Heima er bezt - 01.01.1964, Qupperneq 38

í lofti og angan úr jörð. Þegar sóttur skyldi hestur
handa Kára til fundarferðar, bað Jórunn um að komið
yrði einnig með reiðhest hennar.
Kári leit á konu sína spurnaraugum.
Jórunn horfði í augu hans einbeitt á svip.
„Ég ætla að skreppa með þér á fundinn, vinur minn.
Goði minn hefur gott af því að hreyfa sig dálítið; ég
er ekki farin að taka skeifnasprettinn á honum enn, þó
að þú sért búinn að járna hann fyrir nokkru.“
Kári svaraði engu. Það hafði ætíð verið svo, að þeg-
ar húsfreyjan á Heiði sagðist ætla að gera eitthvað, var
engum mótmælum hreyft.
Hjónin bjuggust til ferðar og riðu úr hlaði.
Þegar Jórunn og Kári komu á fundarstaðinn, var þar
fyrir margt manna, konur og karlar. Fundurinn skyldi
haldinn í vörugeymsluhúsi, sem félagsverzlunin átti. Þar
var húsrúm mikið, og nú höfðu í snatri verið útbúnir
bekkir til að sitja á, á þann hátt að tómum kössum var
raðað á gólfið og plankar lagðir á þá, svo að þannig
myndaðist samhangandi sætaröð, að vísu ekki þægileg
en þó betri en ekki.
í öðrum enda hússins hafði verið slegið upp palli, svo
að þeir er til máls tækju á fundinum, væru ívið hærri
en áheyrendur. Uppi á pallinum var borð fyrir ræðu-
nienn að standa við, og neðan við pallinn voru, nokkrir
lausir stólar.
Á til settum tíma hófst fundurinn. Húsið var þétt
setið og margir er síðast komu urðu að standa fram með
veggjunum og út við dyrnar. Það hafði kvisast að fund-
ur þessi myndi ef til vill verða sögulegur, og það var
um að gera að missa ekki af neinu er til tíðinda gæti
talizt í fásinninu.
Á stólunum uppi við pallinn sátu menn þeir er voru
í stjórn Félagsverzlunarinnar og verzlunarstjórinn sjálf-
ur, Agnar Ólafsson. Uppi á pallinum hafði fundarstjór-
inn, Árni Benediktsson oddviti og hreppsstjóri, tekið
sér sæti.
Þegar allir höfðu komið sér fyrir og þögn varð í
húsinu, reis fundarstjóri úr sæti sínu, sagði fundinn sett-
an og las upp dagskrá. Fyrir lá aðeins eitt mál: hagur
og framtíð Félagsverzlunarinnar.
Þegar fundarstjóri hafði lokið máli sínu, steig Agnar
Ólafsson upp á ræðupallinn. Hann var fölur, en falleg-
ur var hann enn, þó að svarta, liðaða hárið væri nú orð-
ið hæruskotið og teldð að þvnnast og þreytusvipur á
fríðu andlitinu.
Hann skýrði í stórum dráttum frá gangi verzlunar-
innar; sagði, að því væri ekki að leyna að skuldasöfnun
hefði orðið mikil á árinu og vafasamt um greiðslu á
sumu, er hann hefði lánað, þar sem skuldunautar væru
bláfátækir barnamenn.
Hann talaði um harðindin um veturinn og vorið og
sagði að þess vegna væri nú komið svo illa sem raun
bæri vitni um, en annað hefði ekki verið hægt til að
forða fólki frá neyð, og lauk máli sínu með því að
segja, að hann vonaði að takast mætti að rétta við hag
verzlunarinnar, og að minningin um þetta erfiða vor
myndi brátt fjarlægjast eins og slæmur draumur.
Þegar Agnar hafði lokið máli sínu varð þögn litla
stund, en þá tók til máls formaður félagsstjórnarinnar.
Hann taldi að nú væri komið í mikið óefni, hagur verzl-
unarinnar væri jafnvel enn verri en búizt hefði verið
við, skuldir hefðu safnast gífurlega, og talsvert af þeim
myndi aldrei takast að innheimta. Kvað hann Agnar
enga heimild hafa haft til að lána þannig vörur út í full-
komna óvissu án þess að hafa stjórn félagsins með í
ráðum, og eiginlega bæri honum að standa skil á þeim
skuldum er stofnað hefði verið til án leyfis stjómar-
innar og lánþegar væm ekld færir um að greiða sjálfir.
Á eftir formanni töluðu aðrir meðlimir stjórnarinn-
ar og tóku mjög í sama streng um heimildarleysi Agn-
ars til að fara þannig með annarra fé, og voru sumir
æði þungorðir í hans garð.
Þegar stjórnarmeðlimir höfðu látið ljós sitt skína á
ræðupallinum tóku nokkrir efnabændur til máls, og
voru ræður þeirra rnjög á einn veg um vítaverða með-
ferð Agnars á fyrirtæki því er honum hafði verið trú-
að fyrir; kváðu sumir, að mörgum myndi hafa verið
vikið úr starfi fyrir minni afglöp.
Meðan á öllum þessum ræðuhöldum stóð sat Agnar
rólegur; hann horfði fram fyrir sig, og stundum lék um
varir hans kuldalegt háðsglott.
Jórunn og Kári sátu skammt frá honum.
„Alltaf er hann jafn fagur,“ hugsaði Jórunn. Hún
hafði gefið honum nánar gætur meðan á ræðuhöldun-
um stóð.
Þegar á þessum ádeilum hafði gengið um hríð, kvaddi
sér hljóðs maður, er staðið hafði frammi við dymar.
Ánægjukliður heyrðist frá áheyrendum. „Jakob á
Skarði ætlar að tala,“ hvísluðu menn hver að öðmm.
„Hann er fljúgandi mælskur; ef til vill svarar hann fyrir
Agnar.“
Jakob á Skarði steig upp á ræðupallinn. Hann var hár
en grannvaxinn og horaður, föt hans vom snjáð en fom
vel, andlitið var fölt og kinnfiskasogið, ennið áberandi
hátt, hvelft og fagurt, hárið jarpt og hrokkið og lá í
lokkum fram á ennið, augun dölck og tindrandi. Hann
stóð dálitla stund þegjandi og virti áheyrendur fyrir
sér. Síðan hóf hann mál sitt. Röddin var há og hann
flutti ræðu sína skýrt og skilmerkilega:
„Góðir hálsar! Ég get ekki sóma míns vegna látið hjá
líða að segja nokkur orð hér á þessum fundi, þar eð ég
er einn af hinum margnefndu skuldunaumm. Ég býst
við að sumum, sem hér eru staddir, þyki ekki viðeig-
andi að ég segi sóma míns vegna, — því hvernig ætti
fátækur maður, sem tekið hefur út í reikning meira en
hann getur borgað, að geta haft nokkurn sóma?
Ég get lesið úr svip sumra áheyrenda minna, að þeim
finnst að þess háttar fólk ætti frekar að reyna að nota
tímann til að innvinna sér fáeina aura en glennast á
mannfundi og gaspra þar um sóma.
(Framhald.)
34 Heima er bezt