Syrpa - 01.02.1920, Blaðsíða 4

34
S.YRP A
og stoliS. Margir stórir bæir voru brendir til ösku, eins og t. d.
Magdeburg, sem Tilly hershöfSingi brendi upp áriS 1631, og voru
þá drepnir 30,000 íbúar og hafa iþeir víst ekki veriS öllu fleiri á
þeim tíma. AIls var slátraS 1 0 miljónum manns í þrjátíu ára
stríSinu, og er þaS ógurlegt manntjón, ekki síz't þegar tekiS er tillit
til þess, aS löndin voru ekki nándar nærri svo mannmörg, sem nú
á tímum. Menningu Þýzkálands hnignaSi stórum, og var afar-
lengi aS ná sér aftur, og allskonar lestir, siSleysi og glæpii fóru
gífuflega í vöxt.
Þegar Karl 1 2. Svíakonungur, eftir sinn heimskulega og lát-
lausa hernaS í Rúss'landi, Póllandi og Saxlandi, hafSi tekiS hávaS’
ann af öllum ungum mönnum í SvíþjóS til aS 'berjast erlendis —
og fáir þeirra áttu afturkvæmt - eytt ö'llu því fé, sem hægt var
aS kúga út hjá þjóSinni og orsakaS sjúkdóma og almenna hung-
ursneyS í landinu, féll þessi hernaSarseggur loks, eftir aS hafa
veriS stöSugt í hernaSi í 1 8 ár. Hann hefir veriS mestur skaS-
ræSismaSur þjóSar sinnar. Þegar hann varS konungur, var
Svíaríki eitt af stórveldunum, en eftir dauSa hans var þaS hrap-
aS niSur í þriSja flokks ríki og svo aflvana aS þaS tók meira en
1 00 ár aS ná sér aítur, e'ftir allar þær hörmungar, sem þessi eini
hernaSarseggur hafSi bakaS þjóS sinni. ÞaS er ekki ólíklegt aS
Svíar, eftir allar þessar hernaSarþrautir, hafi veriS búnir aS fá nóg
af stríSi og blóSsúthelfingum. En Karl 12. hefir samt veriS í
mestaheiSri haífSur sem þjóSafhetja, og lofkvæSi hafa veriS gerS
honum til dýrSar, og er eitt hiS helzta þeirra ort af biskupi. Er
þaS sorglegur vottur þess, hve hernaSarandi og drotnunargimi á
sér djúpar og víStækar rætur.
Napoleon fyrsti vainn aS hernaSi og mannaslá'trun í hér um
bil 20 ár. Honum tókst meS “afreksverkum” sínum aS eySi-
iíf og velferS miljóna manna, til aS seSja drotnunargirnd
sína og ættingja sinna. Eftir aS stórveldin höfSu loks yfirbugaS
hann, sau þau aS þaS voru miklar hörmungar, sem þjóSirnar
höfSu orSiS aS þola í hinum langvinna ófriSi, og koim þeim því
saman um aS hætta öllum styrjöldum og mynduSu svo “hiS helga
samband , og atti nu aS stjorna heiminum framvegis eftir réttlát-
um og göfugum reglum, sem væru í samræmi viS hin kristnu trú-
arbrögS.
Þessi fagri ásetningur varS þó aS litlu, þegar til framkvæmd-
anna kom, því í staS þess aS fylgja þeim reglum, sem trúarbrögSin
settu. hugsuSu stjórnirnar eingöngu um sína eigin hagsmuni, og í
staSinn fyrir boSorS kærleikans, létu þær stjórnast af hvötum