Æskan - 01.02.1963, Page 18

Það eru til margar teg-
undir af ís, svo sem
heimskautaís, lagís,
„hröngl“, ísborgir og
jakar. Myndin sýnir
skip, sem er komið í
námunda við eina ís-
borgina.
ur ísinn að landi og þjarmar æ meir
og meir að honum, un/. jakarnir fara
að hrannast hver yfir annan. Ef skip-
ið kemst ekki undan, hleðst ísinn að
því, kreistir það og kremur með
þunga sínum, þangað til heita má,
að það hafi verið lagt saman.
&
Veiðarnar
hefjast af krafti.
Loks rekur að því, að hinir löngu
leitardagar eru runnir á enda, og leit-
armaðurinn hrópar: „Hvítíeldir
framundan!" Þá eru rekin upp mikil
fagnaðaróp og skipverjar kunna sér
ekki læti og dansa af kátínu. Enginn
gefur sér tóm til að velta vöngum
yfir því, livort liér sé „aðalhópurinn"
eða aðeins fáeinir dreifðir selir, sem
stormurinn heíur rekið úr leið. Það
skiptir hvort sem er ekki ýkja miklu,
þar sem aðalhópurinn getur ekki ver-
ið langt undan, þó að hér kunni að
vera aðeins fáeinir selir. Þeir treysta
því, að þeir geti rakið sér leið að
hópnum, fyrst þeir hafi fundið slóð-
ina.
Og þegar þeir finna aðalhópinn,
þá gefur fyrst á að líta! Það má jafn-
vel sjá selina af þilfarinu — þúsundir
á þúsundir oían, unga og gamla, um
allan ísinn. Skipið heldur áfram þang-
að til skipstjórinn álítur, að hann sé
í miðjum hópnum og á bezta veiði-
staðnum. Skipsmenn keppast við að
koma veiðitækjum sínum í sem bezt
lag, útbúa ífærur og annað þess liátt-
ar. ífærurnar eru teinar, um fet á
Jengd, með krók á miðjunni, en odd-
hvassar í þann endann, sem fram snýr.
]>essar ífærur eru festar á stengur, sem
eru um þriggja álna langar. Þær eru
notaðar til að vinna á selnum og
jafníramt sem broddstafir og stökk-
stengur til að komast yfir vakirnar,
og eru selveiðimennirnir rnjög leikn-
ir í þeirri íþrótt. Þegar veiðarnar
liefjast, safnar liver vaktarformaður
saman liði sínu og gengur úr skugga
um, að hver maður hafi allt, sem liann
þarfnast til veiðanna, fláningarhnífa,
ífærur og stengur, dragreipi og snjó-
gleraugu. Hann gætir þess einnig, að
hver þeirra hafi nóg í malpokanum,
því að ekki er von á þeim til hádegis-
verðar. Því næst fer skipið af stað,
skipstjórinn segir til, hvenær fyrsta
„vaktin“ skuli leggja á ísinn og hefja
vinnu sína. Skipið rennur áfram
nokkrar mílur, og önnur „vakt“
hleypur fyrir borð. Þessu heldur á-
íram, unz allir skipverjar eru komn-
ir út á ísinn, og þá geta verið allt að
tíu mílur milli fyrstu „vaktarinnar“
og þeirrar síðustu. Það er gaman að
sjá mennina hlaupa milli jakanna.
Selveiðimennirnir eru svo glöggir að
þekkja ísinn, að þeir vita umliugsun-
arlaust, livaða jakar halda. Það kem-
ur sjaldan fyrir, að þeim mistakist
hlaupin, en ef það vill til, og ein-
hver dettur í sjóinn, lijálpar félagi
Jians honum með því að kasta til
Jians kaðli eða rétta honum stafinn
sinn. Því næst fara þeir í skjól, ef
skjól er láanlegt, og maðurinn fer úr
fötunum, vindur þau og flýtir sér
í þau aftur. Að því búnu lileypur
liann um stundarkorn, til að fá Hlóð-
ið á rás aftur, og gengur aftur til
vinnu sinnar eins og ekkert hefði í
skorizt. Sennilega er skipið margar
mílur í burtu Jivort sem er, og þang-
að er ekki Iiægt að fara. Veniulega
komast menn svo fljótt upp úr, að
fötin gegnblotna ekki, það eru að-
eins utanyfirfötin, sem eru verulega
ljlaut. Síðan er vinnunni lraldið á-
fram, kóparnir eru drepnir og flegn-
ir og lniðirnar dregnar saman í hrúg-
ur, sem merktar eru með flaggi skips-
ins. Eftir því sem lengur er verið að,
eykst vegalengdin, sem þarf að fara
með húðirnar. Þegar lrún er orðin
um 300 rnetrar eða þar um bil, er
byrjað að safna í nýja hrúgu, og svo
koll af kolli, svo að um náttmál má
vera, að nálega sjö þúsund selskinn
liggi á víð og dreif um ísinn og bíði
þess, að þau verði látin um borð í
skipið. Skinnin verða að fá tíma til
að kólna, áður en þau eru látin í lest-
ina; ef þau væru látin jaínóðum um
Jjorð, mundi Iiitna í þeim og þau
skemmast. Þetta veldur því, að ávallt
liggja þúsundir skinna á ísnum eftir
livern dag — og í því liggur ein mesta
áliættan.
Upp á líf og dauða.
Það getur hvesst skyndilega, og
komið rek á ísinn. Það dimmir í lofti
og tekur að snjóa, og áður en varir
er komin iðulaus stórhríð, svo að
ekki sér út úr augunum. Það ltvín
og syngur í reiðanum, skipið veltur
á stórum öldum, og Jtað glittir í græn-
an og skuggalegan borgarísjaka. Það
heyrist brothljóð úr jakanum og brot
lellur niður rétt hjá skipinu. Lagís-
inn tekur að hrannast upp við skips-
hliðarnar, og brot úr honurn falla
niður á þilfarið og brjóta borðstokk-
inn. Svo heyrist ískyggilegasta liljóðið,
dimmt og ógnandi urg fyrir neðan
vatnslínuna. Jaki, sem er að mestu
50