Heimir - 01.09.1907, Side 2

74
H E I M I R
aö mörgu leyti, guödómlegu Hávamálum, „fegurst skal mæla,
er vér fláast hyggjum", til þess aö koma fram ásetningi sínum,
en það ráö átti að eins aö upptakast, er óleyfilegur verknaöur
var framinn. Menn líta ööruvísi á þaö nú. Oleyfilegur verkn-
aður er aldrei undir nokkrum kringumstaöum leyfilegur, cg því
er þaö mannfélagsglæpur, aö mæla- fagurt með flárri hyggju. ;
Þaö útheimtist meira nú en áður fyr til þess aö vera í raun
og sannleika eitthvað, heiminum er altaf aö miöa á þann hátt
áfram, og þaö er þess vegna kannske, aö freistingin viiðist nú
meiri til þess, aö stefna fyrir neöan þaö takmark. Baráttan
fyrir fullkomleikanum er meiri og erviðari, en hún hcfir nokkiu
sinni verið,'—torfærurnar stærri aö yfirstíga, leiöin lengri,— en
kraftar alls fjöldans engu meiri, en áður hefir veriö. I fram-
sóknarbaráttu þessari kallar rcddin, sem Ibsen lætur illvættina
segja viö Peer Gynt, til fjölda margra, og mörgum hættir við
aö hlýða þeirri rödd. Hún er einkunnarorö þreytunnar og
kjarkleysisins, er gægist inn í hugskot manna, þrátt fyrir allan
þeirra góöa ásetning, og býöur aö viröist léttari kostinn, sem
rnargur grípur fegins hendi viö. Þegar Peer er rétt aö koinast
til þeirrar hugsjónar, er æöst var í sálu hans, og ætlar aö byrja
aö lifa sínu betra lífi, stendur hann aftur augliti til auglitis við
hugsjón eigingirninnar og spillingarinnar. Skáldið lætur tvær
konur tákna þessar hugsjónir. Önnur er sú, sem getur meö
kærleika sínum og heilagleik frelsaö hann, lyft honum á æöra
stig, upp yfir sjálfselsku og blindar girndir, upp yfir óæöri til-
veru; hún er Sólveig, ímynd þess engilhreina í mannlífinu, í-
mynd þeirra ósénu engla, er búa í hjarta og hugskoti sumra
vorra samferöamanna og gjöra oss öllum lífiö bærilegt, og oft a
tíöum fult sælu, réttlætis og fagnaöar. Hin ímyndin, eigingirn-
innar og þess lægsta í mannlegri sál, er tröllkonan. Hana hafði
hann áður þekt, á hennar valdi hafði hann áður veriö. En svo
kemur til hans verndarengillinn upp á reginfjöll, þangaö sem
hann haföi flúið undan mönnum, undan refsingu, undan sínum
eigin misgjöröum. Hún var konungsdóttirin, er ætlaöi aö gjöra
hann aö korlungi, og hann var í svipinn alsæll. Hann gat nú
fariö að lifa þaö fullkomnasta upp af öllum sínum draumum,