Heima er bezt - 01.09.1990, Síða 34

Bókahillan
FJÖRLEG SAGA
Knud H. Thomsen:
MAKEDÓNÍUKLUKKAN
Þvðandi: Jóhanna S. Sigþórsdóttir.
Útg.: Almenna bókafélagið.
Revkjavik 1989.
..Klokken i Makedonien" heitir þessi ..maka-
lausa" bók á frummálinu, sem er ekki gríska,
heldur danska. Höfundurinn. Knud H. Thom-
sen. er sem sagt danskur. en svið skáldsögu hans
er gríski hluti hinnar fornu Makedóníu. Það
land var, sem kunnugt er, norðan Hellas og er
nú hluti af Júgóslavíu, Búlgaríu og Grikklandi.
Engin kvnning á höfundi skáldsögunnar
fvlgir þessari íslensku útgáfu AB. Sætir það
furðu. því ég hvgg. að hann sé lítt kunnur hér á
landi. Samkvæmt dönskum heimildum. þá er
Knud H. Thomsen (heitir revndar Knud Pick-
ard Thomsen) fæddur árið 1921. Hann hefur
lengi unað sér innan um bækur. starfað sem
aðstoðarborgarbókavörður i Næstved á Suð-
ur-Sjálandi frá 1958 til 1981. Fyrsta skáldsaga
hans. Eins og fuglar himinsins, kom út árið 1952
og ári siðar Sagan um Martin. 1955 kom svo
sagan Evja í þoku og fimm árum síðar Leiðin til
Sherman. En það var fvrst árið 1981. sem
Thomsen vakti verulega athvgli bókmennta-
gagnrýnenda og lesenda í Danmörku. þegar
saga hans Makedóniuklukkan kom út. Hún
þótti um margt athvglisverð þessi örlaga-
þrungna. sögulega skáldsaga. Eftir það hefur
höfundurinn einvörðungu gefið sig að ritstörf-
um. Ári siðar. 1982. kom skáldsagan Ræningj-
amir í Skotlandi. írski presturinn 1983. Borgar-
stjórinn í Monteporeo 1984. Brúðkaupsförin á
Korsíku 1985. Mennirnir og skipið 1985 og þá
kom skáldsaga frá hernámsárunum ári síðar.
Stundir fvrir dögun. Jafnframt hefur Knud H.
Thomsen ritað sögur fvrir börn og notað þá
höfundarnafnið Kaspar Gronning.
Af þessari upptalningu má ráða. að Thomsen
lætur ekki deigan síga i ritstörfum og jafnframt
bera bókatitlarnir það með sér. að hann er alls
ekki bundinn af dönsku umhverfi og velur það
sjaldnast sem sögusvið.
Það er ljóst að skáldsagan Makedóníuklukk-
an er tímamótaverk á ferli þessa afkastamikla
rithöfundar og að líkindum er hún því valin til
þvðingar og útgáfu hér á landi. Bókin er fjör-
lega skrifuð. Vélaverkfræðingurinn Janges seg-
ir söguna. Hann er Aþenubúi. sem er sendur
árið 1944 til þorpsins Aniu. hátt upp í fjalllendi.
þar sem hann á að endurreisa spunaverksmiðju
fvrir P P. sem er óiíkindatól og enginn veit hvar
stendur á viðsjárverðum tímum. í Aníu er
ástandið ekki björgulegt. því allir karlmenn á
besta aldri eru fjarverandi. fallnir í stríðinu. í
fangabúðum. hjá bandamönnum í Afriku. í
nauðungarvinnu eða þá uppi í fjöllunum hjá
skæruliðum. Janges er bent á það af samferða-
mönnum. að hann muni því ekki hitta aðra en
ekkjur og föðurlaus börn í þorpinu og að dal-
urinn sé þakinn svörtum sorgarslæðum.
