Heima er bezt - 01.07.1965, Blaðsíða 19

Þetta var ein af viðskiptastöðvum Helga. Gaf þar að
sjá bjálkahús, allstór hlöðufjós og nokkrar nautaborgir.
Bóndinn hét Tom Store og bjó með móður sinni og
tveim systrum. Fjölskyldan var sumpart kynblendingar
og talaði ensku allvel með frönskum málhreim. Móðirin
sagði okkur, að hún væri fædd í St. Boniface* og hefði
flutzt út í þessa óbyggð, þegar hún giftist. Maður henn-
ar var dáinn fyrir mörgum árum, en hún hafði haldið
áfram að búa með syni sínum og dætrum. Býlið virtist
vel umgengið, fólkið duglegt og vel stætt. Ég spurði
gömlu konuna, hvort hana langaði ekki til að sjá allar
breytingarnar, sem borgin hefði tekið, — rafljósin, sím-
ana, rafknúnu sporvagnana —, en hún hristi höfuðið og
kvaðst ekki kæra sig um það. Þetta væri allt af hinu
vonda. Ég hafði talið sjálfsagt, að hún væri katólsk, og
varð undrandi, er hún sagði mér að hún væri í söfnuði
endurskírenda-trúboðskirkjunnar, sem væri hálfa mílu
lengra upp með ánni, og að dóttir hennar léki þar á
orgelið við sunnudagsguðsþjónustur.
Nú var sunnudagur, og gengum við allir, Helgi, Marsi
og ég, hálfmíluna upp með ánni og vorum við messu í
trúboðskirkjunni. Á leiðinni vorum við áhorfendur að
næsta einstöku fyrirbæri. Þótt snjórinn væri um hálft
þriðja fet á dýpt og frostið sem næst 45 stig, sindraði
sólskinið á auðri ánni, sem rann fram tálmunarlaust eins
og um hásumar. Greni- og lerkitrén voru fagurgræn.
Við sáum hvar Indíánar frá sérréttarsvæðinu voru að
róa eikjum sínum yfir ána á leið til kirkjunnar. Og þó
var þetta í febrúarmánuði. Var mér sagt, að straum-
hraði árinnar væri þarna um 8 mílur á klukkustund, og
frysi hún aldrei allan veturinn. Presturinn, séra Bruce,
predikaði á ensku, sungnir voru ensldr sálmar og ungfrú
Store lék á orgelið, mjög svo vel. Undir messulokin virt-
ist söfnuðurinn, sem var að mestu Indíánar, orðinn
nokkuð fjarhuga. En þegar presturinn endaði messu-
gjörðina með stuttri bæn á Indíánamáli, vöknuðu þeir
til eftirtektar og sýndu öll merki einlægrar lotningar.
Þegar heim kom eftir messugerðina, bað ég frú Store
að lána mér nál og spotta, — ég þurfti að gera við saum-
sprettu á mokkasín-skónum rnínum.* Hún leit á mig
ströng á svip og spurði mig, hvort ég vissi ekki hvaða
dagur væri. Ég varð að játa, að ég vissi að það væri
sunnudagur, en með því að leggja skyldi af stað snemma
að morgni, þætti mér betra að gera við skóna þá þegar.
Sagði hún, að ég gæti farið ofurlítið fyrr á fætur og gert
það þá. Nálina og spottann fékk ég ekki.
í býti á mánudagsmorguninn héldum við brott. Oti
var hreinviðri og frost. Slóðin lá eftir árbakkanum og
stefndum við nú aftur austur á St. Martin-vatnið í um
8 mílna fjarlægð. Áður en áin rennur út í vatnið, hverf-
ur hún í afar víðáttumiklum sefgrónum síkjum. Voru
* Upphaflega franskur landnemabær, sem aðeins Rauðáin
skilur frá Winnipeg. (Þýð).
* Indíánaskór, gerðir úr þunnum, voðfelldum skinnum,
svipaðir ísl. sauðskinnsskóm.
