Almanak fyrir Íslendinga í Vestrheimi um árið 1880 - 01.01.1879, Page 2

UM TiMATALID
Tun"lið fjlgir j.' rðunui á hirini stöfugu hringfcr& hcnnar
umhvcríis sólina, og á ptssu fer?>alagi gengr [;a? einn hringinn
eftir annan kringum j. ríina, en um leið og Jrað gengr einn
þviiíkan hriug, snýst pað iíka einn snúning um sjálft sig eða
möndul sinn.
En uuðan j irðin [isamt tunglinu] fer eina umferð I kring-
unr sólina, sn<st linn S65 sinnum og iltiö eitt meira um sjálfa
sig eða nu.ndul sinn. .Árið á jörðunni cr pfi 3C5 dagar (sólar-
hringar) < g lltið eitt meira. þetta, sein árið er lengra en Su5
dagar, lætr nærri að vcra einn íjórðungr úr degi, en pó eKki
nákvætnlega. svo að þó sára-litlu uiuni á skömmum tima, niunar
pað miklu pegar um h.ng tlmabil, margar aldir, er að ræða.
Urðugicikinn við að ákveða alveg nákvscint árslengdina cfa tiin*
ann, sem j rðin parf til rö alljnka cinni umferð í kringum sól*
ina, hefir valdið ekki alL-litlum vaudræöum i timareikningi vorum.
Forn-Grikkir vissu mj >g snemina, að umferfartimi jarð-
arinnar umhverfis sólina, eða hið svo kallaða sólar-ár, er nærri
þvl 365'4 dngar; en ekki tókst m nnum að ákveða petta ná-
kvæinar fyr en n.ilægt 1-10 árum fyrir Krists fæöing. þá var
sá maður uppi, sein Hippark hjet. Hann hefir verið nefndr
‘faðir stj.irnufræöinnai'. Haun átti heiina á eynni Rhodos (út af
suðvestrstr.nd Litlu-Aslu) ou stundaði pessa fræðigrein nieð
niesta áhuga. Nærri liálfri aunari illd fyr hafði fræðimaðr nokk-
ur að nafni Aristark frá Samos (i Grikklandshafi) gj rt raimsókn-
ir viðvikjandi sumar-sóist. ðunum; pessar rannsókriir bar Hippark
saman viö þær, er hann gjiirði sjálfr, og koinst panriig nð rjettrj
niðrstiiðu. Nú er timalengd sú, sem jóröin parf til einnar um-
lerðar i kringum sóliua, nákvæmlcga útrciknuð. Húu cr 365 dag-
ar, 5 klukkustundir, 48 minútur og 49.62 sckúndur. Svo langt
er pá sólar-árið.
Ahnaiiaks rcikning vorn hi'.fum vjcr mi ekki fengið frá
Forn-Grikkjum. lieldr frá Ecinverjuni. en Rcmverjar voru ekki
na>rri pvi eins fróðir i .þessari gr< in ei'ns og Grikkir, litr út
fyrit. Vjer skulum pá athuga, livernig tiniaieikningrinu róm-
verski smátt og smátt tók framlVrum.
lTpphafiega h .fðu Rómverjar tunglið fjiir leifarvlsi
I timareikningi sinum. Rómúlus konuugr ákvað — rjelt af banda
- 14 -