Menntamál - 01.01.1925, Blaðsíða 7

MENTAMÁL
53
atta mynd af einstáklingunum, sjáum vjer skýrt, aö hugmynd-
irnar stjórna heiminum aS eins óbeinlínis, og meö þvi aö styöj-
ast viö tilfinningarnar. „Þaö er rjettara," segir Michelet, „aö
telja aldur hugsjónanna frá þeirri stundu, er þær ná fullum
þroska viö yl tilfinninganna í brjósti almennings, en aö telja
hann frá því fyrst var orðum að þeim komiö.“
Tilfinningarnar eru fyrirferðarmiklar, þungar i vöfum
og lengi aö vakna. Þær eru lengi að korna og lengi
aö fara. Þær eru líkastar flóði og fjöru. Þess á milli er
sálin eins og ládauður sjór. Hugmyndirnar halda sjer, meö-
an alda tilfinninganna rís og fellur, og geta fært sjer i nyt
jjessa öldulireyfing. Þegar tilfinningin fellur aö, ber oss
að nota tækifærið og setja niður bátinn. „Oss ber að nota
hagstæðar tilfinniiigar til að taka fastar ákvarðanir, eins og
væru þær guðs boð“, segir Leibnitz. Látum oss hiklaust taka
hagstæðar tilfinningar í vora þjónustu. Ef það er eins og veik-
um vilja vorum sje rekinn löðrungur, þegar vjer frjettum af
gengi íjelaga vorra, — taktu þjer þá verk i hönd! Nú þegar!
Látum oss þá koma af verkinu j)ví arna, sem hefir legið á
oss eins og mara, af því vjer gátum hvorki hafist handa nje
slegið huganum af því. Ef helgi og tign vinnunnar hefir grip-
iö oss i dag við lestur góðrar bókar, — verum þá handfljótir!
Vjer eigum að hagnýta góðu stundirnar, til að skapa oss
fastar venjur. Þegar tilfinningin fjarar svo aftur, skilur hún
eftir ágætan reka, föst áform og aukna vinnulöngun.
Menn munu og sjá, hversu sönn eru þessi orð úr Imitatio
Christi: „Qui amat, non laborat“, — þeim, sem elskar, er okið
Ijett. Menn munu sjá, hvernig móðurástin getur virt að vett-
ugi heiður og föðurlandsást; bara hann fái að halda lífi! Þó
liann eigi að lifa við skömm, Ijara hann haldi lifinu! En vjer
munum einnig brennandi ættjarðarást Cornelíu, sem er dæmi
þess, að tilfinningar, sem þroskuð hugsun hefir vakið, geta
jafnvel sigrast á hinum sterkustu eðlishvötum. Dæmi Cornelíu
er oss heilagt, því það sannar oss það, að kleift er að uppræta
hinar sterkustu eðlishvatir. En með líku skal líkt út drífa.