Nýjar kvöldvökur - 01.10.1914, Blaðsíða 3

SMARAGDA.
269

8MARAGDA.
Saga frá Miklagarði eftir Augúst Niemann.
23. Junghen Var!
Trúarofsi, óstjórnlegt heiftaræði, ránskapar-
áfergja og maiindrápafíkn meðal Tyrkja —angist,
dauðafát og æðra meðal Armena — þetta voru
ástríðurnar, sem settu sniðið á þennan undur-
fagra og þó svo hræmulega ljóta bæ þennan
dag. Margar þúsundir manna höfðu verið myrt-
ar> og vöruhús og sölubúðir Tyrkja voru meira
en troðfull af fé því, er rænt hafði verið frá
Armenum. Hús útlendu ræðismannanna og sendi-
herranna voru full af flóttamönnum; þar kom-
ust ekki fleiri inn. En í kringum þau voru hóp-
ar af körlum, konum og börnum, sem hlupu
þar æpandi og veinandi fram og aftur, einsog
þeir væru að leita að einhverjum dyrum, ein-
hverri smugu, einhverju hæli; en þeim fækk-
aði smámsaman eftir því sem þeir týndu töl-
unni fyrir bareflum Tyrkjanna og sverðum og
hyssustingjum kúrðverskra ríðandi ræningja í
e'nkennisbúningum. Karlmenn voru drepnir,
hörnin lamin til bana og konur dregnar í burt.
Strætin í armensku bæjardeildunum voru
samanhangandi vígvellir bardaga og blóðugra
•uanndrápa. I einum stað reyndi faðir eða eig-
'nmaður að varna því að börnin væru myrt
eða konan dregin burt, í öðrum stað reyndi
sonurinn að vernda foreldra sína, bróðirinn
systur sína eða kaupmaðurinn vöru sína. En
marga Armena skorti vopn með öllu. Yfirvöld-
,n höfðu strengilega bannað þeim að bera
vopn, byssur, sverð eða hnífa, og lögreglan
hafði gert leit í húsum manna og tekið burt
öll þau vopn, sem reynt hafði verið að draga
undan og leyna.
Það var dimra á strætunum en vant var,
því að fjöldi búða og húsa var lokaður. En
glæta sú, sem bar af strætatýrunum, þó fáar
væru, var nóg til þess að vinna hryðjuverk.
Myrkrið ýtti undir grimdaræðið, svo menn gerðu
það sumt, sem menn hefðu skirzt við að gera
um hábjartan daginn. Manndrápin óðu upp í
Stambúl, Galata og Pera — alstaðar þar sem Ar-
menar voru fyrir, dauðaópin glumdu við hver-
vetna—bæjardeildir Armena voru orðnar að
sönnu helvíti.
Alt í einu gaus upp nýr hávaði í Galata,
sem tók upp yfir vein hinna vegnu og heiftar-
óp morðvarganna.
»Allah, Allah, Allah,* glumdi við hvervetna,
svo út yfir tók, og blandaðist saman við það
óp, jódynur og vagnaskrölt.
2>Junghen Var» grenjuðu þar mörg hundruð
grimmilegar raddir. Fólkið titraði af hrellingu,
sem heyrði þetta óp, hvort sem það var úti
eða iuni við.
Nýtt óvinalið ruddist fram og bauð öllu
voða, hvort sem voru það Armenar eða ekki,
menn sem ekki þurftu að óttast morðvopnin.
Nýr óvinur var kominn á kreik —það var ekki
nóg að mennirnir eyddu alt og dræpu: eyð-
ingarhöfuðskepnan, eldurinn, tók nú að skifta
sér af baráttu mannanna. Hvernig mundi fara,
ef stórfeldur eldsvoði bættist nú ofaná alla
ringulreiðina í bænum? Strætin voru þröng og
húsin eldfim.
Manngrúinn ruddist eftir götunum eins og
fossandi straumur, sem öllu sviftir með sér,
stórgrýti og viðarbolum. Allah, Allah, Junghen
Var, Junghen Var! Brunaliðið ruddist fram eins
og á, sem komin er í foráttutaf stórrigningu, og
sópaði á undan sér og til hliðar morðingjum
og myrtum mönnum sem hráviði. Hóparafýlfr-
andi hundum hlupu á undan þeim.
Mörg hundruð menn ruddust þar fram,