Nýjar kvöldvökur - 01.02.1911, Síða 23

Þættir
47
um öðrum mönnum 1517. Yfirdómarinn og
allir beztu menn nýlendunnar báðu honum lífs,
en þess var enginn kostur. Þá var Balbóa fer-
tugur að aldri, D’Avila rak smiðshöggið á
þetta níðingsverk með því að sitja hjá og hlusta
á Balbóa sanna sakleysi sitt með dýrum eið-
um, og horfa á blóðathæfi böðulsins.
d’Avila gerði fá önnur afreksvek en þetta.
Nokkur fylki voru tengd við nýlenduna og
maður einn, Espinósa að nafni, ef mann skyldi
kalla, fór með 300 manns kringum Panama
flóann og drap landsbúa niður unnvörpum,
hvar sem hann hitti þá; mátti rekja slóð hans
hvar sem hann fór eftir blóði og dauðra manna
búkum. Er fullyrt að hann hafi drepið um 40
þúsundir manna í þeirri ferð. Pedrarias d’A-
vila var ’16 ár landstjóri í þessum löndum og
beitti ofbeldi og grimd við Indiana, enda var
sagt, að alls hafi 2 miljónir af þeim týnt töl-
unni fyrir aðgerðir hans og undirmanna hans.
[Framh.]
Bókmentir.
Skovgaard-Petersen heitir prestur einn í Dan-
niörku, og hefir hann nú þegar um allmörg
ár aflað sér álits fyrir ýms góð og kristi-
leg rit, sem hann hefir gefið út, einkum handa
unglingum. Fyrir nokkrum árum var þýdd og
gefin úl á íslenzku eftir hann bók, sem nefnist
‘Þýðing trúarinnar, einkum fyrir þá, sem vilja
komast áfram í heiminum«; þessa bók las eg
þá með mikilli ánægju, því að ráð hans og
leiðbeiningar virtust spretta bæði frá mikilli
mannþekkingu og miklum mannkærleika. Nú
1 haust var gefin út eftir hann bók, er hann
nefnir »Bók œskunnar« í íslenzkri þýðingu
ehir Jón Þórarinsson fræðslumálastjóra. Bók
þessi á að vera vitaturn æskumannsins, til þess
að vernda hann frá hrösun og falli, bæði í
trúarefnum og siðferðisefnum. Ráða vildi eg
sem flestum ungra manna til þess að lesa bók
þessa, ekki að hlaupa yfir hana eins og róman
heldur lesa hana, lesa hana inn í hug sinn
og hjarta, og samþýða sér alt það bezta, sem
sem hún hefir til að bera. Og það er margt.
Sumir kunna nú að halda, að hún sé leiðin-
leg af því að hún er kristilegs efnis; það er
eins og sumir haldi, að það geti ekki öðruvísi
verið. En það er síður en svo. Hún er fjör-
ug og líflega rituð og alt af innan um smá-
sögur og kaflar úr sögum merkra manna til
sönnunar máli höfundarins. Pessi bók ætti að
vera handbók ungmennafélaganna; hún fer að
svo miklu leyti í sömu átt eins og þau vilja
fara — að mér hefir skilist, nema hvað hún
lætur alla pólitík og alla löggjöf afskiftalausa.
En það er líka annað, sem stendur hálfþrosk-
uðum unglingum nær en það — og hún fjall-
ar einmitt um það, sem stendur unglingnum
næst á vegamótunum á milli bernsku eða æsku
og fullorðisára. Eg vil mæla sem bezt með
bókinni, og tel hana einkar hentuga gjafabók;
málið á henni er víðast hvar gott; þó kann
eg ekki við »lukkulegur» og »ólukkulegur» —
finst vera æði ramt dönskubragð aö því, og
svo er um einstöku fleiri smáatriði.
Pað er einkar fátítt, að útlend skáld taki
sér íslenzkt efni til meðferðarí skáldskap, nema
þá helzt úr fcrnöldinni, og hefir það að jafn-
aði tekist heldur misjafnlega, sem von er til.
Pað þarf meira en meðalmann til þess að lifa
sig inn í þann aldaranda, sem fornsögur vorar
lýsa að ekki verði meira eða minna nýtízku-
bragð að persónunum og framsetningunni.
Meira að segja við íslendingar verðum að
þaullesa sögurnar til þess að átta okkur á öllu
í þeim og samþýða okkur tíðarandann. Og
sem dæmi þess, hvað það getur brugð-
izt má aðeins nefna til Eldingu Torfhildar
Hólm. Úr nútíðarlífi íslendinga man eg ekki
að eg hefi séð annað, sem aðkveður, en Glai-
aða soninn, (The Prodigal Son) eftir Hall Caine
hinn enska, og getur hver hælt þeirri sögu sem
vill fyrir það að hún sé vel rituð, en öllu
gapalega vitlausari lýsingu á íslenzku þjóðlíf