Syrpa - 01.02.1920, Blaðsíða 30

60
S Y R P A
fundust sýnishorn af kuldabeltis-birki í nánd viS Coles-vík á
ísafirSi. Stórt sýnishorn af þessu birki er um tvö fet á lengd,
digurSin er ámóta og ritblý, og blöSin um y þuml. á lengd.
ÞaS vex flatt á jörSinni, en ekki uppstandandi.
LandiS er alt freSiS. Á sumrum þiSnar jörS fáeina þuml-
unga, en þar fyrir neSan er hún altaf freSin. Meir en helming
ársins fær maSur vatn meS því eina móti, aS bræSa ís eSa snjó.
Sólin kemur upp fyrir sjóndeildar-hringinn um 20. Apríl, en
gengur aftur niSur fyrir hann um 20 September. Allan þenna
tíma er óslitinn dagur, en hinn hluta árs er rökkur eSa myrkur.
Eftir aS gólfstraumurinn sleppir vesturströnd Noregs, held-
ur hann áfram noróureftir meSfram vesturströnd Spitsbergen
og veldur því, aS hægt er aS sigla aS þeirri hliS eyjanna á sumr-
um. Austurströnd þeirra, þar á móti, er lokuS. fyrir siglingar
árunum saman sökum ísreks. Inn á ísafjörS, sem er á vestur-
ströndinni á Vestur-Spitsbergen — þar eru hinir þýSingarmestu
kolanámar eyjanna — er vanalega hægt aS sigla frá 1. Júlí til
1. Október. Einstöku sinnum kemur þaS samt fyrir, aS þrálát-
ir norSaustan vindar reka víSáttumiklar ísahellur úr höfunum
í kringum Franz-Jósefs-land suSvestur fyrir Spitsbergen. og ef
svo koma langgæSir suðvestan vindar, þá geta þeir rekiS is-
breiSuna upp aS vesturströndinni, og þar getur ísinn legiS alt
sumarið og lokaS höfnum þar. Til allrar hamingju hefir þetta
einungis komiS fyrir í eitt skifti á mörgtim árum, en þaS átti sér
staS áriS 1915. En elztu menn í Noregi segja, aS þaS hafi ver-
iS eina skiftiS í hundraS ár.
Þegar hollenzki hafa-könnunarinaSurinn, Barentz, fann
Spitsbergen, áriS 1596, hélt hann fyrst áS land þetta væri hluti
af Grænlandi (eyjarnar eru milli 3 og 4 hundruS enskar mílur
austur af Grænlandi), og á gömlum landabréfum eru þær sýnd-
arþannig. En síSarsigldi hann í kringum eyjaklasann og sann-
færSist um, aS þetta voru sérstakar eyjar í hafinu. Því er hald-
iS fram, að enski farmaóurinn, "Willoughby, hafi áSur séS Spits-
bergen-eyjarnar af skipi sínu. en hvaS sem um þaS er, þá á
Barentz heiðurinn af aS hafa fyrst sett þær á landabréfin, og
Hollendingar voru fyrsta þjóSin, sem rak starf viS eyjarnar.
Á 17. og 18, öld var oft fjöldi manna viS eyjarnar og á þeim
yfir sumar-mánuSina, er þeir stunduSu hvalaveiSar, og einnig
sela- og rostungs-veiSar. VeiSimenn þessir voru frá flestum
löndum NorSur-Evrópu, en flestir frá Hollandi. og í hollenzku
bygSinni Smeerenburg (Spiksbæ), á Amsterdam-ey, á norSvest-
ur-horni eyjaklasans, voru stundum 1200 manns á sumar-
mánuSunum.
Enginn reyndi aS hafa vetrarsetu á Spitsbergen fram aS ár-
inu 1630, en þá urSu nokkrir enskir sjómenn þar eftir, af til-
viljun, at hvaiveiða-skipi. Þeir höfSust viS í bræSsluhúsunum