Vikan - 30.09.1948, Page 7

VIKAN, nr. 40, 1948
7
Úr ýmsum áttum —
Plöntur anda að sér lofti, þó að
þær hafi ekki lungu. Þær sjúga til
sin næringu, en hafa engan maga.
Þær hafa nokkurskonar bróðrás, en
ekkert hjarta. Þær búa yfir nokkurs
konar tilfinningum, en hafa ekkert
taugakerfi. Þær geta „séð“ ljósið, en
hafa engin augu.
! ! !
Það er almenn trú, að aparnir tíni
lús hver af öðrum. En það eru hvorki
lýs né flær, sem þeir eru að tína,
þegar þeir eru að tutla hver í annan,
heldur örsmá sandkom, sem setzt
hafa í feldinn við svitaútgufun.
! ! !
öll spendýr eru litblind nema menn-
imir og apamir. Það er engin sönn-
un til fyrir því, að rautt hafi æsandi
áhrif á naut. Nautabanamir gætu
æst nautin alveg jafnmikið, þó að
þeir notuðu hvítt klæði.
Einhverju sinni á seytjándu öld
fann austurrísk keisaradrottning
upp á því að safna öllum risum og
dvergum í rikinu í eitt hús. Margir
óttuðust, að risamir færu illa með
dvergana, en ekki vom nema fáir
tímar liðnir, þegar kvartanir komu
frá risunum, að dvergamir væm sí-
fellt að erta þá og stríða þeim, jafn-
vel ræna þá! Verðir vom þá strax
settir í húsið til að vemda risana
fyrir dvergunum!
! ! !
í Vestur-Indlandi em hvítu blóm
kaffitrésins notuð af ungum stúlk-
um sem brúðarvendir. Fyrr á tím-
um notuðu arabískar konur kaffi sem
ilmvatn. 1 Austur-Afríku búa karl-
mennimir til pípur úr kaffitrjánum.
Þau eru einnig notuðu í húsgögn.
; ; ;
Margskonar trú og hjátrú hefir
ríkt og ríkir enn í sambandi við eld-
inn, og margar erfðavenjur eru
bundnar við hann. Bálin, sem kveikt
em á Jónsmessunótt, höfðu uppmna-
lega það hlutverk, að magna hita
sólarinnar, sem frá þeim degi tók að
þverra.
; T I
Menning eyjarinnar Krítar í Mið-
jarðarhafi stóð með miklum blóma
um 2500 árum fyrir Krist. Knossos
var mikil og auðug borg á eynni og
þar sat Minos konungur. (Minos var
konungaheiti Kriteyinga, eins og
Egiptalandskonungur var kallaður
Paraó). 1 höll hans vom margskon-
ar þægindi, svo sem streymandi vatn
og baðherbergi. Konungur hafði mikl-
ar veizlur og sýningar, m. a. léik-
fimisýningar, nautaöt voru tíðkuð
og klæðnaður kvenna var furðu lik-
ur því, sem hann varð löngu, löngu
seinna, víða um heim; t. d. vom kon-
ur í lífstykkjum og höfðu leggingar
á kjólum. Málmsmíði og munir Krít-
eyinga á þessum timum, var oft for-
kunnar fagurt, svo var og um mynda-,
leirkera- og fílabeinssmíði þeirra,
vefnað, gimsteinaskraut og málverk.
! ! !
Varir negranna em „fmmstæðari"
— það er að segja líkjast vömm apa-
forfeðra okkar meira — en varir
hvítra manna. Aftur á móti stendur
hvíti maðurinn nær öpunum að því
er viðkemur hárvexti líkamans. önn-
ur eðlisfræðileg atriði em einnig
nokkuð mismunandi, sem sanna, að
á sama tima og þróunin er lengra
á veg komin hjá hvítum mönnum
i sumum atriðum, hefir þróunin náð
hærra marki hjá negrunum í öðr-
um atriðum.
; t ;
Álitið er, að fyrstu sokkarnir hafi
verið prjónaðir í Skotlandi. Þaðan
barst sokkaprjónið til Frakklands, og
þar myndaðist bráðlega hópur af
fólki, sem prjónaði sokka — með
hinn skozka St. Fiacre sem vemdar-
dýrling.
„Riíhöfundur — húsvörður."
Framhald af bls. 3. '
góða mín, maður verður að verjá sig pieð
þolinmæði,“ sagði hann um leið og hann
fór út úr stofunni, en Lizzie kallaði glað-
lega.
„Já, það skaltu gera, þá getur þú
vonazt eftir að verða konungur í einhveriu
landi.“
Hún stóð upp með erfiðleikum. Það var
svo gott að hvíla sig örlítið, jafnvel þó
að hún yrði seinni fyrir bragðið. En litlu
drengirnir þrír voru einir niðri í íbúðinni,
og þó að hún hlypi oft niður til þeirra,
þegar hún fór úr einni stofunni í aðra,
þá gat samt alltaf eitthvað komið fyrir,
hugsunin um það kom henni til að þjóta
upp og hún hljóp hratt niður.
Karl Rolf sat þetta sama kvöld boginn
yfir ritvélinni. Hann var að ljúka við að
hreinskrifa leikrit sitt, en hann bjóst
ekki við mikpi. Kc>nn hafði verið eins og
í leiðslu, þegar hann skrifaði þetta, lifði
með hetjunum, gleymdi skólanum, hrein-
gerningu og öllum þeim kvölum, sem
vinnan olli honum, en þegar hann hafði
lesið það yfir, þá fannst honum þetta vera
mjög lítilfjörlegt — hugmyndin, tilhög-
unin á leiksviðinu, já allt saman, það
borgaði sig varla fyrir hann að senda
þetta af stað.
