Vikan - 25.01.1945, Blaðsíða 14

14
VTKAN, nr. 4, 1945
Þetta er kvikmyndaleikarinn vinsæli,
Don Ameche.
Feðgarnir í Vestmannaeyjum.
Þegar Grímur Pálsson, er seinna var prestur á
Helgafelli, var við verzlun í Vestmannaeyjum,
voru þar tveir feðgar, er báðir hétu Guðmund-
ar. Var hinn eldri forsöngvari þar í eyjunum; hinn
yngri var sjómaður góður en djarfur og ófyrir-
leitinn, enda var hann drykkjumaður mikiH. Einn
vetur dreymdi Grim, að hann væri í Landakirkju.
Sá hann þar dyr á kórvegg, þar sem sæti Guð-
mundar yngra var, og þótti honum sem tólf lík
væru borin þar út og mundi eitt vera lík Guð-
mundar yngra, en Guðmundur eldri gekk á eftir
óg söng þetta vers úr borðsálminum í gamla
Grallaranum:
„Meðan mettuðu sig,
minntust þeir sízt á þig;
tóku sér heiðna gleði,
grimm féll á þá.“
Að bón Gríms reri Guðmundur á juli sínu um
vetrarvertíðina við ellefta mann. En einu sinni
lofaði hann í góðu veðri farlausum manni að
fljóta með hinum tólfta, en á þeim degi fórst
hann og hugðu menn, að hann hefði ofhlaðið sig.
Þorrinn
byrjar venjulega í kring um þann 20. janúar,
og trúðu menn því, að ef hann væri stilltur og
frostasamur, mundi vel vora; sbr. vísuna:
Þurr skyldi hann þarri,
þeysin (þeysöm) góa,
votur einmánuður,
þá mun vel vora.
(Alm.)
Föstudagurinn fyrsti í þorra — miðsvetrardag-
urinn — var talsverður uppáhalds-og tyllidagur
víða um land. Mun það vera leifar af hinu forna
þorrablóti fornmanna, sem lifað hefir í breyttri
mynd. Nú á 19. öld mun þetta hátíðahald hafa
verið dáið út alls staðar um land nema á Austur-
landi. Þar er þessi dagur nefndur bóndadagur.
Eftir fornum munnmælum átti bóndinn á hverj-
um bæ að fara snemma á fætur þennan dag og
260.
KRðSSGÁTA
Vikunnar
ganga. — 17. prang. — 18. höfuðfat. —19. skekkj-
ur. — 21. óska. — 23. lítil jörð. — 25. þefa. —
28. sjór. — 29. tveir samhljóðar. — 31. rúm. —
33. hrein. — 36. vitur. — 38. sk.st. (málfr.). — 39.
dans. — 40. samtíningur. -— 41. bjóði við. -— 42.
jörð. — 43. elskulega. — 44. afbragð. — 46. eldur.
— 47. féll. -—■ 49. tárast. — 52. ekki eins stór. —
54. saurgað. — 56. drykkur. — 57. ungur maður,
— 59. fóðra. — 60. bleyta.
Lárétt skýring:
1. skauta. — 5. tal. — 9. veizla. —
10. hryssa. — 12. ættarsetur. — 14.
blása. — 16. óhrein. — 18. létt. —
20. dreng. — 22. betur. — 23. naut-
grip. — 24. innsigli. — 26. ræktuðu
landi. — 27. fé. — 28. hátíðlegt ljóð.
— 30. þykir vænt um. — 31. fleytur.
— 32. skraut. — 34. seglviður. — 35.
rás. — 37. hverfir. — 40. mikill. —
43. segja fyrir. — 45. kvennamaður.
— 46. framkoma. — 48. mannsnafn
(fomt). -— 50. á fæti. — 51. tónn. — 52. reglu-
bróður. — 53. sakargift. — 55. heysáta. — 57.
hnýta. — 58. telpa. — 60. háttur. — 61. ræða. —
62. vínkla. — 63. stakk. — 64. lagi.
Lóðrétt skýring:
2. skinn. — 3. slóði.— 4. orka. —■ 5. tilfærilegt
fomafn. — 6. lostæti. — 7. skera. — 8. hegna. —
11. bogin. — 12. ráðleysi. — 13. bústað. — 15.
