Vikan - 06.05.1943, Blaðsíða 7

VIKAN, nr. 18, 1943
7
„Líkn peim, sem lifa“
Framhald af forsíðu.
hann var stofnaður 19. júní 1916. Þessi
upphæð mun ekki þykja neitt stórræði nú
á dögum, en þá voru peningar í meira
verði en nú. Næstu ár voru veltiár hér-
lendis og safnaðist sjóðnum drjúgum fé,
enda var þá víða um land haldinn sérstak-
ur f jársöfnunardagur fyrir hann, 19. júní
ár hvert. Hélst sú fjársöfnun við hér í
Reykjavík allt þar til Landsspítalinn var
kominn á stofn. Lagði Landsspítalasjóður
fram til byggingarinnar 300,000,00 og var
þó ekki með öllu tæmdur, en það fé, ér af-
gangs var, hefir síðan aukizt, og bíður þess
að verða lagt fram til fyrirhugaðrar fæð-
ingardeildar.
Landsspítalasjóðurinn vann sér fljótt
miklar vinsældir og naut velvildar margra.
Einn velvildarvotturinn, sem honum var
sýndur, var sá, að tekið var að gefa til
hans minningargjafir um látna menn.
Stjórn sjóðsins hafði ekki frumkvæðið að
því, vegna þess að hún vildi ekki gerast
keppinautur um slíkar gjafir við Vífils-
staðahæli, en þangað bárust þá allmiklar
þessháttar gjafir. En nú tóku minningar-
gjafir að berast til Landspítala Islands og
voru þá gefin út sérstök minningarspjöld
og sömuleiðis gjörð mjög vönduð bók —
Obituarium Landsspítalasjóðs Islands —
og voru skráð í hana nöfn og ártíð þeirra,
er gjafirnar voru gefnar til minningar um.
Hefir þetta verið gert alla tíð síðan,
Gjöfum þessum var þó eigi blandað
saman við annað fé sjóðsins.Var í þess stað
horfið að því ráði að mynda af þeim sér-
stakan sjóð „Minningargjafasjóð Lands-
spítala lslands“, og skyldi honum varið til
þess að styrkja efnalitla sjúklinga, er leit-
uðu sér lækninga á spítalanum.
Landsspítalinn tók til starfa seint á ár-
inu 1930. 1 marzmánuði 1931 var fyrstu
styrkveitingum úthlutað úr sjóðnum, og
hafa frá þeim tíma til þessa dags nálega
700 (696) sjúklingar fengið styrk þaðan.
Er það flest fólk,. sem búsett er utan
Reykjavíkur, og skiptist það niður á allar
sýslur og kaupstaði landsins. Skipulags-
skrá sjóðsins mælir svo fyrir, að aldrei
megi veita minni styrk en % hluta dvalar-
kostnaðar sjúklings, en langoftast er veitt-
ur meiri styrkur en því nemur, og all-
margir sjúklingar háfa fengið legukostnað
sinn að fullu greiddan. Segir það sig
sjálft, hversu mikil hjálp þetta er efna-
litlum eða öreiga sjúklingum, sem margir
eiga fullt í fangi með að greiða ferðakostn-
að hingað, því margt er þetta fólk úr
f jarlægustu héruðum landsins.
Höfuðstóll sjóðsins var við síðustu
reikningsskil kr. 289,683,87, og hefir hann
þó síðan hann tók til starfa ekki aukist
að öðru en nokkrum hluta vaxta. Til
styrkja er árlega varið % hlutum vaxta og
öllum þeim gjöfum sem gefist hafa næsta
ár á undan. Árið 1942 námu styrkir kr.
15,974,50.
Það var sjóðnum ómetanleg hjálp, er
þáverandi landssímastjóri, hr. O. Forberg,
bauðst til þess að láta landssímann annast
afgreiðslu samúðarskeyta sjóðsins'. Skeyti
þessi eru nú aðaltekjulind hans. Þau
námu síðastliðið ár kr. 18586,55, eru þar
ekki meðtalin þau ómakslaun, sem lands-
síminn tekur, og renna í styrktarsjóð fé-
lags íslenzkra símamanna.
Á fyrri árum sjóðsins bar það eigi
ósjaldan til, að fólk færði honum gjafir,
er það mæltist til að stofnaður yrði af sér-
stakir sjóðir. Eru slíkir smásjóðir nú 8
talsins, en allir litlir, frá um 2000 til tæpar
10,000 krónur.
