannapar. Ef
þeir ætla að slá okkur sérstaklega mikla
gullhamra, þá segja þeir: „Þér eruð auð-
vitað ekki eins og aðrir Ameríkumenn.“
André Maurois þjáist auðvitað ekki af
þessari ímynduðu minnimáttarkennd, sem
menn af ungum þjóðum verða oft gripnir,
þegar þeir koma til gamalla menningar-
þjóða. Hann lætur ekki Englendingana
gera sér gramt í geði, en sér þó engu að
síður hið brosiega í fari þeirra.
I kaflanum „Ráð handa ungum Frakka,
sem ætlar til Englands", segir hann:
„Gætið þess að tala ekki of mikið fyrst
eftir að þér hafið komizt í kynni við Eng-
lending. I Frakklandi er það ókurteisi að
láta samræður falla niður. 1 Englandi mun
enginn áfella yður þó að þér þegið. Þegar
þrjú ár eru lið'n án þess að þér hafið opn-
að munninn, fer Englendingurinn að hugsa
sem syo: Þessi Frakki er í rauninni allra
geðugasti .náungi. Verið lítillátur. Eng-
lendingur segir við yður: Ég ■ á lítið hús
upp í sveit. Og þegar þér komið þangað í
heimsókn, uppgötvið þér, að það er höll
Knglendingar ráSa yfir meira en fjórða hluta
jarðarinnar. Á friðartímum er her þessa víðlenda
ríkis þó ekki eins stór og ætla mætti. Hér er
verið að flytja enska hermenn til nýlendnanna.
með þrjú hundruð herbergjum. Ef þér eruð
tennismeistari, þá segið: Ég hefi dálítið
fengizt við að spila tennis.“
Gullvæg regla: Spyrjið aldrei neins. I
heimsstyrjöldinni bjó ég í sex mánuði í
sama tjaldi og Englendingur. Hann spurði
mig aldrei hvort ég væri giftur, hvaða at-
vinnu ég stundaði eðahvaðabækuréglæsi.“
„Ég skal nefna yður annað dæmi um
þagmælsku þeirra og stillingu. Ungur Eng-
lendingur, sem boðinn var á grímudans-
leik hjá kunningjum sínum uppi í sveit,
ákvað að klæða sig sem hirðfífl. Hann
keypti sér silkiklæðnað, og var annar helm-
ingurinn rauður og hinn grænn. Ennfrem-
ur háan strýtuhatt með bjöllum.
Kvöldið, sem grímudansleikurinn átti að
vera, ók hann á staðinn og sendi bílinn sinn
aftur heim. Hann furðaði sig á því, að
hurðin var ekki opin og húsið ljóslaust.
Þjónninn opnaði fyrir honum, leit á hann
og þekkti hann undir eins, og fylgdi hon-
um orðalaust inn í setustofuna, þar sem
allir meðlimir f jölskyldunnar sátu í sínum
hversdagsfötum og lásu eða tefldu skák.
Þegar ungi maðurinn kom inn, stóðu þau
öll á fætur til að bjóða hann velkominn.
Enginn virtist taka eftir klæðaburði hans,
og samræðurnar byrjuðu svo eðlilega og
héldu áfram í svo skemmtilegum og vin-
gjamlegum anda, að hann gleymdi brátt,
að nokkuð væri athugavert við klæðnað
sinn. Þegar liðið var að miðnætti, sagði
húsmóðirin: ,,Ég veit, að þér hafið sent
bílinn yðar heim aftur. Viljið þér ekki gista
hjá okkur í nótt? Þér getið fengið náttföt
af syni mínum.“
Og þannig varð það. Morguninn eftir,
þegar ungi maðurinn í hirðfíflsbúningnum
kvaddi, fylgdi húsbóndinn honum út að
bílnum. Það kvaddi hann gestinn með inni-
legu handarbandi og sagði: „Okkur var
sönn ánægja að hafa yður. En gleymið nú
ekki að koma á grímudansleikinn á þriðju-
daginn.“
Maurois bætir við: „Sumum finnst nú
kannske, áð einfaldast hefði verið að skýra
strax frá misskilningnum og hlæja dátt að
öllu saman. En mér fyrir mitt leyti finnst
það blátt áfram stórkostlegt, að heill hóp-
ur manna skuli geta setið grafalvarlegur
í tvo klukkutíma undir slíkum kringum-
stæðum og talað við mann, sem klæddur
er eins og hirðfífl án þess að minnast einu
orði á það.“
„Þér skuluð varast að fremja morð í
Englandi, því að þá verðið þér hengdur.
Tepruskapur Victoríu-tímabilsins er að
hverfa, en á hinn bóginn er mikill hluti
ensku þjóðarinnar enn ósnortinn af hinum
nýju siðum. Prófessor Julian Huxley hefir
sagt skemmtilega sögu því til sönnunar:
í dýragarðinum í London kom kona nokk-
ur til gæzlumanns nílhestanna. „Afsakið,“
sagði hún, „er þessi nílhestur karldýr eða
kvendýr?“ Gæzlumaðurinn leit hneykslað-
ur og undrandi á hana. „Frú mín,“ sagði
hann, ,,það er atriði, sem engan getur varð-
að nema flóðhest."
Minnist þess, að Englendingar bera ekki
hatur í huga til neinnar þjóðar — og of-
beldi er nærri undantekningarlaust hið
ytra tákn um leyndan haturshug, bæði hjá
þjóðum og einstaklingum. Það er þessi
vanmáttarkennd, sem gerir menn og þjóðir
grimmar. England þjáist ekki af neinni
slíkri vanmáttarkennd. Það hefir í mörg
ár notið ytri og innri vellíðanar. Hafið og
guð hafa verndað það gegn árásum. Af
tilfinningum þess í garð annarra þjóða ber
mest á takmarkalausu tómlæti og kæru-
leysi.
Hin ákveðna afstaða til sérhvers máls
er einkenni Frakka; því er alveg öfugt
varið méð Englendinga. „Á ég að vera
stuttorður og gagnorður ?“ spurði Glad-
stone húsbónda sinn, Robert Peel íorsæt-
isráðherra. „Nei, verið langorður og loð-
inn,“ svaraði Peel.
Mörgum kann að verða á að spyrja,
hvernig Englendingar geti samræmt
grundvallarreglur sínar og gjörðir, hug-
sjónir sínar og hið hagsýna raunsæi. Sann-
leikurinn virðist vera sá, að þeir gera enga
tilraun til að samræma þetta. Málamiðl-
unin fullnægir Englendingnum, sem trúir
minna á orð en gjörðir.
Þó að yður kunni að finnast þér vera
ósammála Englendingnum, þá gleymið
ekki, að sálu hans er eins farið og ensku
veðurfari; þó að veðrið sé nærri alltaf
slæmt, þá er loftslagið eigi að síður gott.