Heima er bezt - 01.07.1965, Síða 2

Rannsóknir í þágu
atvinnuveganna
FYRSTA GREIN
Á síðasta Alþingi voru afgreidd lög um rannsóknir
í þágu atvinnuveganna.
En hvað eru rannsóknir í þágu atvinnuveganna? mun
einhver spyrja. Elöfum vér ekki stundað atvinnu í land-
inu í 1000 ár án rannsókna og lifað samt? Er nokkur
þörf á að setja upp eitthvert skrifstofubákn og stofnanir
til þess arna? Ég vil leitast við að svara þessum spurn-
ingum að einhverju leyti, þótt efnið sé umfangsmeira
en því verði gerð skil í stuttum blaðagreinum.
Undirstöðugreinar atvinnu- og efnahagslífs vors eru
landbúnaður og sjávarútvegur og hafa svo verið frá önd-
verðu. Á síðustu áratugum hefir svo iðnaður bætzt í
hópinn. Öllum þessum atvinnugreinum er sameiginlegt,
að afkoma þeirra og ávöxtur hvílir á náttúrugæðum
landsins. Þau eru undirstaðan, sem hin margbreytta
bygging þjóðfélags vors hvílir á, og hagur þess ræðzt
eftir því, hversu vér kunnum með þessi gæði að fara.
Náttúrugæði landsins eru höfuðstóll þess. Af honum
fáum vér vexti, sem vér lifum af frá ári til árs. Þau eru
fjarri því að vera sá brunnur, sem sífellt megi ausa úr án
takmarka. Og hagsýni og þekkingu þarf til þess, að
nýta þau til fulls en meira ekki. Yfirleitt er þeim svo
háttað, að unnt er að styðja þau og láta þau gefa ríku-
legri ávöxt en náttúran sjálf lætur í té án hjálpar. Þar
skilur á milli ráns og ræktunar.
Engum blandast hugur um, að við höfum spillt gæð-
um landsins stórkostlega síðan byggð hófst. Þar eru
uppblástur og eyðing skóglendis augljósustu dæmin. En
vér höfum líka á síðari áratugum lagt fram stórfé til
þess að rækta landið og stöðva eyðingu þess. Svo mikl-
ar eru þær fjárhæðir, sem til þessa er varið, að það er
fyrirhyggjuleysi og næstum því fávizka að gera sér þess
ekki grein fyrirfram, hvernig féð skuli notað, svo að
það skili sér aftur. Nefna má hér einfalt dæmi. Árlega
er varið tugum milljóna eða jafnvel hundruðum, til að
kaupa fyrir áburð og fóðurbæti. Bændur vita að þetta
gefur meira fóður og meiri afurðir en ella væri. Hins-
vegar vitum við lítið um, hvort þessar sömu aðgerðir
gætu ekki gefið miklu meiri arð án aukins tilkostnaðar,
eða hvort vér erum ekki jafnvel að spilla einhverjum
náttúrugæðum, þannig að vér fremjum í raun réttri rán
en ekki ræktun. Vér berum á landið, en áburðartegund-
irnar eru einhæfar, bæta þær því aðeins úr takmarkaðri
þörf efna. Hitt allt verður jarðvegurinn sjálfur að leggja
til. Nú er það staðreynd, að efnið, sem fyrst þrýtur,
setur mörkin fyrir gróðri jarðarinnar. Hversu mikið
sem jörðin fær af öðrum efnum er þýðingarlaust. Þeim
er kastað á glæ. Auk þessa geta einhæf áburðarefni bein-
línis spillt gæðurn jarðvegsins.
Til þess að öðlast hér rétta svarið þarf víðtækar rann-
sóknir skipulagðar af vísindamönnum og rannsóknar-
stofnunum en framkvæmdar af trúnaðarmönnum þeirra
og þeim sjálfum úti um landið. Hver jarðræktarmaður
þarf að vera virkur þátttakandi í þeirri samvinnu. Síðar
tekur við rannsókn á næringargildi heysins og hollustu,
og finna verður hið rétta hlutfall milli afurðamagns,
fóðurgjafar og heilbrigði búfénaðarins. Ekkert af þessu
má vera handahófsverk, heldur að hvíla á þaulunnum
rannsóknum vísindamanna.
Nokkurt undirbúningsstarf hefir þegar verið unnið
og stöðugt er við bætt. Er það starf einkum framkvæmt
í Landbúnaðardeild Háskólans. En hvorttveggja er, að
mjög þarf að auka rannsóknirnar og jafnframt að skipu-
leggja og tengja saman þá aðila, sem að því vinna eða
geta lagt þar hönd að verki, vísindastofnun Háskólans,
fræðslustarfsemi Búnaðarfélagsins og bændurna sjálfa,
sem njóta eiga ávaxtanna af starfinu. Bændurnir verða
að gera sér ljóst, hversu mikið er hér í húfi, og að þeir
geta létt starfið stórkostlega. Hættulegt er að slá fram
fullyrðingum og forspám, en í þessu efni er þó óhætt
að staðhæfa, að vér eyðum að óþörfu stórfé í áburð og
fóður aðeins vegna vanþekkingar á því, hvernig með
þessa hluti skuli farið. Allt skraf um stuðning við land-
búnaðinn er að meira eða minna leyti barátta við vind-
myllur, meðan ekki er gripið föstum tökum á að leggja
sjálfa undirstöðuna, og reksturinn gerður ódýrari.
En landbúnaðarvísindin eru fleira en áburður og fóð-
ur. Ekki má gleyma skipulögðum kynbótum búfénaðar,
rannsókn á heilbrigði hans, innflutningi arðsamari
stofna o. s. frv. Þar við bætast svo allar tæknilegar rann-
sóknir og hagfræðilegir útreikningar.
Landið hefir spillzt af mannavöldum. Landeyðingin
heldur áfram, ef ekki verður að gert. Ræktuðu svæðin
verða alltaf lítill hluti af öllu yfirborði landsins. Vér
verðum að hagnýta óræktaða landið en þó í hófi, og
leita allra ráða til að græða sárin, sem komin eru.
Vér þurfum aukna og fjölbreyttari framleiðslu. Eitt
af því sem möguleiki er á, er ræktun skóga. Skógrækt-
238 Heima er bezt