Heima er bezt - 01.03.1958, Side 17

kipast veáur í Iofti
Eftir Lú&v. R. Kemp
sökum þess, að hagleysur voru, og var því fé, víðast
hvar mestallan veturinn á gjöf. Engin sérstök mann-
dráps- eða fjárdrápshríð var því þennan vetur.
Veturinn 1914 til 1915 var alls ekki harður hér, en
stórhríðar komu nokkrar, sem ekki gerðu tilfinnanlegt
tjón. Hagar voru ágætir allan veturinn, enda bjargaði
það bændum hér, því að sumarið 1914 var hið alversta
sumar, sem komið hefir á þessum parti Norðurlands,
síðan ég kom hingað.
Veturinn 1915 til 1916 er sá mesti snjóavetur, sem
komið hefur á milli Héraðsvatna og Blöndu, síðan ég
kom hingað. — Þá voru að eins þrír dagar hríðarlausir
á þorranum, og fjórir á einumánuðinum. — Stillur voru
alla góuna, en hagskarpt og haglaust víðast hvar, þótt
þriggja daga hláka kæmi um góubyrjun. Áttum var svo
háttað þennan vetur, að frá því miðvikudaginn fyrir
þorra, að byrjaði að snjóa, og allan þorrann út, var vest-
an og útnorðanátt, og því alt af hægur hér. — Eins og
nærri má geta, var færið orðið í þorralok eindæma
bölvað. Meira að segja gögnuðu skíði lítt, þar sem þau
sukku svo djúpt í lausamjöllina. Einmánuðinn allan og
fyrsu sumarvikurnar var austan og norðaustanátt,
hvassviðri tíð og fannkoma einhverntíma á sólarhringn-
um. — Föstudaginn í fimmtu viku sumars komu fyrstu
rigningadroparnir, þá hægur á landsunnan. Hafði þá
ekki komið rigningardropi úr lofti síðan þriðja góudag.
Margra stórhríða minnist ég frá þessum vetri, en
engra, er skaða gerðu á fé í mínu nágrenni. — Ein af
þessum hríðum var þó talsvert söguleg fyrir mig, og
skal nú skýra frá, á hvern hátt það var. — Stúlka utan
af Skaga, hafði verið hjá okkur um tíma, en skyldi
nú halda heimleiðis. Ég ætlaði að fylgja henni út í
Laxárdalinn, að Hafragili. Morgun þann, er við hugðum
til ferðarinnar, var að vísu hríðarlaust, en eindæma ljótt
veðurútlit. Upp úr hádegi lögðum við upp í ferðina.
Okkur fylgdi grár hundur, sem Kolur hét. Þegar við
vorum komin tæpt miðja leið, skellti saman í ofsa norð-
anhríð, með frosti og fannkomu. — Seint sóttist ferðin,
en kvenmanninum kom ég í hús á Hafragili. Var þá
farið að rökkva. Ekld vildi ég stanza þar, en mjólk
fékk ég að drekka. Héldum við Kolur nú heimleiðis,
þótt veðrið væri brjálað. Kolur var afar loðinn og
kunni því illa hríðum, því að það hlóðst svo mikill
snjór utan á belginn. — Laxáin fellur eftir gili alla leið
framan af Skálahnjúksdal og út fyrir Elafragilsbæ. Er
það sums staðar djúpt og varasamt í stórhríðum, mönn-
um og skepnum. Gil þetta vildi ég forðast, og hélt mig
frá því, þegar ég hugði mig kominn á hlið við það.
En ekki var ég nú samt vissari enn það, að allt í einu
sá ég í iljar Kols, er hann steyptist fram af hengju, er
sprakk um leið. Kallaði ég á hundinn og sigaði, en
heyrði hvorki né sá fyrir veðrinu. Varð ég því að
skreiðast ofan í gilið og leita að Kol. Eftir stutta leit
gaf hann hljóð frá sér, svo ég heyrði. Var hann þar
fastur í snjókrapi. Það var létt verk fyrir mig að bjarga
Kol, og nú var ferðinni haldið aftur heim að Hafra-
gili. Þar stanzaði ég í bæjardyrunum, á meðan Kolur
hressti sig á volgum hafragraut og mjólk. Allt gekk
vel heimleiðis fyrir okkur eftir þetta. Var þá komið
fram um háttatíma, en sama veðrið.
Á Ulugastöðum var þá staddur maður, sem Kristján
hét Sigurðsson frá Blönduósi. Var hann hætt kominn
í þessari hríð, og munaði minnstu að hann yrði úti.
Hann hafði gist á Þverá í Norðurárdal nóttina áður,
en erindi hans var að gera við Landsímalínuna alla leið
að Laxá. Um morguninn hafði hann farið frá Þverá
austur yfir Þverárfjall, að Laxá, og hugðist ná að Þverá
aftur um kvöldið. — Landsímalínan lá þá yfir Koluga-
fjalli og vestur Þverárfjall, tveggja til þriggja kílómetra
leið framan við Illugastað. Stuttu eftir að Kristján
sneri við hjá Laxánni, skellti saman. Hann hélt þó áfram
vestur um stund, en treysti sér ekki, vegna ófærðar og
veðurs, að ná vestur í Þverá. — Sneri því við og hugð-
ist taka Illugastaði, enda var það miklu styttra. Kristján
var dugmikill karl, en var þá orðinn roskinn maður
og ókunnur leiðinni frá landsímalínunni og út í Illuga-
staði. Hugðist hann því fylgja Laxárgilinu og gerði það.
Stutt fyrir sunnan Illugastaði gengur flatlendur tangi
að árgilinu, og hverfur því gilið þar á stuttum kafla.
Tangi þessi var þá óræktarmóar, en var allur orðinn að
túni og frjárhús byggð í honum, þegar ég fór þaðan.
í þennan tanga komst Kristján og var þar að sveima
aftur og fram, því hann fann ekki árgilið aftur. Um
þeta leyti var Júlíus ísleifsson fóstri minn að gefa fé
í syðsta húsinu á túninu. Hjá honum var hundur, en
þegar karl var að byrgja húsið, tók héppi til að gelta
suður eftir, hljóp smám saman suður, en kom aftur að
vörmu spori. Fóstra minn fór þá að gruna, að hundur-
inn vissi af einhverjum stutt frá, og leggur af stað, og
hundurinn með. Sigaði hann héppa og kallaði sjálfur.
Stuttu seinna bar þetta árangur, því þarna rakst hann á
Kristján, og héldu þeir samstundis heimleiðis. Hefði ég
verið heima þennan dag, myndi örugglega löngu búið
að gera öll útiverk. Kristján hefði því tvímælalaust legið
þarna úti um nóttina, og alls ekki lifað af óskemmdur,
roskinn maður, enda versta hríð daginn eftir. Nokkr-
um árum áður en ég kom í Illugastaði, hafði maður leg-
ið þarna úti í stórhríð. Lenti hanrt þarna í tanganum,
alveg eins og Kristján. Þetta var ungur maður, hörku-
duglegur, enda sakaði hann ekki.
Það var mikil mannaferð og hrossa þarna um og
yfir fjöllin á þessum árum, og eiginlega fram til 1923.
Heima er bezt 91