Menntamál - 01.01.1925, Blaðsíða 8

54
MENTAMÁL
Það þarf sterkar tilfinningar þroskaös manns, til aö vinna
bug á e'ölishvötunum.
VI. Ytri siðir.
Þaö er alment lögmál, aö tvö fyrirbrigöi, sem vön eru aö
fylgjast aö, hafi tilhneygingu til að vekja hvort annað. Það
cr vegna þessa lögmáls, að hinir vitrustu sálfræöingar, sem
fengist hafa viö að fóstra tilfinningarnar, svo sem lgnatius
Loyola og Pascal, hafa lagt á þau ráö aö iðka ytri guösþjón-
ustusiði, til að vekja tilsvarandi trúartilfinningar. Eins og kunn-
ugt er, getur látbragð dáleiddra manna vakið tilsvarandi til-
finningar. Burke gat þess, að hann hafi oft veitt þvi eftirtekt,
hvernig reiðin vaknaði í sál hans, um leið og hann gerði til-
svarandi hreyfingar. Hundar, börn og jafnvel fullvaxnir menn
berjast oftlega siðast af heift, þó byrjað hafi verið i leik.
Hlátur og grátur eru smitandi. Þunglyndur maður leggur
haft á gleði annara. Kínverskir kurteisissiðir, sem mest beinast
að því að glæða lotninguna, eiga rót sína að rekja til Konfús-
íusar, sem mun hafa haft líka skoðun og Loyola um það, að
látbragðið veki tilfinningarnar. Helgisiðir kaþólsku kirkjunn-
ar voru bygðir á mikilli mannþekkingu, og jafnvel trúleysingj-
ar verða fyrir áhrifum af þeim. Það getur ekki hjá því farið,
að lotning grípi alla trúhneigða menn, þegar söfnuðurinn krýp-
ur á knje í djúpri þögn að sálmasöngnum loknum. Er ekki eins
og það ljetti af okkur fargi, þegar ljettlyndur kunningi heim-
sækir okkur, þegar oss er þungt i skapi ? Þess gerist ekki þörf,
að telja fleiri dæmi. Leitið, og þjer munuð finna eins mörg
og verkast vill.
Á þennan hátt getum vjer ]ió ekki vakið aðrar tilfinningar
en þær, sem þegar leynast með oss. Vjer vekjum, en kveikjum
þær ekki. Tilfinningar, sem vakna með þessu móti, eru jafnan
veikburða. Slíkt ytra látæöi, sem slær inn, er að eins hjálpar-
meðal. Það leggur tilfinningunum sama lið og skriftin hugsun-
inni. Það getur veitt oss öfluga hjálp til að halda athyglinni