Heima er bezt - 01.10.1958, Síða 8

sjer skiljast að það sje alt náttúrlegt eingu síður enn
í daglega lífinu, og ef menn skilja það, því á maður
þá ekki að segja það? Auðvitað get jeg verið illa
undir bylinn búinn og farist í honum, enn hvurs sök
er það nema sjálfs mín?
Bölfunin er að menn hafa einga hugmynd um hvað
þeir vilja, ef menn gerðu sjer ljósa hugmynd um af
hvurju þettað saman stendur, sem þeir kalla sælu, er
það auður? er það maður eða kona? og hvurnig eiga
þatjg að vera? Á hann að vera stilltur, rólegur, dug-
legur, vel að sjer, fríður og hvumig fríður? Á hann
að vera ástríkur? hvað á hann að elska hjá mjer?
Þegar jeg hef spurt svona, þá hefur svarið oftast ver-
ið einhvur vitleysa, t. d. „hann á að elska mig af því
að jeg elska hann“, og annað þaðan af verra og vit-
lausara, þeir halda nefnilega að það sje hægt að taka
viðmót, umhyggju, trúfesti, umgeingni, gáfur (það
er að skilja andlega atgerfi til þess að stýra líkam-
legum hlutuin eða andlegum auði), geðslag, stiltleik,
prúðmensku og alt annað þettað halda þeir að megi
skilja við ástina, og svo megi dæma hana sjer á
parti, og gæta ekki að því, að hún er eins og mann-
gæðin og illmenskan, að hún kemur einmitt fram í
þessum hlutum öllum og er ekki til fyrir utan þá.
Ástin verður að koma í ljós til þess að jeg sjái hana,
hvurnig get jeg vitað að sá maður elski mig, sem alt-
af er síbölfaður og önugur? þar kemur viðmótið.
Svo ef menn hafa skilið að ástin er ekkert ósýnilegt
eða óskiljanlegt, þá er að velja sjer þá persónu, sem
maður veit að hefur þá kosti, sem ástin getur átt
heima í og jeg get haft ást á. Geri jeg ekki þettað,
þá má jeg kenna sjálfum mjer. Svona skil jeg ástina,
og sama má segja um vonina og trúna nema hvað þær
búa á alt öðrum jörðum, þó þær fari oft allar þrjár
sömu lángferðina og farist oft í sama óveðrinu, minsta
kosti 2 þær fyrstu.
Jeg er illur og gramur yfir öllum þeim helvítis
leirburði sem búið er að dýngja ofan á ástina, og
mjer er þeim mun verr við haugana sem betri menn
og vitrari hafa akað þeim saman, það er þeim að
kenna að megnið af öllum mínum æskuhugsunum er
mjer blindónýtt og til bölfunar. í stað þess að sýngja
eftir eigin hjarta og sál á þær nótur, sem heilbrigð
skynsemi gat kent mjer, þaug lög, sem dagleg reynsla
og mannlegt líf, bæði mitt og annara kendi mjer, í
stað þessa hef jeg lært með móðurmálinu að sýngja
þessi ómögulegu og rammsviknu lög þeirra, á þessar
rammfölsku nótur, sem þeir og einginn annar getur
nokkurntíma botnað í, og sem hefur spilt og eyðilagt
allan ótölulega grúa úngra sálna, sem á þær bækur
hafa lært og gert þær sjúkar og gefið þeim ramm-
skakka hugmynd um mannlegt líf og mannl. tilfinn-
íngar, og kent þeim að skoða það sem guðdómlegt
og yfirnáttúrlegt, sem er í rauninni ekki annað enn
óumflýjanlegar og eðlilegar fylgjur líkama þess sem
við höfum og hugsanaheims þess, sem við lifum í.
Mjer líður aldrei illa, mjer getur ekki liðið illa.
Jeg get orðið vondur og reiður við sjálfan mig og
heimsku rnína, og annað böl mætir mjer tæplega.
