Vikan - 10.07.1941, Page 10

10
VIKAN, nr. 28, 1941
Heimilið
Bakið
heima!
mín. Litlar bollur eru lagaðar úr deig-
inu og tvær til þrjár rúsínur settar í
hverja. Þá eru þær settar á vel
smurða plötu og egg borið ofan á
þær. Bakað í heitum ofni í 20 mín.
Jarðeplaréttir.
Jarðepla-„grateng“.
Afmæliskringla.
750 gr. hveiti, 150 gr. smjör,
125 gr. sykur, 1 teskeið karde-
mommur, 80 gr. lyftiduft, 100
gr. rúsínur, 100 gr. súkkat, %
1. mjólk, 2 egg.
Hveitið, helmingurinn af smjörinu og
sykrinum og kryddið er hrært saman.
Mjólkin er hituð ofurlítið og síðan
hrærð saman við deigið ásamt lyfti-
duftinu og eggjunum. Hrært þangað
til deigið er orðið mjúkt. í>á er það
látið standa í 20 min. Það sem eftir
var af smjörinu og sykrinum er hnoð-
að upp í deigið. Aftur látið standa í
15 min. Þá er það hnoðað og rúsin-
umar og súkkatið látið út í. Þá er
löguð kringla úr deiginu, og hún sett
álvvel smurða plötu, sem síðan er
látin standa í 15 mín. Að lokum er
borið egg ofan á kringluna og hún
bökuð í vel heitum ofni í þrjá stund-
arfjórðunga.
Hveitibollur.
% kg. hveiti, 3% dl. mjólk, 60
gr. lyftiduft, 125 gr. sykur, %
teskeið kardemommur, 50 gr.
rúsínur, 1 teskeið hjartarsalt,
120 gr. smjör.
3 stór jarðepli, 1 egg, 15 gr.
smjör, dálítið kjöt, pipar, salt.
Jarðeplin eru marin sundur og
.bráðnu smjörinu hrært saman við.
Pipar og salt sett eftir smekk. Þá
er eggið þeytt og hrært saman við.
Kjötið er hakkað og síðan látin til
skiptis lög af deiginu og kjötinu í
smurt mót. Efsta og neðsta iagið á
að vera úr deiginu. Bakað í ofni.
Fyllt jarðepli.
1 kg. jarðepli, 2 matskeiðar
rjómi, 30 gr. smjör, salt.
Jöfn, stór jarðepli eru valin og
þvegin vel og þurrkuð á grófgerðum
klút. Þá eru þau sett í bakstursofns-
skúffuna, sem í er lag af salti, sett
í ofninn og bakað, þangað til jarð-
eplin verða meyr, 1—1 y2 klst. Um
leið og þau eru bökuð verður að gæta
þess að taka þa'u út. Þá eru jarðeplin
skorin í sundur til helminga og skaf-
ið gætilega innan úr hýðinu og marin
í gegnum síu. Síðan er salti, bráðnu
smjöri og rjómanum bætt út í og
hrært vel, yfir hita. Hýðjð er að lok-
um hitað í ofninum og jarðeplamauk-
inu sprautað í með sprautu. Hitað vel
í ofninum áður en það er borið fram.
Hveitinu og sykrinum er hrært
saman, lyftiduftinu, kryddinu og
mjólkinni er blandað út í. Látið
standa í 30 min. og þá hnoðað í 15
HEILOSÖLUBIRGÐIR:
ÁRNI JÓNSSON,
HAFNARSTR.5 REYKJflVÍK
Þetta er snotur sumar-„dragt“.
Hún er úr kasmirull og stungin í
hálsmálið, framan á ermunum og á
vösunum. ,,Dragtin“ er einhneppt
með þremur hnöppum. Litlar felling-
ar, sem eru fyrir ofan mittið, grenna
mjaðmirnar. Jakkinn lengir og
grennir. Pilsið er með tveimur saum-
um að framan. Rauð- og hvít-rönd-
ótt blússa er höfð við.
Meðferð ungbarna.
Gerfifæða ungbarna.
Þessu nafni er í kveri þessu köliuð
hver önnur fæða en brjóstamjólkin.
Móðurmjólkin er hin einasta eðlilega
og náttúrlega fæða ungbamsins,
fæða, sem aidrei þarf neitt að blanda,
sjóða, velgja né varna súr eða öðr-
um óhreinindum, og er auk þess allra
hollust. Gerfifæða öli er æfinlega
Annars er talsverður munur á mjólk-
inni vetur og sumar, og misjafnt
nokkuð hvað kúabeit er góð, og sama
er að segja um fóðrið að vetrinum.
