Nýjar kvöldvökur - 01.02.1911, Síða 2

26
NÝJAR KVÖLDVÖKUR.
Porbjörn byrjaði fyrsiu vessin af sálminum,
og sungu þeir prestur og bóndinn undir með
honum. Regar því var lokið, sneri presturinn
sér fram fyrir altarinu, og mælti fyrst fram
nokkur lagleg bænarorð. Að því búnu brýndi
hann röddina og las upp texta úr prédikara
Salómons, 9. kapítula, 12. vess, er hljóðar
svo:
«Jafnvel maðurinn þekkir ekki sinn tíma,
heldur eins og fiskarnir festast í hinu háska-
lega neti, og eins og fuglinn verður fang-
inn í snörum, eins flækjast mannanna börn
í hinni vondu tíð, þegar hún kemur snögg-
lega yfir þau.«
*F*etta er skrítinn líkræðutexti,« hugsaði eg
með sjálfum mér; mér fanst hann tæpast geta
átt við, nema því að eins, að hér væri ekki
um líkræðu, heldur aðeins almenna hugleið-
ingu að ræða, t. d. stólræðu eða annað því
um líkt.
Presturinn byrjaði líka eins og hann væri
að byrja almenna stólræðu. Fyrst fór hann all-
mörgum orðum um það, hvað heimurinn
væri vondur, og hvað lífið hér á jörðunni
væri ilt og hörmulegt, svart og syndum spilt,
það væri enda svo, að í rauninni væri það
þakkarvert fyrir hverja mannssálu, að hún hefði
aldrei fæðst hér á jörðu. Petta líf 'væri í raun
réttri eins og hefndargjöf handa manninum.
Petta kæmi til af því, hvað mennirnir væru
vondir, spiltir og saurgaðir af synd, og þess
vegna gæti þeim ekki annað líthlutast en guðs
reiði; enn fremur kæmi það til af því, hvað
mennirnir væru heimskir og hugsunarlausir, að
sjá ekki hvað til síns friðar lieyrði, og leitast
ekkert við að fræðast um hið góða. Og að
síðustu sagði liann það kæmi til af því, hvað
þeir væru blindir; alt þeirra böl mættu þeir
sjálfum sér um kenna, því að þeir gerðu úlf-
alda úr mýflugunni, hvað lítið sem um væri
að vera, önuðu út í syndirnar, heimskupör og
auðsæ afglöp, þar sem hverjum heilvita manni
ætti að vera auðsætt, hvað ætti að gera; óð-
ara en djöfullinn setti upp gildruna, hlypu
menn í hana, hver í kapp við annan í stað
'þess að sneiða hjá henni. Og þó væri til í
heiminum ótal vegir, ótal úrræði, ótal hjálpar-
meðul til þess að gera lífið að sælu, þar sem
væri sönn guðhræðsla, trú og gott siðferði.
En í stað þess að leita þess, fengju menn hat-
ur á lífinu og heiminum, yrðu gremjufullir,
trúarlausir og tortryggnir, ætluðu öllum ilt, og
yrðu þannig hver öðrum til kvalar og byrði.
Eg fylgdi þessari fáránlegu röksemdafærslu
svo vel sem eg gat, en átti bágt með að átta
mig á þannig löguðum hugsunarnring; eg fann
það þegar, að hann hlaut að reka að hugs-
unarskipbroti, ef feti Iengra væri farið. Eg leit
sitt upp á hvern í kirkjunni, en það datt hvorki
né draup af neinum, nema einn bóndinn dró
ýsur, og gat eg ekki láð honum það. En hér
lét presturinn staðar numið með innganginn.
Hann veik nú að hinum fratnliðna, en hafði
neldur lítið um æfiferil hans að segja. Líf hans
hefði þannig verið fyrir manna sjónum, að öll
hans ógæfa hefði stafað frá einhverju tilfinn-
anlegu glapræði hans á yngri árum. En ólánið
hefði ekki getað mýkt hann og seíað, eins og
guð hefði ætlast til, heldur hefði það svift
hann allri mannelsku, gert hann harðgeðja,
kaldlyndan og þráan. Hann hefði auðsjáanlega
aldrei neina lifandi veru elskað, og ekki held-
ur sjálfan sig; þess vegna hefði hann ekki
getað aflað sér elsku annara; hann liefði því
orðið einn, og fráfælzt mennina, og leitað sér
friðar og huggunar í fánýtri veraldarvizku, og
í því að safna saman þeím rangfengna mann-
oni, sem þó ekki kæmi honum nú að neinu
haldi. Ljós trúarinnar og kristindómsins heíði
honum ekki getað auðnazt að handsama, svo
að ekki hefði sú huggun skinið honum við
banasæng hans. Að endingu varaði hann hina
fáu tilheyrendur við því, að lenda út á sömu
villigötunum og þessi framliðni bróðir, bað
guð líknar og miskunar fyrir hinum framliðna,
og lauk svo ræðunni.
Aliir, sem við voru, sátu undir ræðui ni,
eins og verið væri að þylja blaðagreiu, sem
ekkert kæmi þeim við. Nema Helga; hún sat
og hallaðist upp að líkkistunni og grét — grét