Verði ljós - 01.01.1897, Blaðsíða 16

12
með því að gjöra það að miðiiunkti kénningarinnar, sem ekki á að
vera það, í stað þess að st-yrkja menn og búa menn undir að mæta ó-
aldarstraumum vantrúarinnar, orðið til þess að gjöra menn óstyrka
og hikandi og þannig óbeinlínis orðið til þess að búa vantrúnni og
kristindóinsfráhvarfinu í haginn. (Framh.)
Kristsmenn — krossmenn.
m.
Sjera Jón lærði í Mððrufelli.
Eptir Bjnrnn Símonarson.
I.
Miðbik og seinni hluti hinnar 18. aldar, myndar citthvert erf-
iðasta og daprasta tímabilið í sögu þjóðar vorrar. E»að eru harla
fáir þættir hennar frá þeim tímum glæsilegir. Myndirnar sem hún
hefir að geyma eptirkomandi tímum, eru flestar af bágindum og
böli. Eldgos, öskufall og landskjálptar, hallæri, manndauði og hrun
kvikfjenaðarins og verzlunaránauð, — þetta alt er lctrað á minn-
isspjöld hennar. Margháttaðar umbótatilraunir æðri og lægri, fengu
litlu áorkað. Lögsmíði og tilskipanir skorti eigi, er stuðla skyldu
til hagsbóta, en árangurinn varð lítill. Það er cðlilegt að hjá
mörgum þeirra, er farsæld lands og þjóðar lá á hjarta, hafi vaknað
alvarlegar spurningar um, hvort landinu þeirra væri nú nokkur
viðreisnarvon, hvort það eigi væri til einskis, að berjast fyrir lífinu
við náttúruna og býsn hennar, hvort hjcr væri ekki „öll lokin sund,
og fokið hvert í skjól.“ Mun eigi sama svartsýnið hafa gagntekið
hugi fleiri en færri, sem knúði þessi vonleysisorð fram af vörum skör-
ungmennisins Skúla fógeta, cr hann frjetti lát vinar síns og samverka-
manns: „Nú er úti um ísland?“ — En enda þótt viturlegt oghyggi-
lcgt lagasmíði sje inikilsvert fyrir hag hverrar þjóðar, þá cr þó enn
mcir varið í annað. Og enda þótt árgæzka og hagsæld þetta,
sem skorti opt svo tilfinnanlega á umræddu tímabili — sje hin
mesta lífsnauðsyn, er það þó ekki einhlítt fyrir heill og framtíð
landanna. Nei, það scm þar ríður mest á af öllu eru ágætismenn,
mikilhæfar persónur mcð stcrkum, kærleiksríkum vilja, elskandi
sannleika. Slíka menn hefir faðir þjóðanna gefið ættjörðu vorri svo
scm hinuin meiri löndum, og það þegar hún hcfir verið hættast
stödd. — Og auk þess sem á þossum mcstu eymdarárum í sögu
lands vors voru uppi sem jafnan inargir þeir, er með sóma gegndu