Menntamál - 01.01.1925, Blaðsíða 14

6o
MENTAMÁL
Uppeldi og agi eru náskyld hugtök, og er þó í ööru orSinu
áherslan á þroskanum, en i hinu á aðhaldinu. En í því tvennu
eru allar skyldur foreldra og kennara fólgnar, að hlynna aö
þroska barnanna og a'ð beina hæfileikum þeirra á rjettar braut-
ir, en sá agi er bestur, sem vekur þá tilfinning, að honum sje
ekki beitt til að láta kenna á valdi sínu, heldur í þjónustu
þess rjettlætis, sem foreldrar, börn og kennarar verða öll
jafnt að lúta.
Úr ræðum Tegnérs.
Tcgner cr kunnur af skáldskap sínum, en liitt vita færri lijcr á landi,
að hann var einhver hinn sniallasti uppeldisfræðingur Svia. Eftir að
hann varð biskup, hjelt hann á ári hverju ræður við skólauppsagnir, og
eru þær ræour meistaraverk. Eru hjer birtir nokkrir kaflar úr þeim, sem
varða oss ekki síður en það, sem nú er ritað, þó að þeir sjeu samdir
fyrir hundrað árum.
Sagan.
Æfintýráþrá og ást á sögum er eitt einkenni æskuár-
anna. Vjer munum öll hversu hugfangin vjer voruin af æfin-
týrum. Sömu ánægju hafa börn af sógu þjóða, sem eru á
ungum aldri. Það tímabil sögunnar er með riddarablæ. Þá
þroskast þjóðirnar, þá eru hetjurnar uppi, og oftlega nær þá
smekkurinn miklum þroska. Hjá ITelle’num yrkir Hómer
skáld-sögu, en Ilerodot skrifar sauna sögu. Annar þeirra er
faðir hetjuljóða, en hinn sagnaritunarinnar. Sagnirnar eru sá
þáttur sögunnar, sem börnin skilja. Þvínæst Jtroskast skiln-
ingurinn á æfisögunum, sem eru ekki eins æfintýralegar en
með sterkum veruleikablæ. Þarnæst kemur skilningur á sögu
ríkjanna að fornu og nýju. Kenslubækur í sögu skal rita með
tilliti lil þessara sanninda. Þurrar konungaættartölur, sem
miklast af fróðleiksgildi sínu, og eru þó ekki annað en fæð-