Vikan - 25.11.1948, Blaðsíða 7

VIKAN, nr. 48, 1948
7
íslendingasagnaútgáfan
Framhald af forsíðu.
Það þarf ekki að eyða mörgum orðum að
því, hvers virði Islendingasögurnar hafa verið
og eru þjóðinni, meginþorra allra Islendinga
hlýtur að vera það meira eða minna ljóst. Um
hitt hefur stundum verið efast á síðari tímum,
að æska landsins læsi yfirleitt þessar dýrmætu
bókmenntir okkar. En hvað sem hæft er í þeirri
fuliyrðingu, þá er það víst, að ódýrar og vand-
aðar útgáfur Islendingasagna eru ákaflega vel
fallnar til þess að kenna almenningi að lesa og
meta þessa fjársjóði.
Fyrstu sex bindi Islendingasagnaútgáfunnar
komu út í nóvember 1946 og hin síðari sex í
maí 1947. Utgáfunni var forkunnar vel tekið,
enda er það ekki að furða, því að verðið var
afarlágt, aðeins kr. 423,50 (innbundið), miðað
við þrettán bindi, því að Nafnaskráin fylgir með
í kaupunum, en verið er nú að leggja síðustu
hönd á hana og verður það afarmerkileg við-
bót við sagnasafnið sjálft. Um mánaðamótin
október-nóvember hætti áskriftarverðið að gilda
og nú er verðið á þessum þrettán bindum kr.
520 (innbundið) og eru það ódýr kaup á sliku
ágætissafni. Það hefur t. d. selzt svo mikið út
um sveitirnar, að í sumum byggðarlögum er
þessi sagnarflokkur svo að segja á hverjum bæ.
En Islendingasagnaútgáfan ætlar ékki að
láta staðar numið við þetta. Nú er að koma
út nýr flokkur úrvalsrita: 1 honum verða
Biskupa sögur hinar eldri, Sturlunga og Ann-
álar, ásamt nafnaskrá. Þessi flokkur verður sjö
bindi, um 30 arkir hvert og verð allra bindanna
í skinnbandi kr. 300,00. Guðni magister Jónsson
annast og um útgáfu þessa sagnaflokks.
1 undirbúningi eru Eddurnar báðar, Fornaldar-
sögur Norðurlanda, Þiðriks saga konungs af
Bern og ef til vill fleiri rit, sem verða í þeim
flokki.
1 setningu eru og 3—4 bindi af riddarasög-
um, sem Bjarni cand. mag. Vilhjálmsson sér
um útgáfu á.
Guðni magister Jónsson hefur þegar unnið
mikið fræðimannsstarf, ásamt öðrum störfum,
þótt ekki sé hann orðinn gamall, og skulu hér
talin nokkur rit hans: Bergsætt, Minningar-
rit Flensborgarskólans, Forn-íslenzk lestrarbók,
Registur við Þjóðsögur Jóns Árnasonar. Eim-
skipafélag Islands, 25 ára afmælisrit, Islenzkir
sagnaþættir og þjóðsögur I—VII, Ættartala
Steindórs Gunnarssonar og systkina hans, Frá-
sagnir um Einar Benediktsson. Auk þess eru
eftir hann margar ritgerðir í Skírni og Blöndu,
einkum um íslenzka ættfræði, íslenzkan kveð-
skap, sannfræði íslenzkra þjóðsagna, Landnámu
og Njáls sögu, Gauk Trandilsson o. fl. Hann sá
og um útgáfu á ritum félagsins Ingólfur: Land-
nám Ingólfs og Þætti úr sögu Reykjavíkur.
Sagan af Þuríði formanni og Kambsránsmönn-
um, og Austantórur I—II eru og bækur, sem
hann hefur annazt útgáfu á. Ritstjóri Blöndu
hefur hann verið siðan 1940. Og síðast en ekki
sízt hefur hann séð um útgáfu á mörgum ís-
lendingasögum, fyrir Fornritaútgáfuna og fleiri.
Guðni hefur einnig þýtt nokkrar bækur.
Guðni er tvíkvæntur. Fyrri kona hans var
Jónína Margrét Pálsdóttir, útvegsbónda í Nesi
í Selvogi Grímssonar, hún andaðist 1936. Síðari
kona hans er Sigríður Hjördís, Einarsdóttir,
bónda í Miðdal í Mosfelissveit Guðmundssonar.
Á miðvikudögum klukkan átta -
Framhald af bls. Ij
stór og ljósblá augu og húð hennar var
rósrjóð. Hún var ensk. „Þetta er konan
mín, Madame Lafitte,“ sagði hann og ég
sá óðara að þau voru ástfangin af hvort
öðru. Augnaráð hans, þegar hann horfði á
hana, minnti mig á veslings Jules minn,
þegar ég var ung og fögur!“ Madame
Lafitte andvarpaði. „Það er þungbært að
vera kona, herra minn, og finna á hverju
ári nýjar hrukkur og grá hár.“ Hún horfði
niður á sig. „Já, ellin hlífir engum.“
Anatole sló fingrunum óþolinmóðlega
í borðið. „En hvað varð svo um ensku
konuna?“ spurði hann.
