Vikan - 28.10.1943, Blaðsíða 7

VIKAN, nr. 43, 1943
7
HITAVEITA1II
Framhald af 3. síðu.
að segja sögu hennar í stórum dráttum, og
má þó til að sleppa mörgu af því mark-
verðasta, svo að hér verður um punkta
eina að ræða.
Hitaveitan frá þvottalaugunum var
fyrsti vísirinn að hitaveitu Reykjavíkur.
Það var eftir fyrri heimsstyrjöld að fyrst
var farið að tala í alvöru um það mál, og
árið 1927 fól bæjarstjómin þrem verk-
fræðingum, þeim Geir G. Zoega, Valgeiri
Bjömssyni og Benedikt Gröndal rannsókn
möguleika á hitaveitu frá þvottalaugim-
um. Töldu þeir bæði gerlegt og arðvæn-
legt að leiða heita vatnið til bæjarins og
nota það til upphitunar og baða. Síðan
var hitaveitan frá þvottalaugunum lögð
árið 1930, samkvæmt teikningum Bene-
dikts Gröndal. Auk þessarra manna verð-
ur að geta f jögra manna, sem mikið koma
við forsögu hitaveitunnar. Það em þeir
Steingrímur Jónsson rafmagnsstjóri, dr.
Þorkell Þorkelsson veðurstofustjóri, Jón
Þorláksson og Knud Zimsen borgarstjór-
ar. Steingrímur stakk uppá því að reyna
að bora við þvottalaugarnar. Þorkell hafði
um mörg ár rannsakað hér hveri og laug-
ar og bæjarstjórnin fékk hann árið 1926
til að kynna sér boranir eftir gufu á ítalíu.
Steingrímur sá síðar um fyrstu boranirn-
ar eftir heitu vatni við þvottalaugarnar, í
samráði við Þorkel, en þær hófust 1928.
Jón Þorláksson sýndi fyrstur fram á að
hægt væri að hita upp alla Reykjavík með
heitu vatni, þótt sækja yrði það upp að
Reykjum eða upp í Hengil og var hitaveit-
an eitt af hans hjartfólgnustu málum til
dauðadags. Knud Zimsen hafði og mikinn
áhuga á málinu og sem borgarstjóri vann
hann mjög að framgangi þess. Hann
undirbjó samningana við ábúendur
Reykja, en Jón Þorláksson gekk endan-
lega frá þeim.
Hltaveitan frá þvottalaugunum reyndist
svo vel, að farið var fyrir alvöru að hugsa
um að hita upp alla Reykjavík með lauga-
vatni.
Byrjað var að bora á Reykjum haustið
1933. Hitamagnið var þá sem svaraði 100
lítrum á sekúndu af 82 stiga heitu vatni,
Þvottalaugam-
ar eins og þær
voru áður en
hitaveitan kom
til sögunnar.
en nú er vatnsmagnið orðið um 260—270
lítrar á sekúndu og meðalhitinn 87 stig á
Celcius.
Helgi Sigurðsson verkfræðingur gerði
frumáætlun og frumteikningar að hita-
veitunni frá Reykjum, í samráði við Val-
geir Björnsson bæjarverkfræðing, og voru
þær fullgerðar haustið 1937. Þótt búið
væri að gera frumteikningar að hitaveit-
unni, var ekki allt þarmeð fengið. Til þess
að hefja framkvæmdir þurfti fé. Á.þess-
nm árum, var það ekki eins auðfengið og
nú og sérstaklega voru örðugleikar á út-
vegun erlends gjaldeyris til efniskaupa.
Það yrði oflangt mál að lýsa þeim erfið-
leikum, sem Pétur Halldórsson borgar-
stjóri, Valgeir Björnsson og fleiri áttu við
að stríða í sam-
bandi við útvegun
láns til hitaveitunn-
ar.
Höjgaard &
Schultz, danskt
verkfræðifélag varð
loks til að útvega
lán til verksins gegn
því, að það tæki
að sér framkvæmd
þess og gerði fulln-
aðarteikningar af
mannvirkinu. Þann
15. júní 1939 var
samningurinn gerð-
ur við félagið. —
— Vegna stríðsins
urðu óvæntir erfið-
leikar á flutningi
efnisins og stöðv-
aðist verkið því um
skeið. — K. Lang-
vad hefir verið yfirverkfræðingur hér
alla tíð síðan verkið hófst og mun
hann hafa átt frumkvæðið að því, að
Höjgaard & Schultz fengu áhuga á mál-
inu. Verkfræðingamir B. Fanöe og E.
Verið er að taka mót undan loki á rennu aðfærsluæðar. Lokin voru steypt
hvert á sínum stað og- mótin tekin undan þegar lokin höfðu harðnað.
Gróu Jónsdóttur konu hans. Helgi lauk
stúdentsprófi frá stærðfræðideild Mennta-
skólans í Reykjavík árið 1923. Tók verk-
fræðipróf frá „Den polytekniske Lærean-
stalt“ í Kaupmannahöfn 1929. Kom hann
þá strax hingað heim og byrjaði að vinna
hjá Reykjavíkurbæ 1. apríl 1929, við mæl-
ingu bæjarlandsins. Varð verkfræðingur
vatns- og hitaveitunnar 1934. Var skipað-
ur forstjóri hitaveitunnar 1. október 1943.
Helgi er kvæntur Guðmundínu Guttorms-
dóttur.
^xcvntíjbcvis^i,
1 „Ársriti Skógræktarfélags Islands
1943“ er margt nytsamlegt og fróðlegt og
skemmtilegt. Þar skrifar Björn Sigfússon
stutta en velgerða grein um Dynskóga-
hverfi og segir m. a.:
„.. Aleyði fjögurra alda ræðursandinumogþað
gleymskudjúp yfir staðanöfnum, að hann heitir
nú ranglega eftir grannsveit sinni: Mýrdals-
sandur, — en Höfðabrekkusandur eða Dynskóga-
sandur hefði mátt verða heildamafn hans. Og
fer ekki þannig um fleiri byggðir?
Komið með mér upp í Sandfell, — en svo
heita ótal fell i efstu byggðum til marks um
baráttu gróðrar og auðnar. Litum niður eftir lág-
lendi Ámessþings, og látum t. d. vera liðnar fjór-
ar aldir enn. Hvítar stórár kastast niður dalslétt-
una, og á hverasvæði brýzt fram kraftur undir-
djúps. Meginhluti af orku beggja hefir verið
virkjaður og nytjaður af .þorpi hitasvæðisins, og
dýrt mundi að láta nokkurn blett þessa umhverfis
eyddan. Er ekki sem mér sýnist, að dalurinn sé
djúpum og þéttum skógum girtur, ekki hlíðir
einar og hæðir, heldur skógarbelti með millibil-
um þvert yfir láglendið? Beltin á möttlinum
græna veita nytjar og veðraskjól. Er það ekki hér
í skjóli framtiðarmenningar, sem Dynskógahverfi
endurrís og fuglar eiga hreiður kyrr í stormi í
hrikavöxnum trjám ? . .. . “ Ársrit Skógræktar-
félagsins er sannarlega þess vert, að það sé lesið
af sem flestum og að reýnt sé að færa sér í nyt
þann fróðleik, sem þar er birtur.
Lundgaard hafa einnig verið við verkið frá
upphafi.
Helgi Sigurðsson, forstjóri hitaveitunn-
ar, er fæddur í Reykjavík 15. marz 1903,
sonur Sigurðar Jónssonar bóksala og