Heimilisblaðið - 01.06.1941, Blaðsíða 11

HEIMILISBLAÐIÐ
103
Georg Cutícp
Cuvier heldur áfram rannsóknum
°k ritstörfum.
Arið 1808 s,emur Cuvier, að skipun Napó-
°°ns keisara, fræga og fróðlega skýrslu
um »Framfarir náttúruvísindanna frá
Y®9« pg hlaut verðlaun fyrir; var sú
skýrsla prentuð 1810.
Nú var það einkum þrennú sem Cuvier
mfði í takinu: Byg'ging og niðurröðun lin-
yra» krufning og' niðurröðun fiska og
1 annsókn á steingerðum spendýrum og
spendýrum frá fyrri öldum hnattarins
ertiera- og- Eoceneöldunum); gerði hann
a nákvæman samanburð á beinabyggingu
ntdauðu dýranna og lifandi dýra af sömu
dyrasveit —
»Saga. og krufning l,indýranna« kom út
j. > lýsir hann þar því nær öllum lin-
sem þá voru kunn.
, ú sarna ári kemur út »Dýraríki« h.ans
1 fyi-sta
ið
ní'ki
ta sinni (4 bindi), er síðan hefir ver-
Sfundvöllur allrar niðurröðunar í því
°g allra síðari endurbóta.
j ^eð krufningar-aðferðinni hafði hann
dið 4 föst höfuðeinkenni eða byggingar-
Vl hið innra hjá dýrunum. Eftir þeim ein-
c|g!jnurn skiptir hann þeim í fjórar aðal-
1 dir: Hryggdýr (vertebrata: spendýr,
® ar» skriödýr, fnoskar og fiskar), liðdýr
^fticulata; skordýr, kanguiær, fjölfætlur,
lnar> krabbar), lindýr (mollusca: smokk-
9e' t** kufungar,, skelfiskar o. fl.) Pg
ofl* *T (asteroidea: krossfiskar, ígulker
kJ ■ öll þessi einkenni eru óbreytileg og
vJa 1 stað ytri einkenna, sem eru marg-
egUm breytingum undiroi’pin.
inn ^ ^ess,ari hók er Cuvier frægastur orð-
f ► , , k hann hana síðar og var gefin út
Wndum 1829—30).
qu . ær er munurinn á þessari skíptingu
nið;iers °S skiptingu Linné, enda var það
h,u r, un jurta, sem Linné lagði mestan
k a- Linné - skiptj öllum hinum lægri
’dýrum í tvo flokka: skordýr (insecta) pg
orma (vermes). En til orma taldi hann öll
þau dýr, er hann hugði að ekki hefðu rauitt
blóð, en það var meira en h.elmingur alls
dýraríkisins. Aftur á móti hélt Cuvier nafn-
greiningarkerfi Linné og nefndi hverja
tegund tveimur nöfnum (á latínu iog
grísku),. er ával*t skyldu haldast.
Eins og fyrr er sagt, hóf Cuvier rannsókn
sína á ormadeild Linné eða lindýrunum.
Fyrsta ritgjörð hans um þær rannsóknir
er frá 1792. Og allt frá dögum Aristótelesr
ar, hafði enginn lagt neina rækt við nið-
urröðun hryggdýranna fyrr en Cuvier
skipti þeim'í hópa (1795). Og á því ári má
telja að endurbót dýrakerfisins byrji.
Krufning dýra til samanburcar er grund-
völlurinn að dýrakerfi hans, og um það
efni var hann si og æ að rita o»g kenna og
flytja fyrirlestra frá 1795—1831.
I verðlaunaritgjörð sinni (1810) rekur
hann rannsóknir sínar á tannvexti spen-
dýra, barkahöfði fugla, nasabeini og heyrn-
arfærum hvala, andardráttarfærum hala-
froska (Salamandra),, heil,a hryggdýra, og
að marka megi vit þeirra af því líffæri,
andardrætti og 'líkamshita þeirra dýra,
viöðvakrafti, taugakerfi og meltingarfærum.
Fyrirlestrar hans vcru eigi annað en for-
máli að öðru yfirgripsmeira verki, er hann
hafði eigi lokið við aðt fullú, er hann dó.
En það lá fyrir í handrit-i eins og forði
handa eftirmönnum hans að byggja á frek-
ari írannsóknir.
Ot af öllum þessum rannsóknum sínum
leiddi hann lögmál um vöxt hvers einstaks
líffæris og áhrifin, sem þau hefðu hvert
á annað. K,om það lögmál honum síðar að
góðu haldi, er hann fór að rannsaka leifar
liínna útdauðu dýra, einkum hryggdýr-
anna. —
Cuvier byggði ávallt á sjálfs síris atliug-
unum. Þess vegna var hann frá upphafi