Þessi síðmiðaldra piparsveinn rekst þó á
fjölskrúðugan hóp þorpsbúa og sorgarslæðurn-
ar vefjast litt fvrir honum. en ástarvana ekkju-
frúr vekja með honum kenndir. sem áður höfðu
verið honum næsta framandi. I Ivsingum á
samskiptum hans við þær njóta sín vel hin
frjálslvndu. dönsku siðferðisviðhorf með
léttúðugum glettnisbrag. Án þess að Janges fái
rönd við reist verður hann nú umsetinn af kon-
um og óvænt atburðarás gerir hann að hetju. en
síst af öllu hafði hann nokkru sinni gert sér svo
háar hugmvndir um sjáifan sig. Og þvi er hann
valinn í hóp þeirra vösku manna. sem sendir
eru til þess að endurheimta kirkjuklukku
þorpsins. sem Búlgarar höfðu stolið. Hún er 350
kíló að þvngd og heitir Hósíanna.
Janges heldur af stað vfir landamærin ásamt
Galusi kráareiganda. séra Kolkis og Christofis
fjárhirði. En þetta er hin mesta hættuför og
Þjóðverjar og stuðningsmenn Títós, Tyrkir og
griskar frelsishetjur valda því að viðsjárvert er
að ferðast um þessar slóðir.
Knud H. Thomsen nær fimlegum tökum á
þessum vef. sem hann slær í framandi vefstað
ogfjarlægu umhverfi. Hann dregur upp litríkar.
sannfærandi persónumvndir og lifir sig inn i
hlutverk Grikkjans Jangosar. Bókin er fremur
skemmtileg lesning og þýðing Jóhönnu S. Sig-
þórsdóttur við hæfi.
FRÁ KAUPMANNA-
HÖFN
TIL KARNIVALS
Unnur Jökulsdóttir.
Þorbjörn Magnússon:
KJÖLFAR KRÍUNNAR
Á skútu um heimsins höf
Útg.: Mál og menning.
Revkjavík 1989.
Einhver fallegasta bókin. sem út kom á fvrra
ári. er ferðasagan Kjölfar Kríunnar. Hún er verk
tveggja höfunda. Unnar Jökulsdóttur og Þor-
björns Magnússonar. Hönnun GBB er einstak-
lega þekk og listræn. svo glæsilegar Ijósmvndir
höfundanna beggja og nokkrar vatnslitamvndir
Unnar njóta sín mjög vel.
Að efni er bókin forvitnileg og glaðlega
skrifuð af hressandi hispurslevsi — en varla
bókmenntaafrek. enda sennilega ekki að því
stefnt. Og þó er ýmsum Ijóðrænum mvndum
brugðið upp. Þau Unnur og Þorbjörn eru ein-
læg í frásögnum sínum og tekst að hrífa les-
andann með sér. bæði á sjó og ekki síður á
áfangaslóðum beggja vegna Atlantshafsins.
Þau eru áræðin og láta ekkert hefta ævintvraþrá
sína. höfðu fvrr gert víðreist eins og fram kemur
í upphafi bókar. Tilefni að nafngift skútunnar
ber t.d. vitni um það. en hún kom úr minning-
um Þorbjörns: ..Morgunstund á sandbakka í
Kongófljóti í Afríku. Hann hrökk upp við
kunnuglegt garg og einhverja einkennilega til-
finningu sem var bæði hætta og heimþrá. gat
alveg eins átt von á krókódílum en vissi vart í
svefnrofunum hvar hann var niðurkominn eða
hvaða hljóð þetta var. Hann opnaði augun.
gægðist varlega undan ábreiðunni ogsá þá kríu
standa kvrra í loftinu. beint fvrir ofan og garga
á sig á íslensku."
Þannig stendur á nafngift flevtunnar. All-
löngu máli er varið i Ivsingu á undirbúningi
fararinnar og greint rækilega frá smiði Krí-
unnar í Kaupmannahöfn. Þar hófst svo sigl-
ingin nokkru eftir að vetur var genginn í garð og
var haldið um Kílarskurö út á Norðursjó, um
Ermarsund og til hafnarborgarinnar Falmouth á
302 Heima er bezt