Í uppnámi - 24.12.1902, Blaðsíða 4

62
En venjulega var það þó ekki siður skáldsins. Dr. Matii í Leyden,
einn með lærðari á mönnum sínum tíma, minntist á efstu árum
sínum þeirra skákhilda, sem hann þá fyrir mörgum áratugum hafði
háð við Voltaike í ættborg sinni; hann minntist þess, hve hinn ungi,
skapbráði maður með stífni sinni og stygglyndi liefði gjört honum
erfiðar sigurvinningarnar. Mörgum árum síðar stóð svo á, að VöL-
taike var neyddur til að ala aldur sinn lengi í hinu eyðilega þorpi
Suttenbach uppi í Vogesafjöllum skammt frá Kolmar; varð hann þá
mjög glaður, ef hann komst í kynni við einhvern mann, liversu ómerkur
sem hann annars var, einungis eí' liann gat nokkurn veginn tefit skák.
En beztur og snarpastur allra mótstöðumanna Voltaire’s á
skákborðinu var Faðir Adam, og játaði Voltaire, að hann væri meistari
sinn á því sviði, en gat þó varla dulið gremju sína yfir því. Hann
skrifaði til Saranguais: — “Eg hef ekki lagt eins mikla stund á neitt
eins og skáktafi, eg elska það og legg mig allan fram til þess að vinna
og þó mátar Faðir Adam, asninn sá, mig miskunarlaust livað eptir
annað. Allt hefur sín takmörk! Hvers vegna er Faðir Adam fyrir
mér fremsti maður í heimi — í skák? Hvers vegna er eg gagnvart
honum lakasti taflmaður? Allt hefur sín takmörk! Trúið mér, það
er sú vísa, sem vér fáum eigi of opt kveðið.” Þannig mælir heim-
spekingurinn með gremju, sem er ekkert síður en heimspekileg.
Condorcet, liinn alþekkti æfisöguritari Voltaire’s, segir, að
lærisveinn Loyola’s hafi séð það, að nauðsynlegt var að hliðra til við
liúsráðanda; smámsaman hafi liann því unnið bug á síngirni sinni og
sjálfviljugur látið máta sig, þegar hann sá, nð hinir of tíðu sigrar sínir
íéstu reiði mótleikandans. La Harpe1 fullyrðir hið gagnstæða, Jesúítinn
hafi aldrei látið undan. “Það hefði að vísu verið sennilegt,” segir
hann, “en satt er það ekki, að hann hafi gjört það, það veit eg með
vissu. Eg hef séð þá tefla á hverjum degi í heilt ár; og það var svo
langt frá því, að Faðir Adam sýndi nokkra tilhliðrunarsemi, þó annars
væri hann eptirlátsemin sjálf, að eg get fullvissað um, að hann varð
opt ergilegur, þegar tafl lians stóð ver, og kom aldrei til hugar að
tapa af ásettu ráði. Hins vegar hef eg heldur aldrei séð, að Voltaire
yrði reiður yfir skáktafli, og hef eg þó opt teflt við hann. Hann var
meira að segja í góðu skapi, er hann tefldi, og þegar tafl hans stóð
illa, beitti hann venjulega því bragði, að hann fór að segja ginhverja
skrítlu eða smásögu til þess að draga athygli mótleikandans frá taflinu.
Hann unni mjög skáktafli og iðkaði það opt sér til dægrastyttingar.
Tíminn var honum dýrmætur, því að hann kunni manna, bezt að
1 Jean Franeoise 1)E i.a Harre (f. í Paris 20. nóvbv. 1789, d. 11. febr. 1803)
vsir Jiekktur franskur rit.höfundur og kritíkus.