Heima er bezt - 01.10.1961, Side 5

Sanitas, sem þá var á Seltjarnarnesi. Hafði Gísli stofn-
að hana ásamt með þeim Guðmundi Ólafssyni í Nýja-
bæ og Jóni Jónssyni í Melshúsum. Var hún staðsett á
Seltjarnarnesi vegna þess, að vatn var talið bezt þar.
Þegar Tómas hafði starfað eitt ár hjá Gisla var svo
komið, að hann sá um alla framleiðsluna, og þegar
Gísli fór utan til gerlafræðináms, ári síðar, tók Tómas
við rekstrinum og vann hjá fyrirtækinu til ársloka 1912.
Þegar hér var komið sögu er Tómas orðinn 24 ára
gamall og telur að tími sé kominn til, að hann fari að
eiga með sig sjálfur að öllu leyti. Hann hefur aflað
sér undirstöðuþekkingar í þeirri atvinnugrein, sem
hann ætlar að helga starfskrafta sína, og er þess albú-
inn, að leggja hart að sér til þess að læra það sem á
vantar. Hann ákveður að stofna ölgerð. Nokkru áður
hafði Gísli Guðmundsson gerlafræðingur reynt að
koma á fót ölgerð, en sú ráðagerð fór út um þúfur,
vegna óheppilegra afskipta stjórnarvaldanna, og flestir
misstu trúna á slíkum atvinnurekstri um sinn. Tómas
var þó á annarri skoðun og Gísli hvatti hann til fram-
kvæmda. Hann hafði eftir reynslu sína af Tómasi, með-
an þeir störfuðu saman, óbilandi trú á dugnaði hans
og hæfileikum, og skal í því sambandi vitnað hér í orð
Gísla sjálfs, í 15 ára afmælisriti um Ölgerðina Egil
Skallagrímsson, árið 1928, en þar segir svo:
„Hann stofnaði ölgerðina „Egil Skallagrímsson11 17.
apríl 1913. Menn héldu að hér yrði aðeins um apríl-
hlaup að ræða, en höf. var á annarri skoðun í þessu
efni, og eggjaði hann Tómas til framkvæmda, því að
það bar þegar í stað á því, þegar hann kom austan úr
Rangárvallasýslu árið 1906, að hér yrði ekki um með-
almann að ræða. Tómas var áræðinn, framúrskarandi
þrautseigur og góður drengur, en það eru þeir kostir,
sem koma mönnum jafnan langt áleiðis.“
Eins og fram kemur hér á undan telur Tómas stofn-
■dag ölgerðarinnar vera 17. apríl 1913, en þann dag
:seldi hann fyrstu framleiðsluna. Fyrsta árið var ölgerð-
ín til húsa í Þórshamars-kjallaranum, Templarasundi 3,
■en þar reyndist húsrými brátt of lítið, og var hún þá
flutt í svonefnt Thomsenshús við Tryggvagötu og var
þar til ársins 1917. Fyrsta hálfa árið var Tómas einn
við framleiðsluna, en hafði dreng til að aka út vörun-
um á handvagni. Fyrsta framleiðslan var maltöl, sem
•strax þótti afbragðs gott, og svo er enn í dag, að Egils-
:maltöl þykir kostadrykkur.
Arið 1915 fór Tómas til Danmerkur og vann þar í
■ölgerðinni Stjernen í Kaupmannahöfn, til þess að læra
meira og kynna sér rekstur ölgerðarhúsa. Og síðan hef-
ur hann farið margar slíkar ferðir. Árið 1917 keypti
hann eignina Njálsgötu 21 og byggði þar, í smáum stíl
fyrst, ölgerðarhús, hið fyrsta, sem reist var hér á landi
í þeim tilgangi. Það nægði til ársins 1924, en þá voru
keypt nýtízku áhöld til framleiðslunnar og reist ný-
bygging fyrir ölgeymslu og gerjun ölsins. Vélar og
áhöld hafa alltaf verið endurnýjuð í samræmi við kröf-
ur tímans og þær framfarir, sem orðið hafa í starfs-
Tómas Tómasson og fjölskylda hans.
Jlgnes Jónsdóttir Bryndal, Tómas Agnar, Jóhannes Heimir,
greininni erlendis. Árið 1926 réði Tómas til sín þýzkan
fagmann, sem starfaði hjá honum næstu 10 árin og
reyndist ágætlega fær maður í sinni grein; og síðan hafa
alltaf starfað erlendir sérfræðingar við ölgerðina, nema
á stríðsárunum.
Árið 1930 keypti Tómas gosdrykkjaverksmiðjuna
Síríus, og sama ár var Ölgerðin Þór stofnuð í Reykja-
vík. En tveimur árum síðar var stofnað hlutafélag úr
báðum verksmiðjunum og gekk það inn í „Egil Skalla-
grímsson“. Varð Tómas aðaleigandi fyrirtækisins og
forstjóri þess, og stjórnarformaður, að fyrsta árinu
undanteknu. Á gömlu Þórs-lóðinni var síðar reist full-
komin gosdrykkjaverksmiðja, ásamt bílaviðgerðarverk-
stæði, kassasmiðju o. fl.
Eins og sjá má af því, sem sagt hefur verið hér að
framan, hefur fyrirtækið vaxið og eflzt undir hinni
öruggu stjórn forstjórans. Og enn er svo komið, að
húsakostur og starfsrými er að verða ófullnægjandi.
Eins og áður var sagt var Tómas sjálfur eini starfs-
maðurinn í byrjun, ásarnt dreng sem annaðist útkeyrsl-
una á handvagni. Nú starfa hjá ölgerðinni frá 70—100
manns, eftir árstímum. Fyrsti bíllinn var keyptur 1930
og mun hafa annað því, sem þá var að gera. Nú eru
bílarnir orðnir tíu.
Hvernig húsbóndi Tómas Tómasson muni vera, má
ráða af því, að fæstir, sem til hans koma í starf, fara
frá honum aftur meðan þeim endist starfsorka. Elzti
starfsmaðurinn við ölgerðina, Sigurður Jónsson, fyrrv.
skákmeistari íslands, hefur unnið þar í 48 ár. Margir
hafa verið þar milli 30 og 40 ár og aðrir 20—30 ár o. s.
frv. Sjálfur orðar Tómas þetta þannig, að hann hafi
verið einstaklega heppinn með starfsfólk, en augljóst
er að heppnin hefur verið gagnkvæm, því að á þessum
tímum mundi gott fólk tæplega una svo lengi í starfi
hjá öðrum en góðum húsbónda.
Það er einróma álit allra, sem til þekkja, að Tómas
Tómasson sé bæði hagsýnn og samvizkusamur atvinnu-
rekandi. Hann eys ekki fé í óþarfan kostnað, en hefur
hins vegar ekkert til sparað, þegar um það hefur verið
að ræða, að fullkomna vélakost og annan útbúnað fyrir-