Heima er bezt - 01.02.1957, Síða 14

á árangri svo áberandi, að þetta getur ekki skýrt hann
til fullnustu. Skýringarinnar er lengra að leita.
Einn ágætasti þjálfari Svía, A. W. Kreigsman, er lézt
1947 — hann þjálfaði m. a. Jón Kaldal — lét oftar en
einu sinni í Ijós þá skoðun, að beztu íþróttamennimir
væru ekki af ættum borgarbúa, heldur miklu fremur
komnir af fólki, sem lengi hefði lifað heilbrigðu úti-
lífi við strit og erfiði og unnið sér daglegt brauð í
sveita síns andlits. Hann byggði þessa skoðun á víð-
tækri reynslu og eftirtekt í æfistarfi sínu. Þegar þess
er gætt, að flestir íslendingar eru niðjar hraustra for-
feðra, er lifðu einföldu og hollu útilífi fram til síðustu
kynslóða og urðu að berjast fyrir tilvera sinni í hrjóstr-
ugu landi gegn stórbrotnum og fjandsamlegum nátt-
úruöflum, kynslóð fram af kynslóð, er óskiljanlegt ann-
að en að þær aðstæður hafi haft sín áhrif á þjóðina
og skapað henni baráttuþrótt, jafnframt því sem veikl-
aðri hluti hennar laut í lægra haldi og leið undir lok.
Það hefur að vísu verið dregið í efa af vísindunum,
að áunnir eiginleikar einstaklingsins gætu orðið arf-
gengir, en þegar kynslóð fram af kynslóð þróar með
sér sömu eiginleika af því að þeir eru nauðsynlegir til-
veru hennar, er næsta ótrúlegt annað en að þróunin
gangi að erfðum. Enda hefur slík þróun komið í Ijós
meðal sumra náttúruþjóða, eins og til dæmis hjá há-
fjalla-Indíánum í Andesfjöllunum, sem hafa mildu
stærri brjóstkassa en menn almennt. Vegna hins súr-
efnissnauða háfjallalofts er þetta lífsskilyrði, til þess
að líkaminn fái nægilegt súrefni. Eins hafa Ástralíu-
blámenn þróað með sér sérhæfileika, er gera þá færari
um að afla sér lífsviðurværis í hinum miklu hrjóstrum
þarlendis. Þeir eru svo slóðvissir, að enginn hvítur mað-
ur kemst í námunda við þá í að rekja spor ýmissa dýra.
Þessi sérhæfni þeirra er svo yfirskilvitleg, að óhugsan-
legt er að hún sé eingöngu áunnin. Náttúra landsins
hefur þróað þennan hæfileika hjá kynstofninum og gert
hann arfgengan, af því að hann var nauðsynlegur vegna
tilveru einstaklinga og stofnsins í heild. Mætti nefna
fleiri dæmi þessu til stuðnings.
Hinn frægi brezki lífeðlisfræðingur Julian H. Huxley,
er heimsótti ísland 1949, lét brezk blöð hafa það eftir
sér eftir heimkomuna, að hann teldi landfræðilega legu
íslands slíka, að það væri á takmörkum hins byggi-
lega heims, að því er snerti möguleika til sköpunar og
viðhalds nútíma-menningarlífs. Hann lét um leið í ljós
aðdáun á því, hve mikill menningarbragur væri á lífi
íslendinga. Þegar þess er gætt, að þjóðin bjó öldum
saman við miklu andstæðari náttúruöfl en þau er vís-
indamaðurinn kynntist við komu sína hingað og það
ennfremur athugað, að þjóðin hafði enga tæknilega
menntun fram að allra síðustu tímum og þekkti aðeins
hin frumstæðustu tæki til að létta strit sitt, er það ber-
sýnilegt, að einstaklingurinn, kynslóð fram af kynslóð,
átti tilveru sína og lífsafkomu að mestu undir hreysti
sinni og líkamsatgervi. Enda voru afl og hreysti mest
dáðu eiginleikar hvers manns. Þessar aðstæður sköp-
uðu hrausta og harðfenga, þolna og þrekmikla þjóð,
menn sem kunnu að leggja að sér, ef því var að skipta.
Þegar 60 m eru eftir i úrslitakepþninni í 800 m hlaupinu,
fer Tom Courtney, U.S.A. (til vinstri) að þokast fram úr
Derek Johnson, Engl., en um leið er Audun Boysen, Noregi,
(til heegri), að fara fram úr Arnie Sowell, U.S.A.
Og er það ekki innsta eðli þróunarlögmálsins, hin dá-
samlegasta opinberun skaparans í hverri lifandi vcru,
að þeir eiginleikar, sem nauðsynlegastir eru til viðhalds.
stofnsins þróast óendanlega hjá einstaklingnum, innan
þeirra takmarka, sem tegundinni er áskapað, meðan hútt
er til og þarf þeirra við? íslenzkir íþróttamenn búa
enn að þeim eiginleikum, sem hin harða lífsbarátta
fyrri kynslóða hefur mótað í stofninn. Hvað endist
sá arfur lengi? Það er önnur saga. Vilhjálmur vann sitt
glæsilega afrek af því að hann var sannur niðji íslands
og íslenzkrar náttúru.
Með þrístökkskeppninni var þátttöku íslendinga {
Ólympíuleikunum lokið. Er óhætt að segja, að hún hafi
gengið giftusamlegá að þessu sinni, því eins og Norð-
menn, vinir okkar og frændur sögðu, mun þess vart
dæmi í sögu Ólympíuleikanna, að helmingur flokks
nokkurs lands hafi unnið silfurverðlaun leikanna!
Heimför okkar frá Melbourne hófst sunnud. 2. des.
kl. 4 e. h. Við vorum fyrsta þjóðin, sem fór alfarin úr
Ólympíuþorpinu. Flugum við fyrst þvert norðvestur
yfir Ástralíu til Darwin á norðurströndinni. Þaðan til
Bangkok í Tailandi (Síam). Þaðan til Karachi í Pakist-
an. Þaðan til Abadan í Iran. Þaðan til Piræus, Róm,
Kaupmannahafnar og Stokkhólms, og komum þangað
að kvöldi 5. des. (Þeir Hilmar og Vilhjálmur fóru til
Stokkhólms; ég varð eftir í Kaupmannahöfn, og komu
þeir þangað aftur tveim dögum síðar). Heim til Reykja-
víkur fórum við í boði Flugfélags íslands með „Sól-
faxa“, sunnudaginn 9. des., og fengum hinar ágætustu
móttökur.
Mun Ólympíufarar þessarar lengi minnzt, bæði fyrir
það að þetta er í fyrsta sinn, sem íslendingur vinnur
Ólympíuverðlaun, svo og fyrir það, hve langt var farið.
Og hins frækilega stökks Vilhjálms mun eins lengi
minnzt í íþróttasögu íslendinga og stökks Skarphéð-
ins á Markarfljóti eða Flosa yfir Flosagjá forðum daga.
58 Heima er bezt