Lausn á 259. krossgátu Vikunnar.
Lárétt: 1. frami. — 5. norpa. — 9. sólu. — 10.
bera. — 12. skal. — 14. iðka. — 16. lotur. — 18.
kýs. — 20. aular. — 22. ætar. — 23. ár. -— 24. ek.
— 26. rita. — 27. gaf. — 28. skálinn. — 30. nið.
— 31. fáar. — 32. nafn. -— 34. bú. — 35. ás. —
37. sæld. — 40. spöl. — 43. úða. — 45. rausnar. —
46. fok. — 48. rist. — 50. rl. — 51. úr. — 52.
dall. — 53. innan. — 55. auð. — 57. helgi. — b8.
iðan. — 60. loka. — 61. agar. — 62. nælu. — 63.
munað. — 64. karfi.
„fagna þorra“ eða „bjóða þorra í garð.“ Hann
átti þá að fara út í eintómri skyrtunni og annari
brókarskálminni, en draga hina á eftir sér, en
vera allsber að öðru. Svo átti hann að hoppa á
öðrum fæti þrjá hringa í kringum bæinn og við-
hafa einhvem formála, sem nú er líkfega týndur,
og bjóða þorra í garð. Líklega hefir hann verið
líkur formála húsfreyjanna, þegar þær buðu góu
í garð. Síðan átti húsfreyja að halda vel til bónda
síns um daginn og bóndi að bjóða bændum úr
nágrenninu til sín i veizlu. Nú er þetta löngu
horfið, hafi það nokkum tíma verið almennur
siður, en það er ennþá siður í Múlasýslum, að
borða hangikjet og annan hátíðamat þann dag.
e
Barnagælur, gamlar.
Lömbin í móunum
leika þau sér.
Selurinn í sjónum
sjmdir upp á sker.
Vetlingana á prjónum
vinnukonan ber.
Samlyndi með hjónum
silfri betra er.
Við skulum ekki gráta
og ekki tala ljótt,
þá verðum við svo stór
og vöxum við svo fljött.
Við skulum lesa bænirnar,
þá sofnum við svo rótt,
guð og allir englamir
þeir vaka hverja nótt.
Lóðrétt: — 2. askur. — 3. móar. — 4. ill. -
5. nei. — 6. orða. ■— 7. rakur. — 8. útlæg. — 11.
marað. — 12. staf. — 13. dý. — 15. alin. — 17.
otar. — 18. krár. — 19. sein. — 21. atir. — 23.
ákallar. — 25. knappar. — 28. sá. — 29. nf. -— 31.
fús. — 33. nál. — 36. æðin. — 38. ær. — 39. dula.
— 40. snúð. — 41. ör. — 42. volg. — 43. úrill. —
44. asni. — 46. fala. — 47. klint. — 49. taðan.
— 52. dekur. — 54. naga. — 56. um. — 57. hola.
— 59. nað. — 60. læk.
Guð blessi börnin
bæði ung og smá,
vís er þeim vömin
voðanum frá,
sæl em þau þá,
þegar þau fá sinn guð að sjá,
heilaga engla að horfa upp á
og með þeim syngja gloríá.
Svör við „Veiztu—?“ á bls. 4:
1. Sólon, löggjafi Aþenu.
2. Jón Þorláksson á Bægisá.
3. Lhasa.
4. Árið 1901.
5. Neró keisari.
6. Björgvin Guðmundsson tónskáld.
7. Búkefalos.
8. Mikill mælskumaður og ræðuskörungur, sem
var uppi í Aþenu um 360 f. Kr.
9. 18 ára.
10. Það er 41000 ferkílómetrar að stærð.
SKRÍTLUR.
Hann: „Það eru tveir menn, sem ég dáist alltaf
að.“
Hún: „Hver er hinn?“
Ræðumaðurinn: „Ef ég hefi talað of lengi, þá
er það af því að ég er ekki með úrið mitt á mér,
og hér er engin klukka."
Rödd úr hlustendahópnum: „Það er almanak
fyrir aftan yður.“