Þeim kúm, sem bömum er ætluð
mjólk úr, ætti aldrei að gefa annan
fóðurbæti en kornmat, ekki sildar-
mjöl né olíukökur. Þá er og talsverð-
ur munur á mjólk vetur og sumar, og
kl.tíma eftir máltíð.
2 ki.tímum eftir máltíð.
neyðarúrræði, sem aldrei ætti að
grípa til, nema þegar fuilgildar
ástæður eru til.þess að móðirin geti
ekki haft barn sitt á brjósti. Engin
gerfifæða getur nokkurntima jafnast
á við móðurmjólkma. Þetta á ekki
við um manneskjur einar, heldur um
öll spendýr. Það er hverju ungviði
hollast að nærast á móðurmjóikinni
eða mjólk úr skepnu sem er sömu
tegundar og móðirin. Mjólk hverrar
skepnu hefir sín sérkenni, og sá mis-
munur verður aldrei bættur til fulis
með því að bianda hinum og þessum
efnum út í mjólk úr skepnum annar-
ar tegundar. Af þeim skepnum, sem
hér á landi er kostur á að nota mjólk
úr handa ungbömum, koma helzt til
greina kýr, geitur og kaplar, og er
þó, sem við er að búast, talsverður
munur á konumjólk og mjóik úr þess-
um skepnum:
misjafnt nokkuð eftir þvi hvernig
stendur á skepnunni (nýborin, löngu
borin, geldmjólk). Þetta kemur þó
síður að sök, þegar blandað er sam-
an mjólk úr mörgum skepnum, en
þess er oft kostur um kýr og stund-
um geitur, en síður um kaplamjólk."
— Annars sést fljótt á yfirlitinu að
aðalmunurinn er á sykur- og eggja-
hvítumagninu hvað kúa- og geita-
mjólkina snertir á móts við konu-
mjólkina; þar á móti er kaplamjólk
mjög svo lík konumjólk um eggja-
hvítu og sykurmagn, en fituminni er
hún að miklum mun heldur en hinar
tegundir mjólkur, sem hér eru taldar.
Samkvæmt efnasamsetningunni ætti
kaplamjólkin að vera auðmeltust fyr-
ir ungbarnsmagann, enda hefir hún
oft verið höfð handa ungbömum og
gefist vel. — Það er nú að verða ail-
títt í smákaupstöðum út um landið að
Eggjahvíta % Sykur % Fita % Salt % Vatn %
konumjólk 1—1,5 7—7,5 4—4,5 0,2 78
kúamjólk 3—3,5 4—4,5 3,4 0,7 88
geitamjólk 3,76 4,64 4,07 0,85 86,88
kaplamjólk 1,89 6,65 1,09 0,31 90,06
Sauðamjólk má teljast óhæf til
ungbamafæðu.
Þessi efnasamsetning mjólkur, sem
hér er talin, er vitanlega meðaltal.
Notið lítinn köku-pensil til þess að
bera egg og smjör ofan á brauð og
kökur. Ef þér hafið ekki pensil við
hendina, má nota hreinan klút eða
mjúkan pappír.
»
Allar pottaplöntur verða hreinast-
ar og fallegastar, með því að setja
þær út i rigningu á mildum sumar-
degi í nokkrar klukkustundir.
þurrabúðarmenn hafi geitur, enda
hafa þær löngum verið kallaðar kýr
hinna efnaminni; telja og margir
læknar þá mjólk engu óhollari ung-
bömum en kúamjólk. Geitur eru ólíkt
þrifnari í háttum sínum en kýr, vilja
t. d. aldrei liggja í bleytu, og er til
þess tekið að þær t. d. fari jafnan
örna sinna til dyra til þess að
óhreinka ekki gólfið sem þær liggja
á. Júfrin eru því aldrei óhrein að
marki, og því síður hætt við að
mjólkin óhreinkist við mjaltir; þær
fá og síður júgurmein en ær, og
sjaldan munu þær vera sullaveikar.
Flestir læknar telja og að geitur fái
miklu síður berkla en kýr. Margir
erlendir læknar hafa það fyrir satt
að mjólk úr geldmjólkum geitum sé
hollust ungbörnum (jöfnust að efna-
samsetningu). Annars er ýms fróð-
leikur um geitfé í „Ármann á Al-
þingi“, 2. árg., bls. 134—153. — Efna-
samsetning sú í mjólk, sem hér er
tilgreind, er tekin eftir Sommerfeld..
Milchkunde.