Hann hafði síðan hann giftist skrifað
5 leikrit og hafði fengið öll send aftur með
jöfnu millibili. Hann og Lizzie höfðu verið
gift í 3 ár, þegar hún varð að segja upp
stöðu sinni í postulínsverksmiðjunni. Þá
var von á þriðja barninu og þau höfðu
skilið það, að bæði heimilið og börnin
mundu bíða tjón á fjarveru hennar frá
heimilinu, einkum þar sem laun hennar
voru ekki nógu mikíl, til þess að þau gætu
haft húshjálp.
Hann hafði skrifað smásögur, skáld-
sögur tóku of langan tíma og á hverju
áttu þau að lifa, skuldirnar, sem þau höfðu
hleypt sér í, tóku allt, sem Lizzie vann sér
inn. Þessvegna höfðu þau fengið þá hug-
mynd að sækja um húsvarðarstarfið, því
að þá gátu þau alltaf lagt hluta af launum
til hliðar. Þetta hafði verið ætlun þeirra,
en þegar hann hafði aðeins kvöldin til
sinna ráða og var þá þreyttur og illa upp-
lagður, þá hafði allt farið forgörðum.
Aukalaunin höfðu því verið lítilfjörleg.
Hann sá það sjálfur, að allur innblástur
og þróttur mundi smátt og smátt hverfa
og hann yrði vinnuþræll eftir því sem
tímar liðu.
Og nú var það þetta leikrit. Hann leit
upp og horfði á Lizzie, sem sat yfir
sokkum með stórum götum. Hún vann
mikið litla konan hans, engin hugsaði um
það, sem hún hafði ætlað sér. Hann stóð
á fætur og gekk yfir til fiennar.
„Hvað er nú að, Lizzie mín. Þú ert að
gráta.“
■ „Nei, nei, ég er aðeins dálítið þreytt.“
Hann faðmaði hana að sér.
„Litla stúlkan mín, litla stúlkan mín,
Lífið er enginn leikur.“
Hann rétti úr sér og sagði glaðlega.
„Komdu nú með mér í pósthúsið. Ég ætla
að senda handritið í kvöld, þá verður það
komið til Kaupmannahafnar á morgun.“
Lizzie hló. „Svo les leikhússtjórinn það
strax og verður mjög hrifinn, hann sér
strax, að þetta er afbragðsleikrit og sendir
síðan strax skeyti, um að það hafi verið
tekið og þá er takmarkinu náð.“
Karl hristi höfuðið.
,Ég hef alls enga von um, að það verði
tekið, en inni í mér er rödd, sem aldrei
er hægt að þagga niður, hversu mikið
mótlæti sem égyverð fyrir, þessvegna
hlýði ég henni, þegar hún segir, að ég
eigi að reyna aftur. Jack London var lika
einu sinni húsvörður, áður en hann náði
takmarkinu, það er alltaf huggun í því.“
„Nei, góði minn. Hann var ekki hús-
vörður, heldur hjálparmaður hjá húsverði
svo að þú ert miklu hærra settur,“ sagði
Lizzie, sem fór fram í ganginn til að sækja
kápuna sína. „Hvað heitir svo leikritið,
þú hefur ekki enn sagt mér það?“
„Rithöfundur — húsvörður“, sagði Karl
lágt, eins og hann vildi ekki, að það
heyrðist, en Lizzie sagði glettnislega.
„Ert það þú eða Jack London, sem leikur
aðalhlutverkið ?“
„Flýtum okkur af stað, annars vakna
börnin,“ sagði Karl og Lizzie fylgdi
honum án athugasemda.
Þegar þau komu út var tunglið komið
upp, stórt, kringlótt, geislandi og svo
þungt að það var eins og það mundi detta
niður fyrir framan þau, og brosti til
þeirra. Þegar þau höfðu sett bréfið í
kassann fóru þau aðra leið heim meðfram
firðinum, það var svo fallegt þar og frið-
sælt, að þau gleymdu skólanum og strit-
inu þar, sem alltaf lá þungt á þeim.
Þau gengu þögul og leiddust. Úti á
firðinum voru margir fiskibátar á veiðum,
þó að ekki væri hlýtt í veðri þetta október-
kvöld, Þau fundu bæði, þegar þau gengu
þarna, að það var eitthvað, sem hafði
þau á valdi sínu, og þau vildu ekki losa
sig við það. Þau vissu, að guð var með
þeim og vonir kviknuðu aftur með þeim.
Nokkrum mánuðum síðar eftir skóla-
tíma, stóð Lizzie í einni kennslustofunni
og var að ljúka við að þurrka gluggana,
þegar hún sá póstþjóninn koma inn í
skólagarðinn. Það var alltaf eitthvað
hátíðlegt við komu póstþjónsins, einkum
þegar hann kom með rauð bréf, og Lizzie
fylgdi honum með augunum, þegar hann
gekk inn í garðinn. Það gæti verið, að
hann kæmi með skemmtilegt bréf til
þeirra. Hann fór framhjá skólastjóra-
íbúðinni og gekk í áttina að þeirra íbúð,
þegar hann rakst á húsvörðinn, sem var
með vatnsfötur í báðum höndum.
Lizzie sá hann afhenda bréfið og fara,
en maðurinn hennar hafði sett föturnar
Framh. á bls. 14.