þau ísi lögð, svo óhætt var að fara þar yfir sumstaðar.
Urðum við þó fyrst að reyna fyrir okkur með ýtrustu
gætni, svo að við lentum ekki út á veika ísinn, en klakk-
laust komumst við yfir. ísinn var svo gagnsær, að niðri
í vatninu sáum við alls konar brak og fúadrumba, sem
áin hafði borið þangað og skilið eftir. Um hádegi vor-
um við komnir inn á St. Martin-Indíánasérsvæðið. Þar
hafði Helgi viðskiptastöð, svo að þar gátum við fengið
hús og fóður fyrir hrossin. Umsjónarmaðurinn var
Indíáni, sem litla ensku talaði, en Helgi talaði við hann
á reiprennandi indíánsku. Við bárum inn matarskrínur
okkar, fengum sjóðandi vatn hjá konu Indíánans, neytt-
um svo hádegisverðar við ramgert borð úr óhefluðum
viði, í stórri stofu á neðri hæð hins óvandlega saman-
timbraða bjálkahúss.
Ég spurði Helga, hvort honum væri ekki nokkur
vandi á höndum um reikningshaldið í öllum þessum
dreifðu viðskiptastöðvum, en hann fullvissaði mig um,
að á öllu væri höfð hin bezta regla, enda væri því nær
eingöngu um vöruskipti að ræða, — peningaverzlun
væri lítil eða engin. Tepundið fengist fyrir svo eða svo
mörg (moskus)rottuskinn og með refaskinninu væri
borguð svo eða svo mikil álnavara. Bókhald væri ekkert
annað en það, að skrifa upp vörubirgðir og telja skinn-
in. sem inn komu fyrir seldar vörur.
St. Martins-vatnið er allmikill flói, réttara sagt tveir
flóar, sem liggja frá norðri til suðurs. Milli þeirra er
mjótt sund, aðeins um míluþriðjung á breidd og straum-
hart mjög, svo að ekki frýs, nema lágvatnað sé. Á leið-
inni norður frá Sandy Bay-sérsvæðinu gátum við séð
uppgufunarmekkina, sem risu í hinu sólglaða frostviðri
upp af sundinu. Komið var myrkur, þegar við ókum
inn á St. Martin-sérsvæðið vestan við vatnið, en með
leiðsögn Helga fundum við þar eina viðskiptastöð hans
og höfðumst þar við um nóttina. Þar fyrirfannst bæði
hús og hey handa hestunum, — hafrabirgðir fluttum
við með okkur. „Snarlið“ okkar tókum við með okkur
inn, eins og við oftast gerðum, og borðuðum okkar
óbrotna mat, sem raunar var alveg fullnægjandi. Sæng-
urfötin breiddum við á plankagólf, sem var furðu slétt
og hallalaust. Auðsofnað er eftir langan dag og erfiða
ferð, og þegar við vorum búnir að vefja um okkur
ábreiðunum, vorum við brátt „dauðir þessum heimi.“
Sanderson, húsbóndinn þarna, kona hans og krakkar
þrír, virtust bera allmjög af venjulegri Indíánafjöl-
skyldu. Húsið var hreint og vistlegt, börnin vel siðuð.
Þótti mér fólk þetta í alla staði sambærilegt við fjöl-
skyldur hvítra manna úti í nýbvggðunum við sams-
konar aðstæður. Sanderson var dýrabogaveiðimaður og
fékkst jafnframt lítið eitt við fiskveiðar. Eina fiskteg-
undin, sem metin var til verðs, var hvítfiskurinn. Verð-
ið var 3V2 sent pundið, og af því fóru 2 sent í flutnings-
kostnaðinn, svo að fisldmaðurinn bar næsta lítið úr
býtum. Gedda veiddist líka, en verðið hrökk ekki
fyrir flutningnum, svo að ekkert af henni fór á markað.
Um kvöldið fór Sanderson með okkur út í svolítinn
Heima er bezt 255