„Ó, það var sorgarsaga, herra minn. 1
hvert sinn sem hann var heima í leyf-
unum kom hann hingað með fögru konuna
sína og snæddi kvöldverð. Hann bað ætíð
um bezta matinn — dýrustu vínin og dúk-
urinn og þerrurnar heimtaði hann að
væri tandurhreinar."
Anatole varð ósjálfrátt litið niður á
miður hreinan dúkinn á borðinu.
„Silfurborðbúnaðurinn átti að vera
fágaður og blómin fögur. í tvö eða þrjú
ár — ég man það ekki með vissu — kom
hann ætíð þegar hann gat þann tuttugasta
og fyrsta marz, en þá var afmælisdagur
hennar. En dag einn . . .“ Það blikuðu
allt í einu tár í augum Madame Lafitte,
„kom hann einn! Hann var svo hryggur
og örvæntingarfullur að mér varð að
orði: „Hvað hefur komið fyrir — hefur
herrann orðið fyrir missi?“
„Ó, Madame Lafitte,“ svaraði hann og
andlit hans var svo þjáningarfullt og föit.,
að það var eins og hann hefði ekki fest
blund í margar vikur. „Ó, konan mín — er
dáin!“ „Dáin?“ spurði ég.
„Hún dó í síðustu viku,“ sagði hann
kyrrlátlega.
Hvað átti ég að segja? Eg var eins
og máttvana við þessa frétt. Ég gat ekkert
annað en þagað . . .
„1 næstu viku,“ hélt hann áfram með
óbreyttri rödd, „er afmælisdagur hennar
og ég ætla að biðja yður að taka frá
fyrir mig tveggja manna borð eins og
venjulega. Blómin eiga að vera hvítar
rósir. Ég kem á sama tíma klukkan átta.
Má ég treysta því, Madame Lafitte, að
allt verði eins og það á að vera.“
Ég starði skilningslaus á hann og hélt
eins og þér, að maðurinn væri geggjaður.
Hann horfði á mig. „Ö, þér haldið
kannske að ég sé brjálaður? En það er
ég ekki. Það er langt síðan að við á-
kváðum, að ef annað okkar dæi, skyldum
við hittast á afmælisdegi hennar. Við
héldum bæði að ég myndi falla í styrjöld-
inni í Frakklandi, en þetta kom okkur
ekki til hugar,“ hann huldi augu sín
svona“ og Madame Lafitte sperrti feita
Framh. á bls. 14.
Bækur
Furður Fraliklands eftir Guðbrand
Jónsson. Skemmtilegar frásagnir
af minjum og menningu Frakk-
lands og ferðum höf. þar. Þar er
m. a. sagt ýtarlega frá lækninga-
undrunum í Lourdes.
Minningar Guðrúnar Borgfjörð. —
Yndislegar frásagnir af Reykjavík-
urlífinu í gamla daga og störfum
og hugðarefnum kvenþjóðarinnar.
Vísnabókin. Vísurnar valdi próf. Sí-
mon Jóh. Ágústsson. Myndir eftir
Halldór Pétursson. Þetta er bók
allra íslenzkra barna.
Sjálfsævisaga síra Þorsteins Péturs-
sonar á StaðarbaJkka, 18. aldar ævi-
saga, áður óprentuð. Mjög fróðleg
bók og gagnmerk menningarlýsing
aldarinnar. Kjörin gjafabók til allra
þeirra, er unna þjóðlegum fróðleik.
Fornir dansar. Teikningar eftir Jó-
hann Briem. Um útgáfu sá Ólafur
Briem. Sérstæður og skemmtileg-
ur þáttur íslenzkra bókmennta. —
Útgáfan er ein hin fegursta, er
hér hefir verið gjörð.
Athöfn og uppeldi eftir Mattliias Jón-
asson. Vönduð fræðibók um vanda-
samt efni, er alla foreldra varðar.
Mannþekking eftir Símon Jóh.
Ágústsson. — Höfundur gjörir hér
grein fyrir hagnýtum niðurstöðum
sálvísindanna. Þetta er sjálfsagt
allra vinsælasta fræðibókin, sem
komið hefir út á síðustu árum.
í djörfum Ieik eftir Þorstein Jóseps-
son. — Þættir um íþróttamenn og
Olympíukeppendur.
Þeir fundu lönd og leiðir eftir Loft
Guðmundsson. Frásagnir um landa-
fundi og svaðilfarir. Fróðleg og
skemmtileg bók.
Sonur gullsmiðsins á Bessastöðum.
Hin sígildu bréf húsfreyjunnar og
margt annarra bréfa, er snerta
hinn óráðna og ævintýralega æsku-
feril Gríms Thomsen. Utgáfuna
annaðist Finnur Sigmundsson og
hefir leyst hana af hendi á nýstár-
legan og merkilegan hátt.
Játningar. — 13 þjóðkunnir höfund-
ar ræða hér lífsskoðun sína og ráð-
gátur tilverunnar. — Bók handa
hugsandi lesendum.
D Hlaðbúð