Heima er bezt - 01.03.1958, Qupperneq 6

Tvö I)iéf
frá Bertel E. Ó. Porleifssyni til Ólafar á Hlöáum
Síðastliðið ár átti skáldið Bertel E. Ó. Þorleifsson ald-
arafmæli (f. 3. des. 1857). Snæbjörn Jónsson minntist
hans fagurlega með útgáfu dálítils kvers, er flutti nokk-
ur kvæði eftir Bertel, ritgerð hans um Henrik Ibsen, og
síðast en ekki sízt mjög vel skrifaða og hlýlega grein
um hann eftir Snæbjörn, þar sem skáldinu og mannin-
um er lýst af samúð og skilningi. Þá var Bertels einnig
getið í grein í blaðinu Akranesi og bókinni 1001 nótt
Reykjavíkur.
Við lestur kvers Snæbjarnar rifjaðist upp yfir mér,
að í bréfasafni Ólafar frá Hlöðum, sem er í mínum
vörzlum, voru tvö bréf frá Bertel. Þessi brjef birti ég
nú hér að öllu eins og bréfritarinn hefur frá þeim
gengið.
Tvennt virðist mér bréf þessi sýna Ijóslega. í fyrsta
lagi hina leikandi léttu hagmælsku höfundarins. Kvæð-
in, sem í bréfunum eru, eru vissulega ort samtímis því
að þau eru skrifuð; höfundurinn lætur þar í Ijós hugs-
anir sínar í bundnu máli jafngreiðlega og aðrir í ó-
bundnu. Og í öðru lagi þykir mér, sem þarna komi
greinilega fram, að undir hinu ytra borði glaðværðar
og glæsimennsku hafi hann borið þungan trega, og
þjáðst af vinleysi og einstæðingsskap. Og skyldi ekki
sú þjáning hafa að síðustu ráðið örlögum hans.
Um fólk það, sem getið er í bréfunum, kann ég fátt
eitt að segja. Sigríður mun vera Sigríður Helgadóttir,
ráðskona á Friðriksspítala, vinkona Bertels. Hjá henni
átti Ólöf athvarf ár það, sem hún dvaldist í Kaupmanna-
höfn, og áttu þær bréfaskipti saman um hríð eftir það.
Man ég, að ég sá margt bréfa frá Sigríði hjá Ólöfu. En
öll voru þau bréf glötuð, þegar bréfasafnið komst í mín-
ar hendur. Ef til vill hefur Ólöf eyðilagt þau sakir ein-
hverra einkamála, sem í þeim hafa verið. Er skaði, að
bréf þessi skuli hafa glatazt, því að Sigríður hefur verið
merkiskona, sem fátt er kunnugt um. Sigurður kynni að
hafa verið Sigurður L. Jónsson, en af áðurnefndri rit-
gerð Snæbjarnar kemur fram, að góð kynni hafa verið
með þeim Bertel.
Fleira er ekki ástæða til að taka fram um bréf þessi.
Ég vona, að þau bæti einum drætti í mynd hins geð-
þekka gáfumanns, sem svo allt of fátt er kunnugt um,
en var einn þeirra manna, sem boðaði nýjan tíma í ís-
lenzkum bókmenntum á síðastliðinni öld, og hefur ekk-
ert eftir sig látið annað en það, sem fagurt er og geð-
þekkt. St. Std.
Kaupmannahöfn 8/10 [ 18]83.
Ólöf, heiðraða Ijósmóðir.
Jeg hripa yður þessar fáu línur að eins í þeirri von
að mjór verði mikils vísir. Þjer eruð jafnan í brjefum
til Sigríðar, að því er hún segir, að „rukka“ mig um
vísurnar, sem jeg orti til yðar þegar þér fóruð, en þjer
aldrei fenguð. Jeg hef aldrei skrifað þær annarsstaðar
en á brjefkortið og satt að segja man þær ekki, þótt
skömm sje frá að segja, voru víst lífilfj örlegar, ekkert
við þær, nema að þær voru vel meintar. Og þó þykir
mér illt að hafa gleymt þeim, jeg man að það var eitt-
hvað gott í annari og þriðju vísunni, kvæðið byrjaði
einstaklega skikkanlega.
Bárur beri yður
um breiðan íslands sjó,
verði á skipi skriður,
unz skína lítið snjó.
Svo man jeg ekki, það var einhvur1) ósk um að alt
yrði eins hreint fyrir yður heima eins og hin fyrsta
landsýn, eins og fossarnir kvæðu yður gamalkunnugt
vinalag, eins yrði mál mannanna minningamál og vin-
legt og þýtt o. s. frv.
Eins og þjer sjáið fallegar óskir þ. e. augnabliksóskir,
sem alltaf eru einlægastar en eiga sjer skemmstan aldur.
Við Sigurður söknuðum yðar stórlega, við höfum
aldrei náð í aðra eins manneskju að kíta við, Sigríður
er reyndar góð en öðru vísi, hún er svo mikill karakter,
sem jeg efast ekki um að þjer sjeuð, að maður er altaf
hræddur við, af því að maður finnur þungann í fljót-
inu, að stemma svo á að ósi að hún brjóti alla stíflugarða.
Jeg get ekkert sagt yður í frjettum, jeg hef ekki svo
mikið sem talað við Emelíu Jensen ennþá, en það er ekki
öll nótt úti enn, annars líður mér við þetta gamla. Jeg
er fluttur út af Garði, geng á spítalann og vonast eftir
að komast á Stofnunina, les dálítið meira en áður og er
meira fyrir mig einn, og eins og vant er vinalaus.
En þótt einn sje og vinlaus jeg uni mjer vel,
jeg yrki og þá er jeg kátur,
1) óskýrt í hdr., einhvur sýnist skrifað ofan i eitthvað.
80 Heima er bezt