Peníngakröggur eru reyndar óþægilegar og gera
mjer oft lífið súrt, enn það er tæplega það sem þú
skilur við að líða illa í brjefi þínu. Enn það er nú
spursmálslaust mitt mesta böl, þar næst vildi jeg
gjarnan vera hraustari og þolnari við að lesa, og ef
jeg hefði þettað hvorttveggja, þá hefði jeg þá sælu,
sem þessi heimur getur veitt mjer forelöbig. Jeg er
óánægður með lífið yfir höfuð að tala, jeg er óá-
nægður yfir því hvað vitlausar hugmyndir menn
hafa um margt, og jeg er jafnóánægður yfir því á
hina síðuna hvað nauðalitla sælu þekkíngin hefur í
för með sjer. Mjer er hálfilla við alla þekkíngu og
allan lærdóm, enn vil þó ekki vera án hans. Mjer er
nauðailla við húmbúgið og hálfkákið í manneskjun-
um í kríngum mig, enn sje eingin ráð á til að ráða
bót á því. Sjálfur á jeg í sjálfum mjer ekkert böl til
að berjast við, jeg er fyrir laungu búinn að róta þar
til í hvurjum krók og kima, og veit hvað jeg gét
feingið og veit hvurs jeg verð að vera án og sætti
mig við hvorttveggja...
Bréfaskiptin halda enn áfram um nokkur ár, en síðan
hætta þau með öllu, og ekki var þráðurinn aftur tekinn
upp fyrr en nokkru eftir aldamót. Ólöf var þá að brjót-
ast í útgáfu ljóðasafns og leitaði til síns gamla vinar,
Þorsteins, um ráðleggingar og gagnrýni á ljóðunum. Þor-
steinn brást vel við og lagði mikla vinnu í að fá útgef-
anda að dálitlu ljóðasafni, sem hann byggi undir prent-
un, en allt kom fyrir ekki um það, en það er önnur saga.
Eftirfarandi bréfkafli er frá þeim bréfaskiptum.
Reykjavík 17. mars 1907.
Nú er jeg búinn að lesa öll ljóðin þín, Ólöf mín góð,
og þakka þjer kærlega fyrir skemtunina og sama mundi
Guðrún kona mín gera ef hún næði til þín. — Svo þakka
jeg þjer um leið fyrir alt gamalt líka. Jeg hef stundum
verið að hugsa um að skrifa þjer, en letin hefur altaf
unnið sigur. Þó var jeg búinn að byrja á brjefi, þegar
þú kallaðir á mig í fóninn og þótti mjer vænt um að
jeg var slóði þá, því jeg hafði gaman af þessum fáu
orðum, sem við töluðunt saman. Rómur þinn var eins
og ofurlítið ókennilegur á fyrstu orðunum, en svo
þekti jeg hann glögt.
Þetta var nú inngángurinn. Nú kem jeg að kvæðun-
um. í rauninni hefðirðu eingan mann þurft að láta lesa
þau til umsagnar. Þau mætti öll sómasamlega prenta,
hvert og eitt. Hitt er annað, ef þú hefðir aðeins hugsað
þjer að gefa út úrval, þá getur verið vandi að velja. Það
mundi fyrir minni tilfinníngu sem næst svara til þess,
sem jeg hef táknað með mjög gott, ágætt eða þaðan
af betra, og væri arkatal takmakað, þá mætti hafa þá
aðferð, en jeg teldi það stórskaða og skemd á kvæðun-
um, að skilja hitt alt frá, því þar yrði í rauninni höggv-
ið sundur en ekki leyst. í því besta eru sumstaðar dauf
erindi, og í hinu, sem jeg hef rnerkt með gott eru Ijóm-
andi línur og víða heilar vísur og þar getur eins manns
smekk hæglega skeikað, einkum þegar fljótt er lesið.
‘134 Heima er bezt