Ég efast ekki um, að þeir sem notið
hafa styrks úr sjóðnum, beri til hans hlýj-
an hug. Ljós vottur þess er gjöf að upp-
hæð kr. 1000,00, sem sjóðnum barst seint
á síðastliðnu ári, frá manni, sem fyrir
mörgum árum hafði átt tvö börn á spítal-
anum, er nutu styrks úr sjóðnum. Kvaðst
gefandinn, hr. Þórlindur Jóhannesson á
Fáskrúðsfirði, hafa heitið því þá, að ef
hagur sinn rýmkaði, skyldi hann láta
sjóðinn njóta góðs af. Þetta loforð hefir
hann drengilega efnt, og þótt því fari
fjarri, að gert sé ráð fyrir neinu endur-
gjaldi, verður langminni og ræktarsemi
sem þessi, þeim, sem umráð hafa yfir
sjóðnum, óblandið gleðiefni.
Hverjar eru þá framtíðarhorfur sjóðs-
ins. Getur hann hamlað á móti þeim breyt-
ingum sem orðnar eru á öllu verðlagi. Af
hækkandi dvalarkostnaði sjúklinga á
spítalanum leiðir, að styrkveitingar úr
sjóðnum til hvers einstaks sjúklings hljóta
að hækka stórlega. Sjóðurinn þarf þess
því mjög með, að gjöfum til hans fjölgi,
og að þær vaxi í samræmi við verðgildis-
breytingar gjaldeyrisins. Því þörfin fyrir
styrk úr sjóðnum, hefir reynst nokkurn-
veginn hin sama og áður. Þrátt fyrir bætt-
an hag margra, eru þó þeir. enn margir,
sem eigi geta orðið neins slíks aðnjótandi.
1 þeim hópi eru sjúkir menn og konur, og
veitist þeim nú jafnvel ókleifara en áður,
að geta sjálfir séð sér farborða. Sjúkra-
samlögin eru enn of óvíða og reynast ónóg,
þá er um langa sjúkrahússvist er að ræða.
Og áreiðanlegt er það, að á meðan félags-
málum vorum er eigi svo komið, að sjúkra-
hússvist fáist án beins kostnaðar af hendi
hins sjúka, verður þess ærin þörf, að
sjúklingar í Landsspítala Islands eigi
slíkan bakhjarl, sem Minningagjafasjóð-
urinn er.
Niðurlagsorð Sólarljóða eru þessi:
Drottinn minn gefi dánum ró,
hinum líkn, sem lifa.
,,Líknið þeim, sem lifa“ er kjörorð sjóðs-
ins, og vildi ég að endingu, um leið og ég
nota tækifærið til þess að þakka öllum
þeim mörgu, sem á liðnum árum hafa lagt
fram gjafir til sjóðsins, minna á, að með
því að sýna þeim, er enn eru lífs, líkn-
semd, minnist þér fagurlegast þeirra, er
dánir eru, og öðlast hafa þá ró, er drott-
inn veitir.
Inga Lárusdóttir.
Inga Lárusdóttir, sem ritað.hefir fram-
anskráða grein, gegndi ritarastörfum í
stjórn sjóðsins frá stofnun hans til ára-
móta 1941—42, er hún tók við formanns-
starfinu við fráfall Ingibjargar H. Bjarna-
son. Aðrir stjórnendur sjóðsins eru: Ragn-
heiður Jónsdóttir, gjaldkeri, Laufey Vil-
hjálmsdóttir, ritari, Elín Jónatansdóttir og
Þorgerður Þorvarðsdóttir. Inga Lárus-
dóttir hefir unnið allmikið að ýmsum
áhugamálum kvenna, og gaf um 12 ára
skeið út blaðið „19. júní“. Hún er dóttir
Lárusar Benediktssonar prests í Selárdal
í Arnarfirði, Þórðarsonar bónda að Kjarna
í Eyjafirði, og konu hans, Ólafíu Sigríðar
Ólafsdóttur, Pálssonar dómkirkjuprests í
Reykjavík, Ólafssonar, Pálssonar klaust-
urhaldara að Elliðavatni. Páll Ólafsson
var prestur að Ásum í Skaftártungu, og
fórst í jökulhlaupi á Mýrdalssandi, ásamt
Þórarni Öef jord. Kona séra Ólafs Pálsson-
ar eldra var Helga, dóttir séra Jóns Stein-
grímssonar að Prestsbakka á Síðu.
Þessir fjórir Japanir reyndu að komast i gegn um víglínu Bandaríkjamanna á Salomonseyjum.
Það kostaði þá lífið.